پایاب شکیبایی - برداشت‌هایی از هشت سال وزارت

کتاب پاياب شکيبايي نوشت? محمدجواد ظريف 

روايت محمدجواد ظريف، وزير امور خارج? ايران در دولتهاي يازدهم و دوازدهم، از هشت‌ سال وزارت. کتاب پاياب شکيبايي: برداشت‌هايي از هشت سال وزارت تصويري از سياست خارجي ايران در يکي از حساس‌ترين دوره‌هاي تاريخ سياسي اين کشور است. 
محمدجواد ظريف در کتاب پاياب شکيبايي مي‌کوشد آن‌چه را طي هشت سال تصدي وزارت امور خارجه از سازوکار و عملکرد اين وزارتخانه و چارچوب‌هاي کاريِ آن و چالش‌ها و مسائل و مشکلات پيشِ رويش دريافته است روي دايره بريزد و آن‌ها را بي‌پرده بيان کند. 
پاياب شکيبايي ظريف تصويري از وجوه مختلف سياست بين‌الملل ايران و ضعف و قوت‌ها و دستاوردها و اشتباهات آن، در دوره‌هاي دولتهاي يازدهم و دوازدهم، ارائه مي‌دهد. 

مروري بر کتاب پاياب شکيبايي

محمدجواد ظريف در دوره‌اي از تاريخ ايران بر مسند وزارت امور خارج? اين کشور نشست که ايران درگير مذاکرات هسته‌اي بود. در اين دوره همچنين ايران درگير تحريم‌هايي شديد از جانب امريکا شد که اين موضوع اقتصاد ايران را دچار بحراني جدي کرد و پيامدهايي منفي به‌همراه داشت. کتاب «پاياب شکيبايي» شرح سياست بين‌الملل و روابط خارجي ايران در اين دور? بحراني است و همچنين ارزيابيِ نقادان? عملکرد وزارت خارجه در اين دوره و شرح عوامل گوناگوني که بر سياست خارجي ايران در طي هشت سال رياست جمهوري حسن روحاني تأثير گذاشتند. 
کتاب پاياب شکيبايي حاويِ دريافت‌ها و برداشت‌هاي محمدجواد ظريف از ساختار و سازوکار دروني وزارت امور خارجه در ايران و روابط آن با ديگر نهادهاي سياسيِ داخلي و همچنين روابط آن با کشورهاي ديگر است. 
ظريف در کتاب «پاياب شکيبايي»، ضمن نقل آنچه در هشت سال تصدي‌اش در وزارت امور خارج? ايران از سياست خارجي ايران و عوامل مختلف تأثيرگذار بر آن دريافته است، مي‌کوشد عملکرد خود و وزارت خارجه را در اين هشت سال با نگاهي نقادانه ارزيابي کند. 
محمدجواد ظريف، پس از روي کار آمدن دولت حسن روحاني و انتخابش به‌عنوان وزير امور خارج? اين دولت، در رأس تيم مذاکره‌کنند? هسته‌ايِ ايران قرار گرفت و مذاکراتي دشوار و نفس‌گير را با طرف‌هاي خارجيِ اين مذاکرات پيش برد که درنهايت به امضاي «برنام? جامع اقدام مشترک»، موسوم به «برجام»، انجاميد. با روي کار آمدن دولت دونالد ترامپ در امريکا و اِعمال تحريم‌هايي شديد عليه ايران، رَوَندِ مثبت مذاکرات هسته‌اي متوقف شد و اميدهايي که به اين مذاکرات بسته شده بود برباد رفت. طبيعتاً بخش مهمي از کتاب «پاياب شکيبايي» به داستان پرماجراي «برجام» اختصاص دارد؛ داستاني که نام ظريف در تاريخ سياسي ايران به‌نحوي با آن گره خورده و تداعي‌گرِ آن شده است. 
کتاب «پاياب شکيبايي» همچنين دربردارند? نگاهي به عملکردِ کلي وزارت امور خارجه در دور? دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم در متن مناسبات جهاني و مناسبات داخلي است. ظريف در اين کتاب فرصت‌ها و چالش‌هاي پيشِ روي وزارت خارج? ايران در دوران وزارت خود را مورد بررسي قرار مي‌دهد تا نقش? راهي به دست آيندگان بدهد؛ نقش? راهي براي شناخت اقتضائات و چالش‌ها و فرصت‌هاي ديپلماتيک ايران و پرهيز از تکرار خطاهاي گذشتگان در عرص? ديپلماسي. 
ظريف مقدم? کتاب «پاياب شکيبايي» را با بحث دربار? وضعيت جهان و مناسبات جهاني قدرت در عصر امروز آغاز مي‌کند و تحولاتي را که روابط بين‌الملل از سر گذرانده و عناصر تأثيرگذار بر اين روابط در دوران معاصر را برمي‌شمارد تا خواننده درک روشن‌تري از زمين? کلي بحث اصلي کتاب، که سياست خارجي ايران و حضور اين کشور در مناسبات جهاني است، به‌دست آورد.  
کتاب «پاياب شکيبايي» روايتي از تاريخ هشت سال سياست خارجي ايران است؛ روايتي همراه با نگاهي نقادانه و موشکافانه و سنجشگرانه به ديپلماسي ايران در اين هشت سال و تلاش براي نمودن نقص‌ها و توانمندي‌هاي آن. 
ظريف در کتاب «پاياب شکيبايي» از روابط وزارت خارجه با ديگر نهادهاي سياسي ايران و نيز روابط سياسي و ديپلماتيک ايران با کشورهاي مختلف جهان در دوران هشت سال وزارت خود سخن مي‌گويد و اين روابط را مورد بررسي قرار مي‌دهد و همچنين به رويکردهاي غالب در ساختار دروني وزارت خارج? ايران و چالش‌هاي بنيادين و تاريخي‌اي که ديپلماسي ايران با آن‌ها مواجه است مي‌پردازد. از جمله چالش‌‌هاي سياست خارجي ايران که ظريف در کتاب «پاياب شکيبايي» به آن‌ها پرداخته است مي‌توان به فقدان اجماع داخلي پيرامون منافع و امنيت ملي و آرمان‌ها و اولويت‌ها و بي‌توجهي به توانمندي‌ها و گزينش اهداف بر پاي? آرزوها اشاره کرد. 
کتاب «پاياب شکيبايي» از مقدمه، شش بخش، مؤخره و هشت پيوست تشکيل شده است. 
بخشهاي شش‌گان? کتاب «پاياب شکيبايي» عبارتند از: «بازگشت به وزارت امور خارجه»، «وزارت امور خارجه؛ نگاهي از درون»، «رابطه با نهادهاي زمامداري»، «چارچوب روابط خارجي»، «پيوند با همسايگان و جنوب جهاني» و «ايران و قدرت‌هاي بزرگ». 
چنانکه محمدجواد ظريف خود در مقدم? کتاب «پاياب شکيبايي» اشاره کرده است، در نگارش اين کتاب محمدمهدي راجي با نويسنده همکاري داشته است. 
کتاب «پاياب شکيبايي: برداشت‌هايي از هشت سال وزارت» در انتشارات اطلاعات منتشر شده است. 

دربار? محمدجواد ظريف، نويسند? کتاب پاياب شکيبايي

محمدجواد ظريف خوانساري، متولد 1338 در تهران، سياستمدار و ديپلمات ايراني است. ظريف در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم، يعني دور? رياست‌جمهوري حسن روحاني، وزير امور خارج? ايران بود. او دوره‌اي هم سفير ايران در سازمان ملل متحد بوده است. ظريف همچنين دانشيار دانشکد? مطالعات جهان دانشگاه تهران و عضو شوراي عالي جمعيت هلال‌احمر است. 
ظريف داراي فوق‌ليسانس روابط بين‌الملل از دانشگاه ايالتي سان‌فرانسيسکو و نيز فوق‌ليسانس مطالعات بين‌الملل و دکتراي حقوق و روابط بين‌الملل از دانشگاه دنور است. او اولين وزير خارج? ايران، بعد از انقلاب، است که با وزير خارج? امريکا ديدار کرده است. ديدار ظريف و جان کري، وزير خارج? امريکا در دوران رياست‌جمهوري باراک اوباما، اولين ديداري بود که بعد از سي‌وچهار سال که از انقلاب ايران مي‌گذشت بين مقامات عالي ايران و امريکا در سطح وزراي خارجه صورت مي‌گرفت. 
انتخاب اولين زنِ سخنگوي وزارت امور خارجه و اولين سفير زن در ايرانِ پس از انقلاب از جمله اقدامات ظريف در دوراني بود که او وزير امور خارج? ايران بود. 
ظريف در سال 1366، وقتي جنگ ايران و عراق مي‌رفت که تمام شود و ايران در حال مذاکره با سازمان ملل براي اتمام جنگ بود، تنها ديپلمات ايراني‌ِ هيئت نمايندگي ايران در سازمان ملل بود که به زبان انگليسي تسلط داشت و از همين رو تنظيم و نگارش متن انگليسيِ درخواست رسمي‌ِ ايران براي ايجاد تغييراتي در قطعنام? 598 شوراي امنيت سازمان ملل، قطعنامه‌اي که به‌منظور اتمام جنگ ايران و عراق صادر شد، به او سپرده شد.