کتاب «تکنيک کودتا» اثر کورتزيو مالاپارته
کتابي درباب ماهيت کودتاهاي مدرن، با نگاه به نمونههايي از اين کودتاها. کتاب «تکنيک کودتا» کتابيست که بعد از انتشار رنجها و دردسرهاي زيادي براي نويسندهاش، کورتزيو مالاپارته، بهبار آورد و کار او را به زندان و تبعيد کشاند. درواقع، بهقول خود مالاپارته در جُستاري که به چاپ سال 1948 کتاب «تکنيک کودتا» افزوده است، هم? بدبختيهاي او با اين کتاب آغاز شد.
مالاپارته کتاب «تکنيک کودتا» را در زماني نوشت که در کشورش، ايتاليا، موسولينيِ فاشيست بر سر قدرت بود، در روسيه کمونيسم حاکم بود و آدولف هيتلر ميرفت که به قدرت اول در آلمان بدل شود. کتاب «تکنيک کودتا» کتابي بود که به شيوهاي از بهدست گرفتن قدرت سياسي و حاکميت نظر داشت که نمونههاي مورد بررسي مالاپارته در اين کتاب نمونهها و جلوههايي از آن بودند؛ شيوهاي که نمود نبرد استبداد و سياستورزيِ مبتني بر قو? قهريه با آزادي و دموکراسي بود.
مالاپارته خود زماني به فاشيسم و موسوليني گرايش داشت اما بعدتر از آن بُريد و کتاب «تکنيک کودتا» محصول همين اختلاف و کنارهگيري او از حزب فاشيست است و سرآغاز رنجهايي براي او که دست روي خط قرمز موسوليني گذاشته بود.
کتاب «تکنيک کودتا» برآمده از مشاهدات نزديک مالاپارته است. او در اين کتاب با نکتهسنجي و نگاهي موشکافانه به گزارش و تحليل وقايعي ميپردازد که، چنانکه خودش نيز در مقدم? کتاب تأکيد ميکند، شاهد عينيشان بوده و حتي سهمي معين در آنها داشته است.
کتاب «تکنيک کودتا» اولين بار در سال 1931 به زبان فرانسوي و با عنوان Technique du coup détat منتشر شد و سپس در سال 1932 ترجم? انگليسياش، با عنوان Coup dEtat: The Technique of Revolution، به چاپ رسيد.
مروري بر کتاب «تکنيک کودتا»
کورتزيو مالاپارته در «کتاب تکنيک کودتا» به وجهي از تاريخ سياسي اروپاي سالهاي نخستِ پس از جنگ جهاني اول ميپردازد که گويي، چنانکه از مقدم? اين کتاب برميآيد، احساس ميکرده که شايد در نگاه اول به چشم نيايد. بهاعتقاد مالاپارته تاريخ سياسي اروپا، در ده سال پس از جنگ جهاني اول، صرفاً در سرگذشت پيمان ورساي و آثار و عواقب اقتصادي جنگ و اقدامات دولتها در قبال حفظ صلح در اروپا خلاصه نميشود و در ارزيابي تاريخ سياسي اروپاي ده سالِ نخستِ بعد از جنگ جهاني اول «حقيقت ماجرا را بايد در ستيزِ ميان مدافعان آزادي و دموکراسي (مدافعان دولت پارلماني) و مخالفان آن جستجو کرد.» از همين منظر و با نگاه به همين حقيقت است که مالاپارته در کتاب «تکنيک کودتا» به مقول? کودتاهاي مدرن ميپردازد و در آن بر سازوکار نمونههايي از اين کودتاها نور ميتاباند و با اطلاعاتي که از چندوچونِ آنها دارد ماهيت و چگونگي طراحي و سازماندهيشان را افشا ميکند.
کتاب «تکنيک کودتا» گزارش و تحليلي ريزبينانه از کودتاهاي مدرنِ راديکال و خشن عليه دموکراسي و نظام پارلماني است. مالاپارته در اين کتاب تاکتيکها و شگردهاي انجام هر يک از اين کودتاها را برملا ميکند و از اين طريق سازوکار قبض? قدرت از طريق نيروهاي راديکال و سقوط نظامهاي پارلماني و دموکراتيک را شرح ميدهد.
کتاب «تکنيک کودتا» حاوي هشداري به دموکراسي است؛ هشداري به دولتهاي دموکرات که اگر حواسشان به نيروهاي راديکال و مستبدِ تهديدگرِ دموکراسي نباشد چگونه طومار خودشان و طومار دموکراسي و نهادهاي دموکراتيک درنورديده ميشود و استبداد و خشونت و سرکوب جاي دموکراسي و آزادي را ميگيرد.
مالاپارته در کتاب «تکنيک کودتا» به انقلاب بلشويکي در روسيه و نقش تروتسکي و لنين در اين انقلاب و تاکتيک آنها در ساقط کردن دولت ميپردازد و نيز به حمل? بلشويکها به لهستان و نبرد ورشو در سال 1920 و کودتاي کاپ در آلمان و به قدرت رسيدن موسولينيِ فاشيست در ايتاليا. پريمو دِ ريوِرا، بنيانگذار حزب فالانژ در اسپانيا، و پيوسوتسکي از ديگر سياستمداراني هستند که در کتاب «تکنيک کودتا» از آنها سخن رفته است. مالاپارته در اين کتاب به آنچه نخستين کودتاي مدرن ميداند، يعني به کودتاي ناپلئون بناپارت، نيز پرداخته است.
کتاب «تکنيک کودتا» همچنين گوشهچشمي بر اقدامات آدولف هيتلر در آلمان دارد که در دوران نوشتهشدن و انتشار اين کتاب مقدمات قبض? قدرت در آلمان را فراهم ميکرد.
کتاب «تکنيک کودتا» از مقدمه، جستاري با عنوان «"اندر فوايد دفاع از آزادي"» که افزود? مالاپارته بر چاپ 1948 کتاب است، هشت فصل، يادداشتي کوتاه با عنوان «"تکمل? چاپ 1948"» که مانند جستار «اندر فوايد دفاع از آزادي» به چاپ 1948 کتاب اضافه شده، و يک مؤخره تشکيل شده است.
فصلهاي هشتگان? کتاب «تکنيک کودتا» عبارتند از: «کودتاي بلشويکي و تاکتيک تروتسکي»، «کودتايي که شکست خورد: تروتسکي در برابر استالين»، «تجرب? 1920 لهستان: حکمراني نظم در ورشو»، «کاپ يا نبرد ميان مارس و مارکس»، «ناپلئون يا نخستين کودتاي مدرن»، «پريمو دِ ريوِرا و پيوسوتسکي: ژنرال درباري و ژنرال سوسياليست»، «موسوليني» و «يک ديکتاتور بعدازاين: هيتلر».
دربار? کورتزيو مالاپارته، نويسند? کتاب «تکنيک کودتا»
کورتزيو مالاپارته (Curzio Malaparte)، متولد 1898 و درگذشته به سال 1957، روزنامهنگار، داستاننويس، شاعر، مقالهنويس و ديپلمات ايتاليايي بود. از مالاپارته بهعنوان يکي از چهرههاي اصلي ادبيات اکسپرسيونيستي و رئاليستي در ايتاليا ياد ميشود. او در خارج از ايتاليا بيشتر بهخاطر دو رمان اتوبيوگرافيک «قرباني» و «پوست» مشهور است که براساس تجربههايش، بهعنوان روزنامهنگار و افسر در جنگهاي جهاني اول و دوم، نوشته شدهاند.
سبک نويسندگي مالاپارته آميزهاي از واقعگرايي و تخيل است. او را نويسندهاي بدبين و درعينحال دلسوز توصيف و آثارش را، بهلحاظ سبک و مضمون، با آثار لويي فردينان سلين مقايسه کردهاند.
مالاپارته در تئاتر و فيلمسازي هم دستي داشت و فيلمي به نام «مسيحِ ممنوع» ساخت که فيلمي نسبتاً موفق بود.
از ديگر آثار کورتزيو مالاپارته ميتوان به کتابهاي «فرار از زندان»، «خون»، «زني مثل من» و «خورشيد کور است» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «تکنيک کودتا»
کتاب «تکنيک کودتا» با ترجمه و مقدم? مهران صفوي در نشر ثالث منتشر شده است. اين کتاب را قبلاً مديا کاشيگر نيز به فارسي ترجمه کرده بود و گفتنيست که جستاري که مالاپارته با عنوان «اندر فوايد دفاع از آزادي» به چاپ 1948 کتاب افزود با ترجم? او در ترجم? جديد کتاب آمده است. ترجم? مديا کاشيگر از کتاب «تکنيک کودتا» اولين بار در انتشارات آرست و بار ديگر در نشر قصه منتشر شده بود. مهران صفوي در مقدمهاش بر ترجم? خود از اين کتاب توضيح ميدهد که بهدليل اينکه سالها از آخرين انتشار ترجم? قبلي آن ميگذرد و هيچ خبر و اثري از آن ترجمه نيست اين کتاب را بارِ ديگر ترجمه کرده است.
مهران صفوي، متولد 1365، مترجم ايراني است. از ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «تاجر ونيزي»، «دفتر يادداشتهاي داستايفسکي: جنايت و مکافات» و «اروپا» اشاره کرد.
