شرح حال گوته به سعی مفیستو
یادداشت‌های روزانه مفیستوفلس

کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» اثر کریستیان موزر
آن‌ها که تراژدی «فاوست» گوته را خوانده‌اند بی‌گمان هم فاوست را می‌شناسند و هم مفیستو را. کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو: یادداشت‌های روزانۀ مفیستوفلس»، با عنوان اصلی Goethe: die ganze Wahrheit، نقل طنزآمیز و مصورِ زندگی یوهان ولفگانگ فون گوته، خالق تراژدی «فاوست»، است. البته ناگفته نماند که ریشۀ داستان «فاوست» به پیش از گوته و به افسانه‌های عامیانۀ آلمانی برمی‌گردد و شخصیت فاوست هم، که منشاء شکل‌گیری این افسانه‌ها بوده، شخصیتی واقعی بوده است.
افسانه‌های مربوط به فاوست منبع الهام نویسندگان مختلفی بوده اما بین همۀ روایت‌های ادبی که از دل این افسانه خلق شده روایت گوته از همه معروف‌تر و از شاهکارهای ادبیات کلاسیک جهان به‌حساب می‌آید.
کریستیان موزر در کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» آمده و قلم را به یکی از شخصیت‌های اصلی داستان «فاوست» یعنی مفیستوفلسِ ابلیس سپرده تا او، که شیطانی بود که زیرِ جلد فاوست رفت و با او پیمانی اهریمنی بست، زندگی گوته را روایت کند. حاصلِ کار شرح‌حالی مفرح و آمیخته به طنز و شوخ‌طبعی و مزین به کاریکاتورهایی به‌قلم خود کریستیان موزر شده است.
کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» کتابی مناسب و مختصر و مفید برای آشنایی اولیه با زندگی و آثار و افکار گوته و سِیرِ شکل‌گیری اندیشه‌ها و شخصیت ادبی این شاعر و نویسندۀ بزرگ کلاسیک است.
متن اصلی کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» اولین بار در سال 1999 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو»
راوی طنازِ کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد شخصِ مفیستوفلس است که در همۀ افسانه‌های مربوط به فاوست و اقتباس‌های ادبی از این افسانه حضوری فعال دارد و با فاوست پیمانی شیطانی می‌بندد.
در کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» گوته در جایگاه فاوست قرار گرفته و مفیستوفلس تعریف می‌کند که چگونه او را اغوا کرده است.
کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» در قالب یادداشت‌های مفیستوفلس روایت می‌شود، به این صورت که مفیستو در یادداشت‌های روزانه‌اش چندوچونِ اغوای گوته و انجام معاملۀ شیطانی با او را، از لحظۀ فراهم آوردن مقدمات این کار و زیر نظر گرفتن گوته در زمانی که او تازه پنج‌ساله شده بوده، شرح می‌دهد و، از خلال نقلِ ماحصل تحقیقات خود درباب گوته، ما را پابه‌پای خود به درون زندگی این شاعر و نویسندۀ بزرگ آلمانی می‌برد و زندگی شخصی گوته را، از کودکی تا بزرگسالی و سالخوردگی، به زبانی طنزآمیز شرح می‌دهد و سِیرِ شکوفایی و تکوین خلاقیت ادبی او را، از نخستین شعرهایی که سرود تا خلق شاهکارهایش، ترسیم می‌کند.
کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» با کاریکاتورهایی مرتبط با موضوع کتاب همراه است.
در بخشی از کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو» می‌خوانید: «اسم من مفیستو است و کسب و کار من ارواح. باور بفرمایید اصلاً کار ساده‌ای نیست. خیلی‌ها بر این باورند که شغل من به‌غایت رمانتیک است، به این عبارت که همان‌طور که حضرت نابغه دست‌به‌گریبانِ اثرش و عدم تفاهم در دنیا و خشکیدن قدرت خلاقه‌اش است، ناگهان رعد و برقی می‌زند و شخص شخیص شیطان با تمام آن ترسناکی و شکوه و جلالش ظاهر می‌شود و... کمال را به آن آدم مأیوس هبه می‌کند، صد البته به بهای سوختن در آتش جهنم تا قیام قیامت. حقیقت اما بسیار ملالت‌بارتر از این حرف‌ها است. خود جناب رئیس شخصاً به تک‌تک ارواح نمی‌پردازند؛ ما شیطان‌های رده‌پایین مسئول چنین اموری هستیم. بسیار کم پیش می‌آید که سر و ته قضیه به‌سرعت هم بیاید. اغلب نیاز است به پژوهش‌های بسیار گسترده، رسیدگی‌های موردی و حمایت شدید از استعداد تا اینکه ارباب‌رجوعمان پخته بشود و معامله‌ای به سرانجام برسد برای هر دو طرف سودمند. در مورد برخی از افراد این کار بسیار طول می‌کشد، همچنان‌که در مورد گوته، یکی از دشوارترین مورادِ من.»

دربارۀ کریستیان موزر، نویسندۀ کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو»
کریستیان موزر (Christian Moser)، متولد 1966 و درگذشته به سال 2013، نویسنده، تصویرگر و کاریکاتوریست آلمانی بود. از آثار او می‌توان به کتاب «خاطرات کاناپه‌ی فروید» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو»
کتاب «شرح‌حال گوته به سعی مفیستو: یادداشت‌های روزانۀ مفیستوفلس» با ترجمه و مقدمۀ ناصر غیاثی در نشر نو منتشر شده است.
ناصر غیاثی، متولد 1336 در شهر خُمامِ استان گیلان، مترجم و داستان‌نویس ایرانی است. غیاثی آثار مختلفی را از زبان آلمانی به فارسی ترجمه کرده است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «دستیار»، «خاطرات کاناپه‌ی فروید»، «ابرها بزرگ بودند و سفید بودند و در گذر» و «چنان ناکام که خالی از آرزو» و از آثار تألیفی‌اش می‌توان به مجموعه‌داستان «تاکسی‌نوشت‌ها» اشاره کرد. غیاثی به‌خاطر این مجموعه‌داستان، در سال 1386، جایزۀ کتاب سال طنز را از حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی دریافت کرده است.