کتاب «باورهاي بد» نوشت? نيل لِوي
باورهاي بد چطور به وجود ميآيند و چرا حتي آدمهاي منطقي و خردمند هم به دام اين باورها ميافتند؟ کتاب «باورهاي بد: چرا آدمهاي خوب گرفتارشان ميشوند»، با عنوان اصلي Bad Beliefs: Why They Happen to Good People، کتابي است که در آن به اين موضوع پرداخته شده است.
نيل لِوي در کتاب «باورهاي بد» از فريبکاريهايي سخن ميگويد که در حيط? ارائ? شواهد دربار? موضوعات و پديدههاي گوناگون رخ ميدهد و افرادِ حتي خردمند را نيز گمراه ميکند.
کتاب «باورهاي بد» از تأثير مخرب اخبار دروغين و جعلي که مثل ويروس در رسانههاي مختلف و شبکههاي اجتماعي پخش و تکثير ميشوند و ذهن و تفکر انسانها را آلوده ميکنند، سخن ميگويد و از اينکه چطور عدهاي حتي نسبت به اموري که شواهدي آشکار و دمِ دست دربار? درستي يا غلطيشان وجود دارد دچار باورهاي اشتباه و مغاير با آن شواهد آشکار ميشوند.
کتاب «باورهاي بد» در بحبوح? همهگيري کرونا نوشته شده است و از همينرو در اين کتاب، نويسنده از اخبار جعلي گسترد? مربوط به اين همهگيري نيز مثال ميآورد.
کتاب «باورهاي بد» کتابي است عليه شبهعلم و تئوريهاي توطئه و جعلياتي که با ظاهر و ادعاهاي علمي ارائه ميشوند و حتي افراد خردمند و حساس به شواهد کذب را نيز فريب ميدهند.
متن اصلي کتاب «باورهاي بد» اولين بار در سال 2021 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «باورهاي بد»
يکي از نکات مهمي که نيل لِوي در کتاب «باورهاي بد» مطرح ميکند ضرورت توجه به چرايي رواج و شيوع باورهاي بد و تأکيد بر درک کساني است که گرفتار باورهاي بد ميشوند.
لِوي در کتاب «باورهاي بد» نشان ميدهد که کساني که به باورهاي بد دچار ميشوند لزوماً افراد بيخردي نيستند. اين افراد، چنانکه در کتاب «باورهاي بد» ميخوانيم، خردمندانه از باورهاي بد دفاع ميکنند و آنها را ميپذيرند. اينجا با اين پرسش مواجه ميشويم که چرا چنين اتفاقي رخ ميدهد؟ لوي در کتاب «باورهاي بد» منشاء اين اتفاق را در محيط معرفتي ميداند. او در اين کتاب از شواهدي صحبت ميکند که در مرتبهاي بالاتر از شواهد نزديک و دمِ دست قرار دارند و محيط معرفتي از آنها آکنده ميشود. به اعتقاد لوي براي مقابله با باورهاي بد بايد محيط معرفتي و آن شواهد مرتب? بالاتر را بهدرستي شناخت و در ضمن از رويکردهاي قيممآبانه در مقابله با باورهاي بد پرهيز کرد.
کتاب «باورهاي بد» از ديباچهاي با عنوان «جانورانِ اجتماعي خردورز از خود بيخود ميشوند»، شش فصل و يک نتيجهگيري پاياني با عنوان «فراموش نشود که هرچه باشد هنوز جانوراني خردورز هستيم» تشکيل شده است.
فصلهاي ششگان? کتاب «باورهاي بد» عبارتند از: «در مورد باور، چه چيزي را بايد باور کنيم؟»، «پرورش باور»، «چگونه تصميم ميگيريم»، «شهامت انديشيدن داريد؟»، «آلودگي معرفتي» و «تلنگر زدن مناسب».
در بخشي از کتاب «باورهاي بد» ميخوانيد: «باورهاي بد (در موارد اساسي) رهاورد فرآيندهاي واقعاً و کاملاً خردورزانه هستند. اين فرآيندها به آن معنا خردورزانهاند که به شواهد، در نقش شواهد واکنش نشان ميدهند. اين که بگوييم خردورزانهاند، به آن معنا نيست که همواره کارها را بهدرستي پيش ميبرند (هر چند که با توجه به پيوند ميان شواهد و خوب پيش رفتن مسائل، سازِکارهاي خردورزانه بيشتر وقتها کارها را بهخوبي پيش ميبرند). اگر شواهد گمراهکننده باشند، فرآيندهاي خردورزانه به مسير نادرست ميروند. مثلاً اگر بهدليل آنکه فردي بازيگوش نقشهاي را که از دفتر گردشگري گرفتهام دستکاري کرده باشد، در شهري غريب گم بشوم، سردرگمي من بهسبب هيچگونه شکست عقلاني از سوي من نيست. من (به شرط آنکه هيچ روزنهاي براي ترديد نسبت به دستکاري شدن نقشه وجود نداشته باشد) اطلاعات را بهنحوي بهدست آورده و پردازش کردهام که جاي هيچگونه خردهگيرياي باقي نميماند. مشکل در دروندادهاي استدلال مسيريابي من نهفته است، نه خود قو? استدلال من. ميخواهم بهطور مشابه اين موضوع را پيش بکشم که باورهاي بد معمولاً – بهطرزي بسيار چشمگير، به هر ترتيبي – برخاسته از فرآيندهاي استدلالگري انسانهايي خردورز هستند که دستآخر پايبند به باورهايي بد ميشوند. درست به همان ترتيبي که ممکن است چون کسي دادههاي نقشهخواني من را دستکاري کرده است گم بشوم، ممکن است کساني چون محيط معرفتي آنها به بازي گرفته شده است، به باورهاي بد پايبند شوند.»
دربار? نيل لِوي، نويسند? کتاب «باورهاي بد»
نيل لِوي (Neil Levy)، متولد 1967، استاد فلسفه و پژوهشگر استراليايي است. لوي پژوهشگر ارشد فلسف? اخلاق عملي در مرکز اوهيرو آکسفورد است. علاقهمندي او در پژوهش فلسفي، نقطهاي است که در آن فلسف? ذهن، روانشناسي و اخلاق با يکديگر همپوشاني پيدا ميکنند.
از لوي آثار مختلفي دربار? اراده و اختيار، مسئوليت اخلاقي، معرفتشناسي و اخلاق کاربردي و پيامدهاي علوم بر اخلاق و عامليت انسانها منتشر شده است. او همچنين آثاري در حوزههاي فلسف? سياسي و فلسف? قارهاي دارد.
از جمله آثار نيل لِوي ميتوان به کتابهاي «هشياري و مسئوليت اخلاقي» و «نسبيگرايي اخلاقي» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «باورهاي بد»
کتاب «باورهاي بد: چرا آدمهاي خوب گرفتارشان ميشوند» با ترجمه و مقدم? محمد حسيني و همراه با گفتوگويي که مترجم با نويسند? کتاب انجام داده و همچنين ترجم? يادداشتي دربار? اين کتاب، بهقلم دکتر اِما ساليون – بيست و با عنوان «باور داشتن بهشکل بد، چندان هم بد نيست»، در انتشارات مهرگان خرد منتشر شده است.
محمد حسيني، متولد 1371، مترجم ايراني است. او، علاوه بر کتاب «باورهاي بد»، کتاب «فيلم نوآر: درآمدي کوتاه» را نيز به فارسي ترجمه کرده است.
