باغچه ی اشراق

کتاب «باغچه‌ی اشراق» اثر دلشاد عبدالله
شعرهایی شیرین و تلخ و موجز از شادی‌ها و رنج‌ها و امیدها و نومیدی‌ها. کتاب «باغچه‌ی اشراق» ترجمه‌ای‌ست از منتخب اشعار دلشاد عبدالله، شاعر معاصر کردستان عراق. شعرهای کتاب «باغچه‌ی اشراق» آمیزه‌ای از تأمل در احوال گوناگون درون و نظاره جهان پیرامون و اندیشیدن در اوضاع جهان‌اند و سرشار از تصاویری که حس‌ها و تأملات را به استعاره‌های شاعرانه بدل می‌کنند.
در کتاب «باغچه‌ی اشراق» دلشاد عبدالله را شاعری می‌یابیم که هم اهل فلسفه‌ورزی است و هم عارف‌مسلک و هم نگران احوال جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند و مصائب و تلخی‌های آن را به چشم می‌بیند و درک می‌کند. او البته بیش از هرچیز شاعر است.

مروری بر کتاب «باغچه‌ی اشراق»
کتاب «باغچه‌ی اشراق» از اشعاری تشکیل شده است که ایجاز شاعرانه یکی از اصلی‌ترین خصوصیات آن‌هاست. گویی دلشاد عبدالله در این کتاب عصاره جهان و حس‌های گوناگون آدمی و نیز عصاره نگرش و دریافت خود از هستی را گرفته و به شعر درآورده است.
شعرهای دلشاد عبدالله در کتاب «باغچه‌ی اشراق» شعرهایی آکنده از تصویرند. او در به‌کارگیری تصویر برای بیان یک حس یا یک موقعیت استاد است و مفاهیم فلسفی و اجتماعی، مانند عشق و مرگ و گذر زمان و اندوه و رنج و نیز فقر و موقعیت ناامن و رنج‌بار انسان خاورمیانه‌ای را با چیره‌دستی و در نهایت ایجاز با تصاویر شاعرانۀ قدرتمند بیان می‌کند.
جوانی و سالخوردگی، زیبایی، عشق، مرگ، فقر، مکاشفه و نیز خودِ شعر از موضوعات اصلی اشعار گردآمده در کتاب «باغچه‌ی اشراق» هستند. دلشاد عبدالله گاه با همان ایجازی که مشخصۀ اشعار این کتاب است به سراغ تاریخ می‌رود و رنج را در متن تاریخ می‌بیند و به شعر درمی‌آورد و درد انسان معاصر را در چشم‌اندازی تاریخی عیان می‌کند.
در اشعار کتاب «باغچه‌ی اشراق» تصاویر، وَجه و کارکردی دراماتیک می‌یابند؛ مانند شعری به نام «دوستی» که در ادامه می‌آید:
«ماه درون بستر کودکی می‌خزد
کودک نیز
یاد گرفته هرشب
سر ماه را می‌خاراند
تا خوابش ببرد.»
و یا شعری دیگر به نام «ماه»؛ شعری در بیان فقر، که بازهم ماه و کودک شخصیت‌های اصلی آن‌اند و ماه البته این‌بار نه اسباب‌بازی کودک که قرص نانی‌ست برای سیر کردن او:
«به چیزی دست نیافتم، تکه‌ای از ماه را کندم و
به دست کودک گرسنه‌ای دادم
در آن صحرا
غیر از آسمان چیز دیگری نداریم
که خود را با آن دلداری دهیم
یا وقتی گرسنه بودیم، بخوریم و
به هنگام تشنگی بنوشیم.»
و نیز شعری به نام «آخرین شعر» که در آن نیز کلمات، در نهایت ایجاز، موقعیتی دراماتیک را تصویر می‌کنند:
«انگشت قلم را نمی‌گیرد
و کاغذ را نیز
دل همچون پرنده‌ی سربریده
رقصان است
قطره‌قطره خون بر کاغذ می‌چکد
ممکن است این آخرین شعری باشد که می‌نویسم.»
کتاب «باغچه‌ی اشراق» با مقدمه‌ای از دلشاد عبدالله همراه است که او آن را برای همین کتاب و به‌مناسبت ترجمۀ شعرهایش به فارسی نوشته است و در آن، ضمن بیان تعریف خود از شعر و فرایند پدیداری و شکل‌گیری آن، از ترجمۀ شعرهایش به فارسی نیز سخن می‌گوید. او، چنانکه در همین مقدمه اشاره شده، زبان فارسی را زبانی می‌داند که «گویی برای نوشتن شعر آفریده شده است».

درباره دلشاد عبدالله
دلشاد عبدالله، متولد 1956 در اربیل، شاعر و روزنامه‌نگار اهل کردستان عراق و از پیشروان و بنیان‌گذاران شعر مُدرن کردی است. او مدتی در دوران دانشجویی به فعالیت و مبارزه سیاسی علیه حکومت بعثی‌ها در عراق پرداخت. حساب شعر را اما همواره از سیاست جدا می‌کرد و شعر هیچ‌وقت برایش وسیله‌ای برای بیان آرمان‌ها و عقاید سیاسی نبود و او هرگز شعر را به بیانیه‌های سیاسی تقلیل نداد.
در شعرهای دلشاد عبدالله وقتی هم که دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی بیان می‌شوند، این دغدغه‌ها صورت‌های شاعرانه به خود می‌گیرند. او خیلی زود از سیاست و کار سیاسی کناره گرفت و به تحصیل در دانشگاه بغداد، که آن را مدتی به‌ خاطر سیاست رها کرده بود، ادامه داد و به‌گفتۀ خودش، چنانکه در مقدمۀ مریوان حلبچه‌ای بر کتاب «باغچه‌ی اشراق» نقل شده، در تابستان 1977 بر آن شد که دور سیاست را خط بکشد و تمام‌وقت به شعر بپردازد و در اشعارش به دنبال ضرباهنگی تازه بگردد. او می‌گوید: «در آن سال‌ها به این باور دست یافتم که ملت‌هایی مثل ما می‌توانند از راه خلاقیت و ابداع، بهتر به مقاومت و ماندگاری خود ادامه بدهند.»
دلشاد عبدالله یکی از بنیانگذاران گروه شعر پیشرو اربیل و از شاعرانی‌ست که سهمی مهم و ارزنده در نوآوری در شعر کردی دارند. او و همفکرانش در گروه شعر پیشرو اربیل بر این باور بودند که در شعر، تکنیک مهمتر از معنا است.
از دلشاد عبدالله تاکنون مجموعه شعرهای زیادی منتشر شده و اشعارش به زبان‌های مختلفی، از جمله فرانسوی و عربی و انگلیسی، ترجمه شده‌اند. او همچنین سال‌ها به کار روزنامه‌نگاری پرداخته و سردبیر روزنامۀ «کردستان نو» و مجلۀ ادبی «آینده» و مجلۀ «شعرستان» بوده است.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «باغچه‌ی اشراق»
کتاب «باغچه‌ی اشراق» با ترجمه و مقدمۀ مریوان حلبچه‌ای در نشر مانیا هنر منتشر شده است. مریوان حلبچه‌ای، متولد 1358 در حلبچه، مترجم اهل کردستان عراق است. او در کودکی، بعد از بمباران شیمیایی حلبچه و دچار شدن به عارضۀ شیمیایی، همراه خانواده‌اش به ایران آمد و مدتی در ایران زندگی کرد.
حلبچه‌ای دانش‌آموختۀ علوم ارتباطات با گرایش روزنامه‌نگاری از دانشگاه سلیمانیه است. او آثار ادبی زیادی را از کُردی به فارسی و نیز از فارسی به کُردی ترجمه کرده است. از ترجمه‌های کُردی به فارسی او می‌توان به کتاب‌های «آخرین انار دنیا»، «جمشیدخان عمویم، که باد همیشه او را با خود می‌برد»، «عاشقانه‌های جنگ و صلح»، «حاشیه‌نشین‌های اروپا»، «خانۀ گربه‌ها»، «خداحافظ دلدادگی»، «حصار و سگ‌های پدرم» و از ترجمه‌های فارسی به کُردی او می‌توان به «چهار صندوق»، «من فقط سفیدی اسب را گریستم» و «باغبان جهنم» اشاره کرد.