پناهگاه زمان

معرفی رمان پناهگاه زمان

رمانی درباب تاریخ، سیاست، حافظه، فراموشی، نوستالژی و هویت. رمان پناهگاه زمان، با عنوان اصلی Времеубежище، از آثار مشهور و مهم گئورگی گاسپادینف، نویسندۀ معاصر اهل بلغارستان، است.
گاسپادینف در پناهگاه زمان داستان فرار از ناخوشایندی‌های تاریخ و جُستن پناهگاه در قسمت‌های خوشایند آن را روایت می‌کند.
متن اصلی رمان پناهگاه زمان اولین بار در سال 2020 منتشر شده است. ترجمۀ انگلیسی این رمان، جایزۀ بین‌المللی بوکر 2023 را برای گاسپادینف و مترجم رمان به‌ارمغان آورد.

دربارۀ رمان پناهگاه زمان

در زوریخ یک کلینیک برای درمان بیماری آلزایمر راه‌اندازی شده است. در هر طبقه از این کلینیک دورانی از گذشتۀ بیماران مبتلا به آلزایمر با جزئیات بازسازی می‌شود تا آن‌ها بتوانند در دوره‌های مختلف گذشتۀ خود زندگی کنند. رمان پناهگاه زمان برپایۀ چنین موقعیتی بنا شده و نویسنده این موقعیت را به ابعادی جهانی گسترش می‌دهد. ماجرا از این قرار است که کم‌کم آدم‌های سالم هم به ایدۀ پناهگاه زمان علاقه‌مند می‌شوند و بدشان نمی‌آید شانس زیستن در بخش دلخواهشان از تاریخ زندگی خود را امتحان کنند و این‌گونه از ملال زندگی روزمره بگریزند.
پناه بردن به بخش دلخواه تاریخ در کتاب پناهگاه زمان، به‌تدریج وجهی سیاسی پیدا می‌کند و این پرسش پیش کشیده می‌شود که مردم هر کشوری ترجیح می‌دهند در کدام دورۀ تاریخی کشور خود زندگی کنند و دوست دارند کدام دوره برایشان بازسازی شود.
گاسپادینف در رمان پناهگاه زمان به موضوع تجربۀ دوبارۀ تاریخ می‌پردازد و با به بازی گرفتن زمان و تاریخ و درآمیختن این ایده با سیاست و نقد طنازانۀ دوران سیطرۀ کمونیسم بر بلوک شرق، موقعیتی پیچیده خلق می‌کند. او در این رمان، گذشته و آینده و حال را به هم می‌آمیزد و به اساطیر و مباحث تئوریک ادبی و فلسفی نیز گریز می‌زند و این‌گونه اثری تکه‌تکه و سیال و بازیگوشانه با فرمی متشکل از داستان و جُستار خلق می‌کند که یادآور آثار میلان کوندرا است.
پناهگاه زمان با ترجمۀ سهراب طاووسی در نشر ثالث منتشر شده است.

بخشی از رمان پناهگاه زمان

«رمان‌ها و داستان‌ها تسلاهایی دروغین دربارۀ فرم و ترتیب می‌دهند. انگار کسی، آگاه به ترتیب و پایان، همۀ نخ‌های کنش‌ها را در دست دارد و می‌داند چه صحنه‌ای بعد از چه صحنه‌ای بیاید. کتاب واقعاً شجاع، کتابی شجاع و تسلاناپذیر، کتابی است که در آن همۀ داستان‌ها، رخ‌داده و رخ‌نداده، در آشفتگی ازلی دور سر ما می‌چرخند، فریاد می‌زنند و نجوا می‌کنند، التماس می‌کنند و ریشخند می‌زنند، همدیگر را ملاقات می‌کنند و در تاریکی از کنار هم رد می‌شوند.
پایان رمان مانند پایان جهان است؛ خوب است به تأخیر بیندازیمش.»

دربارۀ گئورگی گاسپادینف، نویسندۀ رمان پناهگاه زمان

گئورگی گاسپادینف، متولد 1968، نویسنده و شاعر بلغاری است. گاسپادینف در آثارش به تاریخ معاصر کشورهای اروپای شرقی و نگرانی‌های اکنون مردم اروپا و دیگر نقاط جهان می‌پردازد. پیچیدگی روایت و درهم‌آمیزی داستان و شعر و آیرونی از ویژگی‌های آثار گاسپادینف هستند.
رمان «فیزیک اندوه» از جمله آثار گئورگی گاسپادینف است. گاسپادینف، نمایشنامه و فیلمنامه هم نوشته و دستی هم در شاعری دارد و آثارش دستمایۀ ساخت دو انیمیشن کوتاه نیز بوده‌اند که از جملۀ آن‌ها انیمیشنی است که براساس رمان «فیزیک اندوه» او ساخته شده است.

رمان پناهگاه زمان برای چه مخاطبانی مناسب است؟

خواندن کتاب پناهگاه زمان را به همۀ علاقه‌مندان ادبیات داستانی، خصوصاً علاقه‌‌مندان ادبیات داستانی معاصر جهان، پیشنهاد می‌کنیم.