کتاب «تاريخ بيخوابي» نوشت? ايلونِد سامرز برنر
تاريخي که به جهان بنگريم ميبينيم هيچچيز بيسابقه نيست و هرچيزي براي خودش تاريخي و پيشينهاي دارد، از جمله بيخوابي. در کتاب «تاريخ بيخوابي» از تاريخ و پيشين? بيخوابي سخن رفته است و از رد و نشان بيخوابي در گستر? فرهنگ بشري.
کتاب «تاريخ بيخوابي»، با عنوان اصلي Insomnia: A Cultural History، يک تاريخ فرهنگي است که در آن تاريخ بشر، با محوريت بيخوابي، مورد واکاوي قرار گرفته است.
ايلونِد سامرز برنر در کتاب «تاريخ بيخوابي» تاريخ انسان را از قديمترين اعصار و قرون تا عصر مدرن، بهجستجوي ريشهها و نمودها و عوارض بيخوابي و فرهنگ برآمده از دل بيخوابي و فرهنگي که بيخوابي از دل آن بيرون آمده است، درمينوردد و بيخوابي را از وجوه گوناگون و از چشماندازي تاريخي و فرهنگي مورد بررسي قرار ميدهد.
متن اصلي کتاب «تاريخ بيخوابي» اولين بار در سال 2007 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «تاريخ بيخوابي»
شايد بيخوابي را پديد? عصر مدرن بپنداريم؛ عصر شتاب و استرس و اضطراب و کمبود وقت براي استراحت. کتاب «تاريخ بيخوابي» اما نشان ميدهد که بيخوابي پديدهاي بس ريشهدار در تاريخ بشر است و ريش? آن به عصر باستان و نخستين انسانها ميرسد.
ايلونِد سامرز برنر در کتاب «تاريخ بيخوابي» پژوهشي چندوجهي را دربار? بيخوابي ارائه داده است؛ پژوهشي که بيخوابي را از دريچ? ادبيات، پزشکي، جامعه و تاريخ مينگرد و از زواياي گوناگون بر موضوع بيخوابي نور ميتاباند.
در کتاب «تاريخ بيخوابي» با نمودهاي بيخوابي در «کتاب مقدس» و متون ادبي کلاسيک و مدرن آشنا ميشويم و درمييابيم که متون ادبي، از متون باستاني مثل «ايلياد» هومر و «حماس? گيلگمش» گرفته تا ادبيات گوتيک و رمانتيک قرن نوزدهم و متون ادبي مدرني مثل رمان «صد سال تنهايي» مارکز، چقدر و چگونه به موضوع بيخوابي پرداختهاند و بيخوابي را از چه منظري ديدهاند.
کتاب «تاريخ بيخوابي» همچنين بيخوابي را از منظر پزشکي مورد بررسي قرار ميدهد. در اين کتاب ميبينيم که پزشکان در طول تاريخ پزشکي و تاريخ علم با بيخوابي چطور مواجه شدهاند و ريش? آن را در چه دانستهاند و براي درمانش چه تجويز کردهاند.
کتاب «تاريخ بيخوابي» از پيوند بيخوابي با عشق و نيز پيوند بيخوابي با کار و پول و سود هم سخن ميگويد و از اينکه بيخوابي چه پيوندي با زندگي اجتماعي و شغلي انسان مدرن دارد و رشد سرمايهداري چه پيوندي با بيخوابي دارد و چگونه بيخوابي در عصر مدرن ملازم سود شده است.
کتاب «تاريخ بيخوابي» يک کاوش گسترده در اساطير و ادبيات و علم و دين و جلوههاي گوناگون فرهنگ بشري براي ادراک بهتر مفهوم بيخوابي و ريشههاي آن است. اين کتاب با قرار دادن موضوع بيخوابي در يک پرسپکتيوِ تاريخي زمينهاي براي ادراک بيخوابي و تأمل در آن پديد ميآورد و تصوير و تحليلي از بيخوابيهاي باستاني، بيخوابيهاي قرون وسطايي، بيخوابيهاي عصر مدرن و بيخوابيهاي انسان معاصر بهدست ميدهد و به مفهومپردازي دربار? هم? اين بيخوابيها دست ميزند.
رابط? بيخوابي با شهرهاي مدرني که از دل صنعتيشدن و دموکراسيِ ملازم آن پديد آمدند از ديگر موضوعاتي است که در کتاب «تاريخ بيخوابي» به آن پرداخته شده است.
کتاب «تاريخ بيخوابي» از مقدمه و شش فصل تشکيل شده است.
فصلهاي ششگان? کتاب «تاريخ بيخوابي» عبارتند از: «بيخوابي در دنياي باستان»، «عشق، کار، اضطراب»، «خواب عقل»، «شب امپراتوري»، «شهرهايي که هرگز نميخوابند» و «سيمکشيشده».
در بخشي از کتاب «تاريخ بيخوابي» ميخوانيد: «براي افراد باستاني، بيخوابي همان تاريکي است و رؤياهاي مطلوب با ديگر حالات تاريکي، چون خواب، شب و مرگ، پيوند عميقتري دارد. درهمتنيدگي نور و عامليت در غرب معاصر، درک و صحبت واضح دربار? انواع تاريکي را که به اين شيوه با يکديگر در تعاملاند دشوار ميسازد. ما مدرنها زبان اين تعامل را از دست دادهايم و مشکلمان اين است که مانند گيلگمش که خواهيم ديد، بهندرت آن را ميشناسيم.
حماس? گيلگمش، قديميترين داستان بشر و اولين داستاني که قهرمانش از بيخوابي رنج ميبرد، مملو از نيروهاي قدرتمند شبانه از نوع هزيوديک و نيز بينشهاي حساس امروزي است. بيخوابي گيلگمش ارتباط نزديکي دارد با روابط او با جهان طبيعي که تخريب محيطزيست در مرکز آن است. اين واقعيت که نسخههاي معاصري از اين حماسه توليد شده، نشان ميدهد بيخوابي هنوز هم با دوگانههاي ابتدايي (مثل تاريکي و روشنايي، مرگ و زندگي) عجين است، البته به شيوههايي که بلافاصله مشخص نميشوند. گيلگمش در آغاز تاريخ نشان ميدهد که چگونه آرمانهاي انسان برايش هزينه دارد و دستاوردهاي تمدن چگونه اين هزينهها را از ديدگان ما پنهان ميسازد. قلمرو نامرئي خواب به منطقهاي تبديل ميشود که اين هزينههاي نامشهود آشکار ميشوند و قهرمان بايد بياموزد براي چيزهايي که از دست داده ارزش قائل شود تا بتواند درکشان کند.»
دربار? ايلونِد سامرز برنر، نويسند? کتاب «تاريخ بيخوابي»
ايلونِد سامرز برنر (Eluned Summers-Bremner)، متولد 1966، پژوهشگر و مورخ و استاد دانشگاه است. از آثار او ميتوان به کتاب «بيراهه: تاريخ سرگرداني» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «تاريخ بيخوابي»
کتاب «تاريخ بيخوابي» با ترجم? مهدي بوستاني در انتشارات دمان منتشر شده است.
مهدي بوستاني، متولد 1358، مترجم و مؤلف ايراني است. او، بهجز کتاب «تاريخ بيخوابي»، کتابي را هم با عنوان «لکان، مرگ، زندگي و زبان: بررسيهاي باليني و فرهنگي» به فارسي ترجمه کرده است.
از مهدي بوستاني اثري تأليفي هم با عنوان «عقلانيت و دموکراسي در انديش? کانت و هابرماس» به چاپ رسيده است.
