عطاری گمشده

کتاب «عطاری گمشده» نوشتۀ سارا پنر
یک رمان تاریخی – معمایی و جنایی درباره زنانِ خیانت‌دیده. کتاب «عطاری گمشده»، با عنوان اصلی The Lost Apothecary، رمانی‌ست از سارا پنِر که در آن به موقعیت زنان در جامعه و فرهنگ مردسالار پرداخته شده است.
کتاب «عطاری گمشده» اولین رمانِ سارا پنِر است. سارا پنر با همین اولین رمانش به چنان شهرت و موفقیتی دست یافت که توانست خود را به‌عنوان نویسنده‌ای حرفه‌ای در جامعۀ ادبی تثبیت کند.
متن اصلی کتاب «عطاری گمشده» اولین بار در سال 2021 منتشر شد و به فهرست پرفروش‌های «نیویورک تایمز» راه یافت. گفتنی‌ست که کمپانی فاکس در حال تهیۀ اقتباسی از این رمان برای ساخت یک سریال تلویزیونی است.
سارا پنِر در کتاب «عطاری گمشده» خواننده را با خود به نقاط تاریک و پر رمز و رازِ لندن امروز و لندن قدیم می‌برد و از خلال روایت داستانی پرکشش، که وقایع آن در دو زمان متفاوت اتفاق می‌افتد، مسائل اجتماعی و تاریخی و فرهنگی‌ای را که زنان در جامعه و تاریخ مردسالار با آن‌ها درگیر بوده‌اند و همچنان درگیرند بیان می‌کند.
اریکا سویلر، نویسنده امریکایی، کتاب «عطاری گمشده» را رمانی «تاریک، هوشمندانه و جذاب» که سارا پنر در آن «پازلی از زندگی زنان، خیانت، قدرت و تاریخ را در برابر ما قرار داده» توصیف کرده است.
کتاب «عطاری گمشده» همچنین ادای دینی است به آن دسته از رمان‌های کلاسیک انگلیسی که به رمان‌های ویکتوریایی معروف‌اند.

مروری بر کتاب «عطاری گمشده»
وقایع کتاب «عطاری گمشده» در لندن و در دو زمان رخ می‌دهد: یکی لندنِ اواخر قرنِ هجدهم و دیگری لندنِ امروز. در بخش مربوط به لندنِ اواخر قرن هجدهم ماجرای زنی به نام نِلا، از زبان خود او، روایت می‌شود که عطاری مادرش را به محلی برای کسب‌وکاری مخوف و مرگبار بدل کرده است، البته نه برای سود مادی بلکه برای کمک به زنانی که به آن‌ها خیانت شده است. او به این زنان سَم می‌فروشد تا مردهایی را که به آن‌ها خیانت کرده‌اند بکُشند. نِلا خود زنی خیانت‌دیده است و همین تجربۀ تلخ او را به سمت جنایت و کمک به دیگر زنان خیانت‌دیده برای کشتن مردها سوق داده است. عطاری در زمان مادرِ نِلا نیز دوای درد زنان بوده و شهرتش بابت داروهایی بوده که بیماری‌ها و دردهای زنان را مداوا می‌کرده و التیام می‌بخشیده است. حالا هم نِلا، به شکلی دیگر و این‌بار به شیوه‌ای مرگبار و از طریق سم‌هایی که در عطاری می‌فروشد، دردهای زنان، البته نه دردهای جسمی بلکه دردهای روحی آن‌ها، را التیام می‌بخشد.
راوی و شخصیت اصلی کتاب «عطاری گمشده»، در بخش‌های مربوط به لندنِ امروز، زنی‌ست به نام کارولین که تاریخ خوانده و در دهمین سالگرد ازدواجش قرار بوده با شوهرش به لندن سفر کند و شبی شاد و سرخوشانه‌ و مفرح را در لندن و خیابان‌های آن سپری کند. کارولین در روز دهمین سالگرد ازدواجش در لندن است اما نه با شوهرش، بلکه تنها، چون شوهرش به او خیانت کرده و کارولین این موضوع را فهمیده است.
کارولین نیز به‌شکلی قربانی دنیای مردسالار است و گرفتار در دایره تصمیمات مردی که زندگی و احساساتِ او را، موذیانه و تحت پوششِ تصمیمات به‌ظاهر خردمندانه اما در واقع براساس منافع خودش تنظیم و مدیریت می‌کند. ولی حالا که کارولین از شوهرش دور افتاده است تصمیم می‌گیرد به راهی برود که بی‌آنکه خود در ابتدا بداند، آغاز یک ماجراجویی و تحولی جدی در زندگی اوست؛ تحولی که با ماجرای عطاری نِلا در لندنِ اواخر قرن هجدهم گره خورده است.
کتاب «عطاری گمشده» نه روایت موازی و بی‌ارتباط به یکدیگرِ دو زن در دو زمان مختلف، بلکه روایتی‌ست که داستان این دو زن را به‌واسطۀ مکان، یعنی همان عطاری مخوف نِلا، به هم پیوند می‌زند و نیز به‌واسطۀ اینکه حالا کارولین نیز، مانند نِلا و زنانی که برای خرید زهر به دکان او می‌آیند، یک زن خیانت‌دیده است.
ماجرا از این قرار است که قتل‌های عطاری، که بعد از دویست سال هنوز گره از معمایشان گشوده نشده و به‌صورت رازی سربه‌مُهر باقی مانده‌اند، یکباره در لندنِ امروز برای کارولین مسئله می‌شوند و ذهن او را با خود درگیر می‌کنند، چون کارولین به سرنخی درباره این قتل‌ها دست می‌یابد.
کارولین در کتاب «عطاری گمشده» زنی‌ست که گرچه تاریخ خوانده اما به تاریخ رسمی، که انباشته از شرح کشمکش‌های سیاسی صاحبان قدرت است، علاقه‌ای ندارد و تاریخ را در جزئیات عادی و پیش پا افتاده و رازهای سربه‌مُهرِ زندگی‌ها و مردم متعلق به گذشته می‌جوید. این‌گونه است که پایش به ماجرای قتل‌های دویست سال پیش لندن، که متعلق به تاریک‌جاهای به‌چشم‌نیامدنی این شهر بوده و گویی دیگر از یادها رفته‌اند، کشیده می‌شود. کارولین سرنخ خود را از طریق جستجو در گل‌ولای بستر رود تیمز در لندن پیدا می‌کند؛ جایی که در آن همان خرده‌ریزهای به‌ظاهر بی‌اهمیتِ جامانده از تاریخِ رسمی پنهان‌اند؛ خرده‌ریزهایی متعلق به همان تاریخی که کارولین به آن بیشتر علاقه دارد؛ تاریخی که آن را بیشتر در ادبیات می‌توان یافت تا در کتاب‌های تاریخ و کارولین خرده‌ریزهای متعلق به این تاریخِ مخفی را بر اثر یک مواجهۀ اتفاقی با مردی که خود را «جوینده» معرفی می‌کند و کارولین را به همراهی در یک تورِ جستجو در بسترِ رود تیمز فرامی‌خواند، کشف می‌کند. در این تور، هرکس هر خرده‌ریزی که از زیرِ گل‌ولای بسترِ رود تیمز بیابد، می‌تواند آن را برای خودش بردارد. خرده‌ریزها و اشیائی که در بستر این رود جا خوش کرده‌اند، قدمتی دیرینه دارند و تاریخ را در خود حمل می‌کنند، اگرچه در ظاهر اشیائی کهنه و به‌دردنخور و اسقاط به چشم می‌آیند. حین همین جستجوست که کارولینِ کتاب «عطاری گمشده» سرنخی مربوط به عطاریِ نِلا و قتل‌های دویست سال پیش پیدا می‌کند و این تازه آغاز ماجراست.
کتاب «عطاری گمشده» رمانی‌ست پرکشش و جاهایی آمیخته به طنزی تلخ و سیاه درباره زنانی که در جامعۀ مردسالار در جایگاهی اقلیتی و حاشیه‌ای قرار دارند و از جانب مردها خیانت می‌بینند و سرکوب می‌شوند و در پی آن‌اند که به‌نحوی از مردهایی که به آن‌ها خیانت کرده‌اند انتقام بگیرند. در کتاب «عطاری گمشده» با روایت تاریخِ حاشیه در برابر تاریخِ مرکز مواجهیم.
کتاب «عطاری گمشده»، به‌جز نِلا و کارولین، راوی دیگری هم به نام الیزا دارد که او نیز به‌نحوی با وقایع رمان مرتبط است. الیزا دختر خدمتکاری‌ست که به عطاری نلا می‌آید تا برای همسر اربابش سم بخرد چون زنِ ارباب می‌خواهد شوهرش را بکشد. این‌گونه پای الیزا نیز به ماجراهای مرگبار و مرموز کتاب «عطاری گمشده» کشیده می‌شود و بخشی از ماجراها را هم او روایت می‌کند.

درباره سارا پنِر، نویسنده کتاب «عطاری گمشده»
سارا پنِر (Sarah Penner) داستان‌نویس امریکایی است. پنر تحصیلکرده در رشتۀ امور مالی در دانشگاه کانزاس است. او نوشتن را از سال 2015 به‌طور جدی شروع کرد. پنر سیزده سال در شرکت‌های بزرگ امریکایی به کارِ مرتبط با رشتۀ تحصیلی‌اش مشغول بود اما از سال 2021، یعنی همان سال انتشار کتاب «عطاری گمشده»، شغل روزانه‌اش را رها کرد و تمام‌وقت به کارِ نوشتن پرداخت.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «عطاری گمشده»
کتاب «عطاری گمشده» با ترجمۀ یاسمن ثانوی در نشر نون منتشر شده است. یاسمن ثانوی متولد 1371 است. از دیگر ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «اعترافات»، «اگر پای خون در میان باشد»، « «داستایفسکی در سیبری از هگل می‌خواند و می‌گرید» و «نیمۀ فراری» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «عطاری گمشده» در گودریدز: 3.76 از 5.