هزارتوی تنهایی
زندگی و شیوه اندیشه ورزی در مکزیک

کتاب «هزارتوی تنهایی: زندگی و شیوه اندیشه‌ورزی در مکزیک» اثر اکتاویو پاز
جُستارهایی از اکتاویو پاز درباره فرهنگ مکزیک و هویت مکزیکی. کتاب «هزارتوی تنهایی: زندگی و شیوه اندیشه‌ورزی در مکزیک»، با عنوان اصلی El laberinto de la soledad، به ما می‌گوید که مکزیکی بودن به چه معناست و به‌طور کلی اندیشیدن به هویت ملی و شناخت آن، چه کمکی به درک بهتر هر انسان از موقعیت خودش در جهان می‌کند.
اکتاویو پاز در کتاب «هزارتوی تنهایی» از وجوه گوناگون فرهنگ مکزیک سخن می‌گوید و این فرهنگ را در چشم‌اندازی تاریخی بررسی و تحلیل می‌کند و وجوه تمایز انسان مکزیکی را با انسان غربی و نیز ریشه‌های این تمایز را نشان می‌دهد.
اگر به هنر و ادبیات امریکای لاتین و از جمله مکزیک علاقمند هستید کتاب «هزارتوی تنهایی» می‌تواند کمکتان کند که زمینه‌های شکل‌گیری این هنر و ادبیات را هم بشناسید و به درک روشن‌تر و دقیق‌تری از آثار هنری و ادبی مکزیک و دیگر کشورهای امریکای لاتین دست یابید. کتاب «هزارتوی تنهایی» همچنین موضوعاتی را درباره هویت ملی و فرهنگی و جستجوی ریشه‌ها مطرح می‌کند که مخصوصاً برای کسانی که در کشورهای توسعه‌نیافته و در حال توسعه زندگی می‌کنند جالب و جذاب است.
متن اصلی کتاب «هزارتوی تنهایی» اولین بار در سال 1950 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «هزارتوی تنهایی»
کتاب «هزارتوی تنهایی» از نُه فصل تشکیل شده که عبارتند از: «پاچوکو و کران‌های دیگر»، «نقاب‌های مکزیکی»، «روز مردگان»، «فرزندان لامالینچه»، «فتح و استعمار»، «از استقلال تا انقلاب»، «روشنفکران مکزیکی»، «دوران کنونی» و «دیالکتیک تنهایی».
اکتاویو پاز در هر فصل از کتاب «هزارتوی تنهایی» یکی از وجوه فرهنگی و اجتماعی و تاریخی مکزیک را دستمایۀ تأمل قرار داده است. کتاب «هزارتوی تنهایی» کندوکاوی‌ست در هویت انسان مکزیکی و آن‌چه این هویت را می‌سازد. با کنار هم قرار دادن جستارهای این کتاب تصویری چندوجهی از انسان مکزیکی به دست می‌آوریم و درمی‌یابیم که این انسان چه پیوندی با انسان امریکای لاتین و چه تفاوت‌هایی با انسان غربی دارد.
در کتاب «هزارتوی تنهایی» انسان مکزیکی مدرن را در چشم‌انداز تاریخی و فرهنگی‌اش و با آیین‌ها و اسطوره‌هایش می‌شناسیم و رفتارهای این انسان را در پرتو پیشینه و سنت‌ها و تجربه‌های تاریخی و اجتماعی‌اش درک می‌کنیم. پاز در کتاب «هزارتوی تنهایی» از چشم یک روشنفکر و شاعر مکزیکی که هم فرهنگ و هویت مکزیکی را از درون می‌شناسد و هم از بیرون و از فاصله و با نگاهی ژرف‌کاوانه آن را زیر ذره‌بین می‌گذارد، با ما از تمایزهای انسان مکزیکی با دیگر انسان‌ها سخن می‌گوید و به ریشه‌یابی این تمایزها می‌پردازد. او در این کتاب هنر مکزیک را نیز در چشم‌اندازی فرهنگی و تاریخی و در ارتباط با عوامل برسازنده هویت مکزیکی تحلیل می‌کند. او در جستجوی هویت مکزیکی به گذشتۀ دور این سرزمین نقب می‌زند تا انسان مدرن مکزیکی و هنر و آیین‌های مکزیک را با کشف ریشه‌های آن بهتر درک کند و خواننده را نیز به درکی عمیق‌تر از این موضوع برساند.
پاز در کتاب «هزارتوی تنهایی» تأکید می‌کند که هویت یک چیزِ یکپارچۀ صُلب و ابدی و غیرقابل‌تغییر نیست. او هویت را سیال می‌داند و معتقد است هویت در گذرِ زمان تغییر می‌کند، اما در عین حال شناختِ هویت ملی در هر زمان و اندیشیدین به آن و اجزاء سازنده‌اش را ضروری می‌داند. «هزارتوی تنهایی» شعر نیست، اما حضور نگاه شاعرانۀ یک شاعر بزرگ را در پسِ جستارهای این کتاب می‌توان دید و احساس کرد.
آنچه می‌خوانید قسمتی‌ست از جستار‌ «نقاب‌های مکزیکی» که فصل دوم کتاب «هزارتوی تنهایی» را تشکیل می‌دهد: «مکزیکی، خواه جوان یا سالخورده، کرئول یا مستیزو، ژنرال یا کارگر یا وکیل، در نظر من انسانی است که خودش را پنهان می‌سازد تا از خود محافظت کند: چهره او نقاب است و لبخند او نیز چنین است. در تنهایی خشن او که هم گزنده و هم مؤدبانه است، همه‌چیز همچون وسیلۀ دفاعی در خدمت او است: سکوت و واژه‌ها، نزاکت و نفرت، ریشخند و فرمان‌برداری. او مراقب خلوت خودش و خلوت دیگران است و حتی از اینکه به همسایه‌اش نگاهی بیندازد ترسان است، چرا که نگاهی گذرا می‌تواند موجب خشم این روح‌های متشنجِ جنجال‌برانگیز شود. او زندگی را همانند انسانی سپری می‌کند که غارت شده؛ هرچیزی، از جمله واژه‌ها و تأثیر واژه‌ها، می‌تواند به او آسیب برساند. گفتار او سرشار است از خاموشی‌گزینی، استعاره و اشاره، پر است از تعبیرهای ناتمام، درحالی‌که سکوت او آکنده از نشان‌ها، شکنج‌ها، تندر ابرها، رنگین‌کمان‌های ناگهانی و تهدیدهای نامفهوم است.»
کتاب «هزارتوی تنهایی: زندگی و شیوه اندیشه‌ورزی در مکزیک» با ترجمۀ پیروزه شهباز، فرشته محمدی‌زاده و مازیار نعیمی در مجموعۀ «ادبیات امریکای لاتین» انتشارات لوح فکر منتشر شده است.

درباره اکتاویو پاز، نویسنده کتاب «هزارتوی تنهایی»
اکتاویو پاز لوزانو (Octavio Paz Lozano)، متولد 1914 و درگذشته به سال 1998، شاعر، جستارنویس، منتقد، روزنامه‌نگار و دیپلمات مکزیکی و برنده جایزه نوبل ادبیات سال 1990 است. پاز نوشتن و شعر سرودن را از هفده سالگی آغاز کرد. پدربزرگش از داستان‌نویسان سرشناس مکزیک بود و بر شکوفاییِ استعداد ادبی‌اش تأثیر داشت. در سال 1962 پاز به عنوان سفیر مکزیک در هند به این کشور رفت. اقامت در هند و آشنایی با این کشور تأثیری جدی بر اندیشه و آثار او گذاشت. اما در سال 1968 از سِمَتِ دیپلماتیک خود استعفا کرد. دلیل این استعفا، اعتراض او به سرکوب خونین تظاهرات آرام دانشجویان در مکزیک بود. پاز بعد از کناره‌گیری از دیپلماسی به کار روزنامه‌نگاری رو آورد و چند نشریۀ معتبر هنری و سیاسی را سردبیری و منتشر کرد. او یکی از نمایندگان و چهره‌های شاخص دوران شکوفایی ادبیات امریکای لاتین است.

رتبۀ کتاب «هزارتوی تنهایی» در گودریدز: 4.14 از 5.