پالتویی ها 4: تاریخ مختصر روشنگری

کتاب «روشنگری» نوشتۀ آنتونی کِنی
یک کتاب جمع‌وجور و خوشخوان در معرفی جنبش روشنگری و نمایندگان اصلی آن و نیز تأثیرات این جنبش. کتاب «روشنگری: تاریخ مختصر»، با عنوان اصلی The Enlightenment: A Very Brief History، راهنمایی مفید و مناسب است برای آشنایی اولیه با تاریخ جنبش روشنگری، مفاهیم مطرح در این جنبش، میراث آن و مهمترین متفکرانی که به پاگرفتن و تکامل و پیشرفت آن یاری رساندند.
آنتونی کِنی در کتاب «روشنگری» تاریخ جنبش روشنگری و مباحث و مفاهیم کلیدی این جنبش را به زبانی ساده روایت کرده و توضیح داده و به معرفی فیلسوفان و متفکرانی که در این جنبش سهمی مهم داشته‌اند، پرداخته است.
کتاب «روشنگری» همچنین از دستاوردهای جنبش روشنگری و تأثیراتی که این جنبش گذاشت، سخن می‌گوید.
متن اصلی کتاب «روشنگری» اولین بار در سال 2017 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «روشنگری»
آنتونی کِنی در کتاب «روشنگری»، با شرح مختصر و مفید تاریخ روشنگری و چگونگی پدید آمدن این جنبش و نیز معرفی فیلسوفان اثرگذار بر آن و شرح میراث جنبش روشنگری، باب آشنایی اولیه با جنبش روشنگری را گشوده و راهنمایی ارائه داده است که با کمک آن می‌توان مطالعات جدی‌تر دربارۀ جنبش روشنگری را پی گرفت.
جنبش روشنگری، که حدوداً از نیمۀ قرن هجدهم در غرب آغاز شد، یکی از گسست‌های بنیادین را در تاریخ رقم زد. این جنبش، سرآغازِ پایان خودکامگی در تاریخ غرب بود و بسیاری از مفاهیمی را با خود آورد که امروزه از مفاهیم اساسی و بنیادین عصر مدرن به حساب می‌آیند. دامنۀ تأثیر جنبش روشنگری بسیار وسیع بود و این جنبش بر حوزه‌های گوناگونی اثر گذاشت و طرز فکر حاکم بر جامعه را از اساس دگرگون کرد.
با این حساب شناخت جنبش روشنگری و اینکه این جنبش چگونه و به دست چه کسانی رقم خورد و تکامل یافت و چه میراثی از خود به جا گذاشت و نیز دانستن اینکه آیا خوبی‌های روشنگری بر بدی‌های آن می‌چربد یا نه، برای هرکس که می‌خواهد تاریخ عصر مدرن و مؤلفه‌های اصلی آن را بشناسد و نیز به شناختی از جهان امروز دست یابد، ضروری است. کتاب «روشنگری» پاسخی مختصر و مفید به این ضرورت است و می‌تواند نقطۀ آغاز خوبی باشد برای مطالعات بیشتر دربارۀ جنبش روشنگری.
همان‌طور که در مقدمۀ رضا یعقوبی بر ترجمۀ فارسی کتاب «روشنگری» توضیح داده شده، جنبش روشنگری منتقدانی هم دارد و عده‌ای معتقدند که این جنبش، باعث و بانی فجایعی بوده که پس از آن در تاریخ رقم خوردند. اما وقتی کتاب «روشنگری» آنتونی کنی را می‌خوانیم، می‌بینیم که درمجموع، دستاوردهای مثبت جنبش روشنگری، بیش از آسیب‌های آن است و این جنبش، تحولی مهم را در وجوه گوناگون زندگی انسان‌ها رقم زده است.
چنانکه پیش‌تر اشاره شد، آنتونی کِنی در کتاب «روشنگری» به معرفی مهمترین نمایندگان جنبش روشنگری و شرح افکار آن‌ها نیز پرداخته است. کِنی در مقدمۀ این کتاب توضیح می‌دهد که متفکرانِ دخیل در جنبش روشنگری، تعدادشان کَمِ کَم به صد نفر می‌رسد و او خودش از بین همۀ این متفکران، پانزده نفر را به‌عنوان نمایندگان این جنبش و مهمترین متفکرانِ آن انتخاب کرده است. این پانزده نفر عبارتند از: مونتسکیو، دیوید هیوم، دالامبر، دنی دیدرو، لسینگ، اسمیت، فرانکلین، پریستلی، ادوارد گیبون، جرمی بنتام، پِین، جفرسون، کندورسه، گادوین و وُلستون‌کرافت. کنی همچنین در این کتاب، از برک و ژان‌ژاک روسو، به‌عنوان مرتدان از جنبش روشنگری، نام برده است.
کتاب «روشنگری» از مقدمه و بیست فصل تشکیل شده است. فصل‌های بیست‌گانۀ این کتاب در دو بخش با عنوان‌های «تاریخ» و «میراث» تنظیم شده‌اند.
بخش اول کتاب «روشنگری» به روایت تاریخ روشنگری و شرح افکار فیلسوفان و متفکران برجسته و تأثیرگذار این جنبش اختصاص دارد و در بخش دوم کتاب، به میراث جنبش روشنگری و دستاوردهای آن در حوزه‌های گوناگون پرداخته شده است.
فصل‌های بیست‌گانۀ کتاب «روشنگری» عبارتند از: «جنبش روشنگری: کی و کجا؟»، «رئیس مونتسکیو»، «معجزات از نگاه هیوم»، «ولترِ ادیب»، «اصحاب دانشنامه»، «پیدایش زیبایی‌شناسی»، «ژان‌ژاک روسو»، «عقل و احساس»، «ولترِ فیلسوف»، «نزاع بین دوستان»، «روشنگری در آن‌سوی اقیانوس اطلس»، «وداع با هیوم و اسمیت»، «ادوارد گیبون»، «جرمی بنتام»، «انقلاب فرانسه»، «حقوق مردان و زنان»، «میراث فرهنگی»، «میراث دینی»، «میراث اخلاقی» و «میراث سیاسی».

دربارۀ آنتونی کِنی، نویسندۀ کتاب «روشنگری»
سِر آنتونی جان پاتریک کِنی (Sir Anthony John Patrick Kenny)، متولد 1931، فیلسوف بریتانیایی است.
علاقه‌های فلسفی کِنی حوزه‌های فلسفۀ ذهن، فلسفۀ عصر باستان، فلسفۀ اسکولاستیک، فلسفۀ دین و فلسفۀ ویتگنشتاین را شامل می‌شود. او، به‌همراه پیتر گیچ، کمک شایانی به جنبش تومیسم تحلیلی کرده است. هدف این جنبش، ارائۀ اندیشه‌های توماس آکویناس به‌سبک فلسفۀ تحلیلی است.
آنتونی کِنی رییس پیشینِ آکادمی بریتانیا و مؤسسۀ سلطنتی فلسفه است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «ایمان چیست؟ جستارهایی در فلسفۀ دین»، «تاریخ فلسفۀ غرب» و «ایمانوئل کانت» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «روشنگری»
کتاب «روشنگری: تاریخ مختصر» با ترجمه و مقدمۀ رضا یعقوبی در انتشارات مان کتاب منتشر شده است.
رضا یعقوبی، متولد 1367، مترجم، پژوهشگر و مؤلف ایرانی است. یعقوبی دانش‌آموختۀ فلسفه و الکترونیک است. او در نوشتن مدخل‌های حافظ‌شناسی کتاب «دانشنامۀ حافظ و حافظ‌پژوهی»، به ‌سَرویراستاریِ بهاء‌الدین خرمشاهی، همکاری داشته است. از یعقوبی مقالاتی هم در نشریات، از جمله روزنامۀ «اطلاعات» و مجلۀ «اندیشۀ پویا»، منتشر شده است.
از ترجمه‌های رضا یعقوبی می‌توان به کتاب‌های «تاریخ فلسفۀ غرب» و «ایمانوئل کانت» اشاره کرد.