خدای مرده زاد
دین سیاست و غرب مدرن

معرفی کتاب خدای مرده‌زاد اثر مارک لیلا

تاملی درباره جایگاه و نقش دین در اندیشه سیاسی غرب از دوره روشنگری تا پایان جنگ دوم جهانی. مارک لیلا در کتاب خدای مرده‌زاد ما را وامی‌دارد تا به شکلی عمیق‌تر به باورهای خود در مورد مذهب، سیاست و سرنوشت تمدن‌ها بنگریم.
خدای مرده‌زاد با عنوان فرعی «دین، سیاست و غرب مدرن» اثری چالش‌برانگیز و روشنگر است تا جایی که منتقدان آن را نقطه عطفی در تاریخ ایده‌ها قلمداد کرده‌اند.
شرحی که مارک لیلا در خدای مرده‌زاد ارایه داده بار دیگر ما را با این پرسش روبرو می‌کند که باورها و احساسات مذهبی چگونه و تا کجا سیاست جهانی را در دنیای امروز متاثر می‌کند. او با واکاوی زمینه‌ها و ریشه‌های شکل‌گیری تفکر غربی، گزارشی فکری درباره دین و سیاست در اندیشه غربی و تاریخ مدرن به دست داده است.

درباره کتاب خدای مرده ‌زاد

مارک لیلا معتقد است که ارزشمندترین میراث روشنگری، جدایی دین از سیاست است که او آن را جدایی بزرگ می‌نامد و یکی از مهم‌ترین فصل‌های کتاب خدای مرده‌زاد نیز به همین موضوع مربوط است. او در این اثر بار دیگر این پرسش را مطرح می‌کند که الهیات سیاسی چرا وجود دارد و تاکید می‌کند که ایمان دینی، شرط ضروری شکل‌گیری الهیات سیاسی است اما شرط کافی آن نیست. در این صورت این پرسش هم مطرح می‌شود که چرا برخی باورهای دینی به آموزه‌های مربوط به زندگی سیاسی ترجمه می‌شوند؟
لیلا به عنوان متفکری لیبرال در خدای مرده‌زاد تلاش می‌کند تا مرز بین دین به عنوان امری خصوصی را با سیاست به عنوان امری عمومی حفظ کند.
آن‌طور که مترجم کتاب خدای مرده‌زاد در مقدمه‌اش اشاره کرده، یکی از ایده‌های محوری مارک لیلا این است که خدای مسیحی هرگاه در خدمت سیاست فراخوانده شده یا به تعبیری هرگاه که کوشیده‌اند سبب زایش مسیح همچون موجودی سیاسی شوند، مسیح را چون خدایی مرده‌زاد به دنیا آورده است، خدایی که هرگز نخواهد توانست در میدان سیاست دست به عمل بزند.
مترجم اثر در مقدمه‌اش شرحی مختصر درباره آرای لیلا نوشته و به این نکته اشاره کرده که در اندیشه لیلا، هابز در نقطه‌ای مرکزی قرار دارد. او می‌گوید این هابز است که جدایی بزرگ را در «لویاتان» رقم می‌زند و گسستی را در ارتباط سه پایه انسان، خدا و کیهان رقم می‌زند. نزد لیلا، این هابز است که اندیشه سیاسی را به پیش و پس از خود تقسیم می‌کند.
آنچه از عنوان خدای مرده‌زاد در ذهن مسیحیان نقش می‌بندد، مسیح نوزاد است که قرار بوده واسطه‌ای میان انسان و خدا باشد و رستگاری را بشارت دهد، اما مرده به دنیا آمده و سقط شده است. لیلا با رویکردی انتقادی نسبت به هگل، او را مامای ناکام دیگری می‌داند که جز خدایی مرده‌زاد از بطن مسیحیت به دنیا نخواهد آورد.
خدای مرده‌زاد به جز مقدمه اصلی و مقدمه مترجم و پی‌گفتار، در سه بخش نوشته شده و در مجموع شامل هفت فصل است. عناوین فصل‌های کتاب عبارتند از: «بحران»، «جدایی بزرگ»، «خدای اخلاقی»، «خدای بورژوایی»، «خانه بسامان»، «خدای منجی» و «خدای مرده‌زاد». 

خلاصه کتاب خدای مرده ‌زاد

در بخشی از کتاب خدای مرده‌زاد درباره الهیات سیاسی و مسئله اقتدار آمده: «الهیات سیاسی گفتاری درباره اقتدار سیاسی است که بر پیوندِ الهی وحیانی استوار است. الهیات سیاسی، صراحتا یا ضمنا، عقلانی است. اما چون الهیات سیاسی درون سنت‌های دینی پرورده می‌شود، به تصاویر ساده‌ای از این پیوند متکی است، تصاویری که سنت‌ها بعدا به مومنانشان عرضه می‌کنند. همه ادیان، حتی کهن‌ترین‌شان، با چالشی مشترک روبه‌روبند: اینکه روابط خدا، انسان و جهان را همزمان برای ارواح ساده قابل فهم و برای اذهان متامل متسجم سازند.»

درباره مارک لیلا  نویسنده کتاب خدای مرده ‌زاد

مارک لیلا، تاریخ‌نگار، استاد علوم انسانی، روزنامه‌نگار و اندیشمند سیاسی امریکایی است که در سال 1956 متولد شده است. او پس از پشت سر گذاشتن دوره استادی در دانشگاه نیویورک و کمیته اندیشه اجتماعی در دانشگاه شیکاگو، در سال 2007 به عنوان استاد علوم انسانی در دانشگاه کلمبیا مشغول کار شد. او به جز تدریس و پژوهش و انتشار کتاب به شکل پیوسته برای نشریات مختلفی همچون نیویورک‌تایمز می‌نویسد. لیلا خود را متفکری لیبرال می‌نامد که می‌خواهد لیبرالیسم را از خطر خود آن نجات دهد. «لیبرال جاودانه» و «روشنفکران و سیاست» عناوین آثار دیگری از لیلا است که به فارسی ترجمه شده‌اند.

کتاب خدای مرده‌ زاد برای چه کسانی مناسب است؟

خدای مرده‌زاد شرحی است از تاریخ ایده‌ها و اندیشه‌هایی که حول بدیل فکری مدرن در برابر الهیات سیاسی شکل گرفته‌اند. پژوهشگران، دانشجویان و آن دسته از خوانندگانی که به فلسفه و علوم سیاسی و نیز کسانی که درباره رابطه دین و سیاست دغدغه دارند در این کتاب با گزارشی قابل تامل درباره اندیشه غربی، میراث روشنگری و الهیات سیاسی روبه‌رو می‌شوند.