کاربست لذات

کتاب «کاربست لذات» اثر میشل فوکو
بحثی فرهنگی، فلسفی – تاریخی و تبارشناسانه دربارۀ جنسیت در یونان باستان. میشل فوکو در کتاب «کاربست لذات»، که آن را در ادامۀ کتاب «اراده به دانستن» نوشته است، همچون آن کتاب به موضوع جنسیت در غرب و تاریخ گفتمان‌های مرتبط با این موضوع می‌پردازد.
کتاب «کاربست لذات» پژوهشی تاریخی در ساختار جنسیت در عصر یونان باستان و گفتمان‌هایی است که مناسبات مربوط به جنسیت در آن عصر، براساس آن‌ها قابل صورت‌بندی است.
فوکو در کتاب «کاربست لذات» وجوه گوناگون گفتمان جنسیت را در دورۀ یونان باستان واکاوی می‌کند و ساختار جنسیت در آن دوره را مورد تحلیلی ژرف‌کاوانه قرار می‌دهد و به تبارشناسی جنسیت و دانش‌ها و گفتمان‌های مربوط به آن و اثرگذار بر آن می‌پردازد.
در کتاب «کاربست لذات» با جنسیت و صورت‌بندی آن به‌مثابۀ یک فرهنگ مواجهیم.
متن اصلی کتاب «کاربست لذات» اولین بار در سال 1984 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «کاربست لذات»
میشل فوکو در کتاب «کاربست لذات» تاریخ جنسیت در غرب را از منظر شیوۀ شناخت انسان غربی از خود به‌عنوان سوژۀ میل، مورد واکاوی قرار می‌دهد و به تبارشناسی این شیوه می‌پردازد.
کتاب «کاربست لذات»، چنانکه فوکو خود در این کتاب تأکید می‌کند، تاریخ رفتارهای جنسی نیست بلکه، همچون کتاب «اراده به دانستن» که کتاب «کاربست لذات» مکمل و ادامۀ آن است و با آن کتاب ذیل یک پروژه قرار می‌گیرد، تحلیل جنسیت در داخل بافتی است که، به‌اعتقاد فوکو، گفتمان جنسیت در آن شکل گرفته است.
فوکو در کتاب «کاربست لذات»، در تبارشناسی گفتمان جنسیت در عصر مدرن، به عصر یونان باستان نقب می‌زند. او در این کتاب، با تمرکز بر دورۀ یونان باستان، نشان می‌دهد که انسان غربی چگونه و با چه روشی خود را، به‌عنوان سوژۀ میل، شناخت و درک انسان مدرن غربی از جنسیت، ریشه در چه نوع رابطه‌ای با خود در دورۀ یونان باستان دارد.
کتاب «کاربست لذات» پژوهشی دربارۀ ظهور هرمنوتیک «خود» در عصر یونان باستان است. فوکو در این کتاب از بازی‌های حقیقت و نقش آن‌ها در درک خویشتنِ خویش سخن می‌گوید و از اینکه بازی‌های حقیقت چگونه در عصر باستان درک انسان از خود را شکل داده‌اند و تجربۀ میل در عصر مدرن ریشه در کدام بازی‌های حقیقت در دورۀ یونان باستان دارد.
کتاب «کاربست لذات» تأملی است درباب این پرسش که چرا رفتارهای جنسی و کنش‌ها و لذات مرتبط با این رفتارها، موضوعی در پیوند با اخلاقیات و دغدغه‌های اخلاقی‌اند. فوکو در این کتاب، تاریخ غرب را، از عصر مدرن تا عصر باستان، به‌صورت معکوس می‌پیماید و مورد واکاوی قرار می‌دهد تا به ریشه‌های این پیوند برسد.
در کتاب «کاربست لذات» چهار شیوۀ یونانی درکِ خود، به‌عنوان سوژۀ میل، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
کتاب «کاربست لذات» از مقدمه‌ای در سه قسمت با عنوان‌های «تغییرات»، «انواع مسئله‌سازی» و «اخلاق و کردوکار خود»، و پنج بخش تشکیل شده است.
بخش‌های پنج‌گانۀ کتاب «کاربست لذات» عبارتند از: «مسئله‌سازیِ اخلاقی لذات»، «مبحث اغذیه»، «رساله‌های خانه‌داری»، «اروتیسم» و «عشق حقیقی».
کتاب «کاربست لذات» با ترجمۀ سمیه‌ طباطبایی و حسنیه طباطبایی در نشر مانوش منتشر شده است.

دربارۀ میشل فوکو، نویسندۀ کتاب «کاربست لذات»
میشل فوکو (Michel Foucault)، متولد 1926 و درگذشته به سال 1984، فیلسوف، باستان‌شناسِ اندیشه و تاریخ‌دانِ فرانسوی بود. نام اصلی او پُل میشل فوکو (Paul-Michel Foucault) بود اما بعدها نامش را به میشل فوکو تغییر داد.
فوکو از نظریه‌پردازان مطرح در زمینۀ مفهوم قدرت و ارتباط آن با دانش و نهادهای مدرن و از سردمداران نظریۀ پساساختارگرایی است. زندگی شخصی او غریب و نامتعارف بود. در جوانی یک‌بار دست به خودکشی زد و در آسایشگاه روانی بستری شد. از همین طریق بود که با لویی آلتوسر، فیلسوف مارکسیست مشهور، آشنا شد و آلتوسر او را به مارکسیسم ترغیب کرد و فوکو تحت تأثیر او به حزب کمونیست فرانسه پیوست. در سال 1951 برای معافی از خدمت نظام‌وظیفه خودش را به افسردگی زد. در او هم وجهی آکادمیک و محققانه وجود داشت و هم وجهی شورشی و عصیانگر علیه نهادها. در عین اینکه کرسی «تاریخ نظام‌های فکری» در کالج دو فرانس را داشت و در دانشگاه‌های مختلفی هم تدریس می‌کرد در نظریاتش دانش را به‌عنوان نهادی از نهادهای وابسته به قدرت نقد می‌کرد. او همچنین در اعتراضات دانشجویی حضور داشت و یک‌بار در سال 1972 در جریان این اعتراضات به‌همراه فرانسوا موریاک دستگیر شد. در دهۀ 1970 میلادی به‌همراه ایو مونتان، بازیگر سرشناس فرانسوی، و چند نفر دیگر سفری به اسپانیای تحت حاکمیت فرانکو کرد. هدف از این سفر جلوگیری از اعدام گروهی از شورشیان به‌دست حکومت استبدادی فرانکو بود، اما اجازۀ گفت‌وگوی مطبوعاتی به فوکو داده نشد.
میشل فوکو در جریان انقلاب ایران دو بار در سال 1357 به این کشور سفر کرد. در این سفرها به تهران و قم و آبادان رفت و با افراد و گروههای مختلفی که در انقلاب نقشی داشتند دیدار و گفت‌وگو کرد و حاصل مشاهدات خود از انقلاب ایران را در قالب گزارش‌ها و مقالاتی که برای روزنامۀ ایتالیایی «کوریه دلا سرا» می‌نوشت منتشر کرد. این گزارش‌ها و مقالات در کتابی با عنوان «ایرانیها چه رؤیایی در سر دارند؟» و به ترجمۀ حسین معصومی همدانی در ایران و به فارسی منتشر شده‌اند.
از دیگر آثار فوکو می‌توان به کتاب‌های «مراقبت و تنبیه (تولد زندان)» و «تاریخ جنون» اشاره کرد.