بینوایان 2 جلدی

رمان «بینوایان» اثر ویکتور هوگو
بعضی رمان‌ها آنچنان شُهره خاص‌و‌عام‌‌اند که حتی اگر آن‌ها را نخوانده باشیم کلیاتی درباره‌شان می‌دانیم. رمان «بینوایان» ویکتور هوگو یکی از این رمان‌هاست؛ رمانی که آن‌قدر از آن فیلم و سریال و انیمیشن و... ساخته شده که صغیر و کبیر داستان کلی آن را می‌دانند و شخصیت‌های اصلی‌اش را می‌شناسند یا دست کم نام این شخصیت‌ها و چیزهایی درباره این رمان به گوش‌شان خورده است.
رمان «بینوایان»، با عنوان اصلی Les Misérables، رمانی‌ست مُفصل و حجیم با زمینۀ تاریخی که از زمان اولین انتشارش در زبان اصلی در سال 1862 تا امروز هنوز از ارزش و اعتبار و شهرت و محبوبیت نیفتاده است.
ویکتور هوگو در رمان «بینوایان» در زمینه‌ای تاریخی و در قالب داستانی طولانی و پُرشخصیت که وقایع آن در مقطعی از تاریخ فرانسه می‌گذرد، ضمن بازتاب‌دادن حوادث تاریخی فرانسۀ زمان خود، به موضوعاتی همه‌جایی و همه‌زمانی چون اخلاق و خیر و شَر و تکامل و تحول معنوی و روحیِ آدمی از مرتبه‌ای دون به مرتبه‌ای والا و فداکاری و همچنین به قانونِ رسمی و قوانین متعارف در جامعه و فقر و بی‌عدالتی‌های اجتماعی می‌پردازد.
رمان «بینوایان»، چنانکه اشاره شد، دستمایۀ انواع اقتباس‌ها قرار گرفته است؛ از اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی گرفته تا اقتباس‌های رادیویی و تئاتری و... .
یکی از جدیدترین اقتباس‌ها از رمان «بینوایان» مینی سریالی‌ست که در سال 2018 از بی‌بی‌سی پخش شد.
از روی رمان «بینوایان» کتاب مصور هم تولید و بازی هم ساخته شده است. همچنین در سال 1980 یک تئاتر موزیکالِ موفق براساس این رمان اجرا شد که کارگردان آن روبر حسین، بازیگر و کارگردان فرانسویِ ایرانی‌تبار، بود.

مروری بر رمان «بینوایان»
رمان «بینوایان» ماجرای مردی به نام ژان والژان است که در ابتدا در هیئت یک زندانیِ آزادشده از زندان در رمان پدیدار می‌شود و به‌تدریج تغییر می‌کند و به انسانی نیک و درستکار تبدیل می‌شود.
سرگذشت ژان والژان اما به بی‌شمار ماجرا و حادثه گره می‌خورد و همچنین به شخصیت‌های دیگری مثل فوشلوانِ کشیش و فانتین و کوزت و ماریوس و بازرس ژاور و خانواده تناردیه، که هرکدام برای خود آوازه‌ای در عالم ادبیات و شخصیت‌های داستانی به‌هم زده‌اند.
اما، چنانکه در ابتدای پیشگفتار محمدرضا پارسایار بر ترجمۀ فارسی رمان «بینوایان» از قول ویکتور هوگو نقل شده، هوگو خود درباره شخصیت اول این رمان بزرگ‌ گفته است: «شخصیتِ نخست این داستان خداست. انسان شخصیت دوم آن است.»
در «بینوایان» همچنین پای رویدادهای تاریخی دوره‌ای از تاریخ فرانسه، از جمله جنگ واترلو، به میان می‌آید و نیز تصویری ماندگار از شهر پاریس ارائه می‌شود. هوگو در رمان «بینوایان» در متن تصویر جامعۀ فرانسه و شهر پاریس و حوادث تاریخی زمانۀ خود انسان‌هایی را قرار می‌دهد که تجسم خُلقیات گوناگون بشری و تجسم خیر و شر و قانون و اخلاق و فداکاری و ازخودگذشتگی و بخشایش و عشق و عطوفت و شرارت و انواع فضایل و رذایل انسانی‌اند.
بی‌عدالتی‌های اجتماعی و رنج مردم فقیر و محروم و نیز فرصت‌طلبی‌های مردمِ طماعی که از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و به سوء‌استفاده از محرومان و نیازمندان و درماندگان می‌پردازند از دیگر مضامین اصلی و محوری رمان «بینوایان» است.
از ویژگی‌های روایی رمان «بینوایان» حضور راوی‌ای همه‌چیزدان و یک دانال کلِ بزرگ در این رمان است که جاهایی از رمان سیرِ حوادثِ قصه را متوقف می‌کند و اطلاعاتی درباره موضوعات مختلف به خواننده می‌دهد و درباب موضوعات گوناگون سخن می‌گوید.

درباره ویکتور هوگو، نویسنده رمان «بینوایان»
ویکتور ماری هوگو (Victor-Marie Hugo)، متولد 1802 و درگذشته به سال 1885، شاعر، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، نمایشنامه‌نویس، جُستارنویس و سیاستمدار فرانسوی است.
هوگو از شاعران بزرگ عصر خود و از چهره‌های مطرح و سرشناس مکتب رمانتیسم است. او سرودن شعر را از دوره نوجوانی آغاز کرد و از همان اوایلِ کارِ شاعری، شعرهایش مورد توجه محافل ادبی قرار گرفت و همین مایۀ تشویق او شد. مادرش نیز در این زمینه مشوق‌اش بود.
از نوجوانی در زمینۀ ادبیات، بلندپرواز بود و نمی‌خواست به کم قناعت کند و شاعری متوسط باشد. نشانه‌اش اینکه در ابتدای چهارده سالگی در دفترش نوشت که «می‌خواهم شاتوبریان باشم یا هیچ».
او که می‌خواست پا جای پای شاتوبریان، که از پایه‌گذاران رمانتیسم بود، بگذارد، به آرزوی خود رسید و به یکی از شاعران بزرگ رمانتیک تبدیل شد.
هوگو در عرصۀ سیاست نیز فعال و نسبت به رویدادهای سیاسی و اوضاع اجتماعی زمانه‌اش حساس بود.
از آثار داستانی ویکتور هوگو، به جز «بینوایان»، می‌توان به «گوژپشت نتردام»، «مردی که می‌خندد» و «کارگردان دریا» اشاره کرد. براساس این آثار فیلم‌های مختلفی ساخته شده است. در ایران نیز در سال 1355 سیامک یاسمی فیلم «هیولا» را براساس رمان «گوژپشت نتردام» ویکتور هوگو ساخت.

درباره ترجمۀ فارسی رمان «بینوایان»
رمان «بینوایان» تاکنون توسط مترجمان مختلفی به فارسی ترجمه شده است. قدیمی‌ترین کسی که اقدام به ترجمۀ این رمان کرد یوسف اعتصامی، پدر پروین اعتصامی، بود. اعتصامی اما تنها کتاب اولِ این رمان را ترجمه کرد و عنوان «تیره‌بختان» را بر آن نهاد.
اما معروف‌ترین ترجمۀ قدیمی «بینوایان» ترجمۀ حسینقلی مستعان از این رمان است. در سال‌های اخیر محمدرضا پارسایار مترجم مطرحی بود که ترجمۀ تازه‌ای از این رمان به دست داد. ترجمۀ محمدرضا پارسایار از رمان «بینوایان»، همراه با پیشگفتار مترجم، در دو جلد در انتشارات هرمس منتشر شده است.
محمدرضا پارسایار، متولد 1341، مترجم، پژوهشگر و فرهنگ‌نویس ایرانی است. پارسایار تحصیلکرده زبان و ادبیات فرانسه و زبانشناسی و مؤلف چند فرهنگ فرانسه به فارسی و فارسی به فرانسه است. او همچنین آثار مهم و ارزنده‌ای را از ادبیات فرانسه، اعم از داستان و شعر، به فارسی ترجمه کرده که از آن میان می‌توان به «گوژپشت نوتردام»، «میشل استروگف»، «گل‌های رنج»، «زورق مست»، «تهوع» و «بیگانه» اشاره کرد.

رتبۀ جلد اول رمان «بینوایان» در گودریدز: 5 از 5.
رتبۀ جلد دوم رمان «بینوایان» در گودریدز: 4.43 از 5.