به گزارش زنان تروا
نغمه ثمینی ، محمد رضایی راد
بیدگل
دسته بندی: نمایشنامه-و-فیلم-نامه
| کد آیتم: |
1524323 |
| بارکد: |
9786223130939 |
| سال انتشار: |
1401 |
| نوبت چاپ: |
2 |
| تعداد صفحات: |
128 |
| نوع جلد: |
شومیز |
| قطع: |
رقعی |
کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا» نوشت? نغمه ثميني و محمد رضاييراد
نمايشنامهاي ايراني براساس دو تراژدي يوناني. کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا» نمايشنامهاي است از نغمه ثميني و محمد رضاييراد که براساس تراژديهاي کلاسيک «زنان تروا» و «هکاب» از اوريپيد نوشته شده است.
کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا»، بعد از کتاب «براساسِ دوشس مَلفي»، که براساس نمايشنام? «دوشس مَلفي» جان وبستر نوشته شده بود، دومين نمايشنامهاي است که نغمه ثميني و محمد رضاييراد آن را با همکاري يکديگر و با نگاه به متون نمايشي غيرايرانيِ قديميِ کمتر مشهور نوشتهاند.
البته يکي از منابع اقتباسي ثميني و رضاييراد در کتاب «بهگزارش زنان تروا» تراژدي مشهور «زنان تروا» از اوريپيد است اما تراژدي ديگر ارويپيد که نويسندگان در کتاب «بهگزارش زنان تروا» به آن نظر داشتهاند، يعني «هکاب»، اثري نهچندان شناختهشده است و همانطور که در مقدم? نويسندگان بر کتاب «بهگزارش زنان تروا» توضيح داده شده است، خط اصلي داستان اين نمايشنامه از «هکاب» گرفته شده است.
مروري بر کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا»
نغمه ثميني و محمد رضاييراد در کتاب «بهگزارش زنان تروا»، چنانکه خود در مقدم? اين نمايشنامه در توضيح رويکردشان در نگارش آن تأکيد کردهاند، نه در پي بازنويسي دو تراژدي کهن بلکه در پي آن بودهاند که آن دو تراژدي را به زمانه و شرايط عصر حاضر بياورند و مسائل حال را در دل متني از گذشته مطرح کنند.
بهبياني ميتوان گفت که کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا» احضار و احياء ظرفيتهايي از متني کهن است که از وراي آن ميتوان تصويري از اکنون ارائه داد نه اينکه تنها همان متن را به زباني امروزي بازنويسي کرد.
تراژديهاي «زنان تروا» و «هکاب» اوريپيد تراژديهايي دربار? مصائب و خشونت جنگ، رنج و اسارت زناني که سرزمينشان فتح و به خاکوخون کشيده شده و حيوانيت و توحش و شقاوت هستند و همين رنج و خشونت و شقاوت و توحش و حيوانيت است که در کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا» از حلقوم زنان و با صدايي زنانه به بيان درميآيد و به صحنه ميآيد.
نويسندگان کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا» در اين نمايشنامه دو تراژدي را بههم آميختهاند تا گزارشي زنانه و معاصر از جنگ و خشونت و رنج و حيوانيت ارائه دهند. آنها اين گزارش معاصر و امروزي را از دل گذشته به صحن? امروز احضار کردهاند و اينگونه نيروي متون کلاسيک را، که غبار زمان بر آنها اثر ندارد و در هر دورهاي گويا بهاقتضاي شرايط همان دوره از نو جان ميگيرند و به کشفياتي تازه راه ميدهند، براي به صحنه آوردن حال به کار گرفتهاند.
ثميني و رضاييراد در کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا» براي احضار زمان? امروز در آميزهاي از دو متن کهن و معاصر کردن آن دو متن با اکنون، از تئاتر روايي برتولت برشت و تئاتر شقاوت آنتونن آرتو نيز وام گرفتهاند و بهقول خودشان در مقدم? کتاب «بهگزارش زنان تروا» در اين نمايشنامه، آرتو و برشت را به ديدار تراژدي بردهاند تا اين دو «از اين طريق با سرچشمههاي باستانيِ خود ديدار کنند.»
نويسندگان همچنين، بهاقتضاي رويکردشان در نگارش کتاب «بهگزارش زنان تروا»، خود را دربست به دو منبعي که در نوشتن اين نمايشنامه به آنها نظر داشتهاند و آنها را در متن خود بههم آميختهاند، مقيد نکردهاند و دست خود را باز گذاشتهاند که هرکجا اقتضا کرد طرحوتوطئه و خط داستاني را تغيير داده و نيز تغييراتي در نقشها ايجاد کنند.
چنانکه پيشتر اشاره شد خط اصلي درام در کتاب «بهگزارش زنان تروا» تراژدي «هکاب» است و اين خط اصلي در نمايشنام? ثميني و رضاييراد با رويدادهايي از تراژدي «زنان تروا» ترکيب شده است تا از اين ترکيب روايتي پديد آيد که گزارشي زنانه و امروزي از رنجها و فجايع امروزي باشد؛ رنجها و فجايعي که صداي خود را در اعماق متوني يافتهاند که بيستوپنج قرن پيش نوشته شدهاند اما گويي معاصر ما هستند و همچنان حرفي براي گفتن دارند و ميتوان حرف امروز و اين عصر را در آنها پيدا کرد و آن حرف را، با ارائ? روايتي نو و متفاوت از آن متون کهن، به زبان امروز بيان کرد.
کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا» در نشر بيدگل منتشر شده است.
دربار? نغمه ثميني و محمد رضاييراد، نويسندگان کتاب «بهگزارشِ زنانِ تروا»
نغمه ثميني، متولد 1352، نمايشنامهنويس، مدرس دانشگاه، پژوهشگر ادبيات نمايشي، منتقد سينمايي و فيلمنامهنويس ايراني مقيم امريکا است. ثميني داراي ليسانس ادبيات نمايشي و فوقليسانس سينما از دانشگاه تهران و دکتراي پژوهش هنر از دانشگاه تربيت مدرس و عضو هيئت علمي پرديس هنرهاي زيباي دانشگاه تهران است. او، علاوه بر نمايشنامهنويسي و فيلمنامهنويسي، همکاري با نشرياتي چون مجل? «فيلم» و مجل? «زنان» و تدريس در دانشکد? هنرهاي زيباي تهران را نيز در کارنام? کاري خود دارد. ثميني همچنين در سال 2019 کمپاني تئاتر «صدا» را بههمراه پارميدا ضيايي، بهقصد شناساندن تئاتر ايران به مخاطبان امريکايي و رساندن صداي مهاجران دور از وطن و کسب تجرب? مشترک با مخاطبان غيرفارسيزبان، در سياتل امريکا تأسيس کرده است.
فيلمنام? سريال مشهور «شهرزاد» بهکارگرداني حسن فتحي و مشارکت در نگارش فيلمنام? فيلم «خونبازي» بهکارگرداني رخشان بنياعتماد از جمله فعاليتهاي نغمه ثميني در حوز? فيلمنامهنويسي هستند.
از نمايشنامههاي نغمه ثميني ميتوان به «شکلک»، «خواب در فنجان خالي»، «خانه» و «اسبهاي آسمان خاکستر ميبارند» و از آثار پژوهشي او ميتوان به کتاب «تماشاخان? اساطير: اسطوره و کهننمونه در ادبيات نمايشي ايران» اشاره کرد.
ثميني براي کتاب «تماشاخان? اساطير» برند? جايز? بهترين کتاب بخش نقد ادبي در دور? دوم جايز? جلال آلاحمد و برند? بيستوهفتمين دور? جايز? کتاب سال جمهوري اسلامي شده است.
ثميني در کار ترجمه نيز دستي دارد. از ترجمههاي او ميتوان به کتاب «بافندگان» اشاره کرد.
از نغمه ثميني کتابي هم با عنوان «من سندبادم، تو مسافر» منتشر شده که مجموعهاي از سفرنامههاي اوست.
محمد رضاييراد، متولد 1345 در رشت، نمايشنامهنويس، کارگردان تئاتر، فيلمنامهنويس، پژوهشگر، منتقد و روزنامهنگار ايراني است. رضاييراد داراي ليسانس ادبيات فارسي از دانشگاه آزاد رشت و فوقليسانس فرهنگ و زبانهاي باستاني در دانشگاه آزاد واحد تهران است.
تئاترهاي رضاييراد عمدتاً در سالنهاي خصوصي روي صحنه رفتهاند. از رضاييراد نمايشنام? «گوش کن» در جشنوار? بانو جايز? اول نمايشنامهنويسي و نمايشنام? «برفراز برجکها» در اولين جشنوار? تئاتر ماه جايز? بهترين نمايشنامه را گرفته است. او همچنين همکاري با بهرام بيضايي را، بهعنوان دستيار اول و برنامهريز در اجراي نمايشهاي «اَفرا، يا روز ميگذرد» و «مجلس شبيه؛ در ذکر مصايب استاد نويد ماکان و همسرش مهندس رُخشيد فرزين»، در کارنام? کار تئاتري خود دارد.
تأسيس گروه تئاتر «خانه» از ديگر فعاليتهاي محمد رضاييراد در حوز? تئاتر است.
رضاييراد، جدا از نمايشنامهنويسي و کارگرداني تئاتر و فيلمنامهنويسي و کار پژوهشي، از ديرباز در حوز? روزنامهنگاري و نوشتن نقد و مقاله و... براي مطبوعات نيز فعال بوده است. در نوجواني در هفتهنام? محلي «نقش قلم»، که توسط پدرش چاپ ميشد، شعر و نقد سينمايي منتشر ميکرد و همچنين در دور? دانشجويي با محمدتقي صالحپور، علي صديقي و بهزاد عشقي در انتشار نشري? فرهنگي «ويژ? فرهنگ، هنر و ادبيات نقش قلم» همکاري داشت. رضاييراد مدتي هم مدير نشري? داخلي انجمن آثار و مفاخر فرهنگي بوده است. از او همچنين مقالات مختلفي در روزنامهها و مجلههايي چون «کارگزاران»، «خرداد»، «اعتماد»، «توس»، «نشاط»، «شرق»، «چيستا»، «کارنامه»، «ارغنون» و... منتشر شده است. رضاييراد در سال 1381 در جشنوار? مطبوعات جايز? منتقد هنري برگزيده را دريافت کرد.
از رضاييراد فيلمنام? «کودک و سرباز»، که رضا ميرکريمي فيلمي به همين نام براساس آن ساخت، در چهاردهمين دور? جشنوار? بينالمللي فيلمهاي کودکان و نوجوانان و چهلوششمين دور? جشنوار? فيلم آسيا پاسيفيک برند? جايز? بهترين فيلمنامه شده است.
فيلمنام? «قدمگاه» او نيز، که محمدمهدي عسگرپور فيلمي به همين نام براساس آن ساخت، در بيستودومين دور? جشنوار? فيلم فجر برند? سيمرغ بلورين بهترين فيلمنام? بخش مسابق? سينماي ايران و در هشتمين جشن سينماي ايران برند? تنديس بهترين فيلمنام? بخش مسابق? فيلمهاي بلند شده است.
از نمايشنامههاي محمد رضاييراد ميتوان به «فعل»، «رقصي چنين...»، «فرشت? تاريخ» و «گزارش خواب» و از آثار پژوهشي او ميتوان به کتاب «مباني انديش? سياسي در خرد مزدايي» اشاره کرد.
رضاييراد دستي هم در قصهنويسي دارد. مجموعه داستان «آغوش سنگي ديوار» و رمان «حفره» از جمله آثار داستاني او هستند.