شاهنامه ی فردوسی: تصحیح انتقادی دفتر ششم (فرهنگ نشرنو)

کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات – دفتر ششم» به تصحیح و شرح مهری بهفر
شاهنامه‌ای هم برای شاهنامه‌پژوهان و هم گره‌گشای شاهنامه‌خوان‌های غیرمتخصص. کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» تصحیحی انتقادی از کتاب «شاهنامه» فردوسی به همراه شرح تک‌تک بیت‌ها و آرایه‌ها و صنایع ادبی به کار رفته در هر بیتِ آن و معنای کلمات و معنای هر بیت و نیز شرح تفاوت ضبط کلمات در نسخه‌هایی است که معیار تصحیح بوده‌اند.
مهری بهفر در کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» هم بر آن است که برای شاهنامه‌پژوهشان متنی معتبر و قابل استناد از کتاب «شاهنامه» ارائه دهد و هم خوانندگان عادی کتاب «شاهنامه» را در حلّ معضلات و دشواری‌هایی که حین خواندن «شاهنامه»، به‌لحاظ درک معنا و مفهوم کلمات و ابیات، با آن‌ها مواجه می‌شوند یاری کند.
در کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» همچنین به توضیح نقش دستوری کلمات هر بیت از «شاهنامه»، آرایه‌های به کار رفته در هر بیت و نیز به بررسی درونمایه‌ها، رویدادها، شخصیت‌ها و کارکرد آنها در «شاهنامه» پرداخته شده و فهرست‌هایی نیز از واژگان به کار رفته در «شاهنامه» ارائه شده که از آن جمله‌اند فهرست واژه‌های عربی شاهنامه و فهرست واژه‌های ریشه‌شناسی‌شده (ایرانی باستان).
دستنویس‌های موزه‌ بریتانیا و نسخۀ فلورانس از جمله نسخه‌های شاهنامه‌اند که مهری بهفر در تصحیح انتقادی «شاهنامه» آن‌ها را مبنا قرار داده است. در این تصحیح همچنین نسخۀ شاهنامۀ سن‌ژوزف، که از پیدا شدن آن در بیروت زمان زیادی نمی‌گذرد، و نیز شاهنامۀ تصحیح حمدالله مستوفی برای اولین بار مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
ششمین مجلد از مجموعۀ «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» شامل داستان سیاوش، یعنی یکی از معروف‌ترین و بهترین و خواندنی‌ترین قصه‌های «شاهنامه»، است.

مروری بر دفتر ششم کتاب ««شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات»
دفتر ششمِ کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» شامل پیشگفتار، مقدمه، جدول نشانه‌های اختصاری نسخه‌بدل‌ها، جدول نشانه‌های آوانویسی و نشانه‌های راهنمای متن، تصاویری از اوراقِ بعضی دستنویس‌های داستان سیاوش و متن داستان سیاوش و تصحیح انتقادی و شرح و معنی ابیات این بخش از کتاب «شاهنامه» است.
خوانندگانی که با پنج مجلد پیشین کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» آشنایی دارند، می‌دانند که در هر مجلد از این کتاب، بعد از متن قسمتی از کتاب «شاهنامه» که موضوع آن مجلد است، برگردان عربی فتح بن علی بنداری اصفهانی از همان قسمت از کتاب «شاهنامه» نیز آمده است. در مجلد ششم کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» هم، به روال مجلدات پیشین، ترجمۀ عربی بنداری اصفهانی از داستان سیاوش، که موضوع این مجلد است، آمده است.
گفتنی‌ست که در هر یک از جلدهای قبلی کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» ترجمۀ انگلیسی منظومِ برادران وارنر از قسمتی از کتاب «شاهنامه» که موضوع همان جلد بود نیز می‌آمد اما در دفتر ششم این کتاب ترجمۀ انگلیسی برادران وارنر از داستان سیاوش نیامده است. مهری بهفر، در توضیح دلیل آوردن این ترجمه در جلدهای قبلی و دلیل حذف آن از دفتر ششم کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات»، در مقدمۀ این دفتر می‌نویسد: «از دلایلی که برای چاپ این ترجمه‌ی شاهنامه مطرح بود، یکی قابل مطالعه و بررسی دانستنِ نتیجه‌ی کوششِ مترجمان این اثر در برگردانِ آنات مختلف متن، از جمله در گره‌گاه‌ها و بغرنج‌های آن بوده است، و دلیل تفننی‌اش هم برخوردارشدن از تجربه‌ی خواندنِ شاهنامه به انگلیسی منظوم.
تا همین اواخر ترجمه‌ی برادران وارنر جزء کتاب‌های نایاب بود، به گونه‌ای که حتی برخی کتابخانه‌های متعلق به مراکز تحقیقی هم آن را نداشتند و من خود به یکی از این کتابخانه‌ها آفستی از این کتاب را دادم. آن زمان حتی بخش کتاب‌های دست دوم آمازون، بزرگترین کتابفروشی دنیا، هم این کتاب را نداشت. اما اکنون که این کتاب به شکل‌های مختلف در دسترس خوانندگان است، برای کاستن از حجم و درنتیجه کاهش قیمت کتاب آن را حذف کردم. تأکید می‌کنم حذف برگردان انگلیسی برای این نبوده است که شاید برخی آن را زائد پنداشته باشند، چون مورد استفاده‌ی خودشان نیست. مثل این است که یک نفر فهرست نام کسان یا بیت‌یاب مورد استفاده‌اش نباشد و بگوید اضافی است.»
در پایان دفتر ششم از کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات»، بعد از برگردان عربی فتح بن علی بنداری اصفهانی از داستان سیاوش، فهرست واژه‌های گزارش‌شده، فهرست واژه‌های ریشه‌شناسی شده (ایرانی باستان)، فهرست واژه‌های عربی، فهرست واژه‌های غیرایرانی و غیرعربی، فهرست نام کسان، فهرست نام مکان و بیت‌یاب داستان سیاوش و نیز راهنمای کتابنامه و کتابنامه‌ی فارسی و کتابنامه‌ی لاتین آمده است.
دفتر ششم کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات»، مانند دفترهای پیشین این کتاب، در نشر نو منتشر شده است.

درباره مهری بهفر، مصحح و شارح کتاب «شاهنامه‌ی فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات»
مهری بهفر، متولد 1351، شاهنامه‌پژوه، مصحح، منتقد ادبی، مدرس ادبیات فارسی در دانشگاه و روزنامه‌نگار ایرانی است. از بهفر مقالات مختلفی درباره ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی و نیز بازخوانی تاریخ شفاهی زنان ایران منتشر شده است. او همچنین سردبیر و مدیر مسئول فصلنامۀ «رود» است که مجله‌ای‌ست ویژه معرفی کتاب.
بهفر، به‌جز تصحیح انتقادی و شرح کتاب «شاهنامه»، کار ویرایش کتاب «شاهنامه در دو بازخوانی: یادداشت‌های شاهرخ مسکوب بر شاهنامه فردوسی» را نیز انجام داده است.