تکنیک کودتا

کتاب «تکنیک کودتا» اثر کورتزیو مالاپارته
کتابی درباب ماهیت کودتاهای مدرن، با نگاه به نمونه‌هایی از این کودتاها. کتاب «تکنیک کودتا» کتابی‌ست که بعد از انتشار رنج‌ها و دردسرهای زیادی برای نویسنده‌اش، کورتزیو مالاپارته، به‌بار آورد و کار او را به زندان و تبعید کشاند. درواقع، به‌قول خود مالاپارته در جُستاری که به چاپ سال 1948 کتاب «تکنیک کودتا» افزوده است، همۀ بدبختی‌های او با این کتاب آغاز شد.
مالاپارته کتاب «تکنیک کودتا» را در زمانی نوشت که در کشورش، ایتالیا، موسولینیِ فاشیست بر سر قدرت بود، در روسیه کمونیسم حاکم بود و آدولف هیتلر می‌رفت که به قدرت اول در آلمان بدل شود. کتاب «تکنیک کودتا» کتابی بود که به شیوه‌ای از به‌دست گرفتن قدرت سیاسی و حاکمیت نظر داشت که نمونه‌های مورد بررسی مالاپارته در این کتاب نمونه‌ها و جلوه‌هایی از آن بودند؛ شیوه‌ای که نمود نبرد استبداد و سیاست‌ورزیِ مبتنی بر قوۀ قهریه با آزادی و دموکراسی بود.
مالاپارته خود زمانی به فاشیسم و موسولینی گرایش داشت اما بعدتر از آن بُرید و کتاب «تکنیک کودتا» محصول همین اختلاف و کناره‌گیری او از حزب فاشیست است و سرآغاز رنج‌‌‌هایی برای او که دست روی خط قرمز موسولینی گذاشته بود.
کتاب «تکنیک کودتا» برآمده از مشاهدات نزدیک مالاپارته است. او در این کتاب با نکته‌سنجی و نگاهی موشکافانه به گزارش و تحلیل وقایعی می‌پردازد که، چنانکه خودش نیز در مقدمۀ کتاب تأکید می‌کند، شاهد عینی‌شان بوده و حتی سهمی معین در آن‌ها داشته است.
کتاب «تکنیک کودتا» اولین بار در سال 1931 به زبان فرانسوی و با عنوان Technique du coup détat منتشر شد و سپس در سال 1932 ترجمۀ انگلیسی‌اش، با عنوان Coup dÉtat: The Technique of Revolution، به چاپ رسید.

مروری بر کتاب «تکنیک کودتا»
کورتزیو مالاپارته در «کتاب تکنیک کودتا» به وجهی از تاریخ سیاسی اروپای سال‌های نخستِ پس از جنگ جهانی اول می‌پردازد که گویی، چنانکه از مقدمۀ این کتاب برمی‌آید، احساس می‌کرده که شاید در نگاه اول به چشم نیاید. به‌اعتقاد مالاپارته تاریخ سیاسی اروپا، در ده سال پس از جنگ جهانی اول، صرفاً در سرگذشت پیمان ورسای و آثار و عواقب اقتصادی جنگ و اقدامات دولت‌ها در قبال حفظ صلح در اروپا خلاصه نمی‌شود و در ارزیابی تاریخ سیاسی اروپای ده سالِ نخستِ بعد از جنگ جهانی اول «حقیقت ماجرا را باید در ستیزِ میان مدافعان آزادی و دموکراسی (مدافعان دولت پارلمانی) و مخالفان آن جستجو کرد.» از همین منظر و با نگاه به همین حقیقت است که مالاپارته در کتاب «تکنیک کودتا» به مقولۀ کودتاهای مدرن می‌پردازد و در آن بر سازوکار نمونه‌هایی از این کودتاها نور می‌تاباند و با اطلاعاتی که از چندوچونِ آن‌ها دارد ماهیت و چگونگی طراحی و سازماندهی‌شان را افشا می‌کند.
کتاب «تکنیک کودتا» گزارش و تحلیلی ریزبینانه از کودتاهای مدرنِ رادیکال و خشن علیه دموکراسی و نظام پارلمانی است. مالاپارته در این کتاب تاکتیک‌ها و شگردهای انجام هر یک از این کودتاها را برملا می‌کند و از این طریق سازوکار قبضۀ قدرت از طریق نیروهای رادیکال و سقوط نظام‌های پارلمانی و دموکراتیک را شرح می‌دهد.
کتاب «تکنیک کودتا» حاوی هشداری به دموکراسی است؛ هشداری به دولت‌های دموکرات که اگر حواسشان به نیروهای رادیکال و مستبدِ تهدیدگرِ دموکراسی نباشد چگونه طومار خودشان و طومار دموکراسی و نهادهای دموکراتیک درنوردیده می‌شود و استبداد و خشونت و سرکوب جای دموکراسی و آزادی را می‌گیرد.
مالاپارته در کتاب «تکنیک کودتا» به انقلاب بلشویکی در روسیه و نقش تروتسکی و لنین در این انقلاب و تاکتیک آن‌ها در ساقط کردن دولت می‌پردازد و نیز به حملۀ بلشویک‌ها به لهستان و نبرد ورشو در سال 1920 و کودتای کاپ در آلمان و به قدرت رسیدن موسولینیِ فاشیست در ایتالیا. پریمو دِ ریوِرا، بنیانگذار حزب فالانژ در اسپانیا، و پیوسوتسکی از دیگر سیاستمدارانی هستند که در کتاب «تکنیک کودتا» از آن‌ها سخن رفته است. مالاپارته در این کتاب به آن‌چه نخستین کودتای مدرن می‌داند، یعنی به کودتای ناپلئون بناپارت، نیز پرداخته است.
کتاب «تکنیک کودتا» همچنین گوشه‌چشمی بر اقدامات آدولف هیتلر در آلمان دارد که در دوران نوشته‌شدن و انتشار این کتاب مقدمات قبضۀ قدرت در آلمان را فراهم می‌کرد.
کتاب «تکنیک کودتا» از مقدمه، جستاری با عنوان «"اندر فواید دفاع از آزادی"» که افزودۀ مالاپارته بر چاپ 1948 کتاب است، هشت فصل، یادداشتی کوتاه با عنوان «"تکملۀ چاپ 1948"» که مانند جستار «اندر فواید دفاع از آزادی» به چاپ 1948 کتاب اضافه شده، و یک مؤخره تشکیل شده است.
فصل‌های هشت‌گانۀ کتاب «تکنیک کودتا» عبارتند از: «کودتای بلشویکی و تاکتیک تروتسکی»، «کودتایی که شکست خورد: تروتسکی در برابر استالین»، «تجربۀ 1920 لهستان: حکمرانی نظم در ورشو»، «کاپ یا نبرد میان مارس و مارکس»، «ناپلئون یا نخستین کودتای مدرن»، «پریمو دِ ریوِرا و پیوسوتسکی: ژنرال درباری و ژنرال سوسیالیست»، «موسولینی» و «یک دیکتاتور بعدازاین: هیتلر».

دربارۀ کورتزیو مالاپارته، نویسندۀ کتاب «تکنیک کودتا»
کورتزیو مالاپارته (Curzio Malaparte)، متولد 1898 و درگذشته به سال 1957، روزنامه‌نگار، داستان‌نویس، شاعر، مقاله‌نویس و دیپلمات ایتالیایی بود. از مالاپارته به‌عنوان یکی از چهره‌های اصلی ادبیات اکسپرسیونیستی و رئالیستی در ایتالیا یاد می‌شود. او در خارج از ایتالیا بیشتر به‌خاطر دو رمان اتوبیوگرافیک «قربانی» و «پوست» مشهور است که براساس تجربه‌هایش، به‌عنوان روزنامه‌نگار و افسر در جنگ‌های جهانی اول و دوم، نوشته شده‌اند.
سبک نویسندگی مالاپارته آمیزه‌ای از واقع‌گرایی و تخیل است. او را نویسنده‌ای بدبین و درعین‌حال دلسوز توصیف و آثارش را، به‌لحاظ سبک و مضمون، با آثار لویی فردینان سلین مقایسه کرده‌اند.
مالاپارته در تئاتر و فیلمسازی هم دستی داشت و فیلمی به نام «مسیحِ ممنوع» ساخت که فیلمی نسبتاً موفق بود.
از دیگر آثار کورتزیو مالاپارته می‌توان به کتاب‌های «فرار از زندان»، «خون»، «زنی مثل من» و «خورشید کور است» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تکنیک کودتا»
کتاب «تکنیک کودتا» با ترجمه و مقدمۀ مهران صفوی در نشر ثالث منتشر شده است. این کتاب را قبلاً مدیا کاشیگر نیز به فارسی ترجمه کرده بود و گفتنی‌ست که جستاری که مالاپارته با عنوان «اندر فواید دفاع از آزادی» به چاپ 1948 کتاب افزود با ترجمۀ او در ترجمۀ جدید کتاب آمده است. ترجمۀ مدیا کاشیگر از کتاب «تکنیک کودتا» اولین بار در انتشارات آرست و بار دیگر در نشر قصه منتشر شده بود. مهران صفوی در مقدمه‌اش بر ترجمۀ خود از این کتاب توضیح می‌دهد که به‌دلیل اینکه سال‌ها از آخرین انتشار ترجمۀ قبلی آن می‌گذرد و هیچ خبر و اثری از آن ترجمه نیست این کتاب را بارِ دیگر ترجمه کرده است.
مهران صفوی، متولد 1365، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «تاجر ونیزی»، «دفتر یادداشت‌های داستایفسکی: جنایت و مکافات» و «اروپا» اشاره کرد.