تاریخ ‌نگار زوال خاطرات لودویگ فون میزس

کتاب «تاریخ‌نگار زوال» اثر لودویگ فون میزس
زندگی فکری و علمی و سیاسی لودویگ فون میزس، اقتصاددان لیبرال اتریشی، به‌قلم خود او. کتاب «تاریخ‌نگار زوال: خاطرات لودویگ فون میزس»، با عنوان اصلی Erinnerungen، روایت لودویگ فون میزس از سِیرِ شکل‌گیری و تکوین و تحول اندیشه‌هایش در متن فضای دانشگاهی و علمی و سیاسیِ اتریشِ اواخر قرن نوزدهم و نیمۀ اول قرن بیستم و شرح تضاد و تقابل اندیشه‌های او با فضای مسلط فکری و سیاسیِ زمانه‌اش است.
در کتاب «تاریخ‌نگار زوال» چهره‌به‌چهره با یکی از متفکران برجسته و کلاسیک لیبرال مواجه می‌شویم و افکار و اندیشه‌هایش را از زبان خود او می‌شناسیم.
کتاب «تاریخ‌نگار زوال» همچنین شرح پُردردِ زیستن در عصری تاریک است؛ عصرِ قدرت‌گرفتن هرچه‌بیشترِ فاشیسم و نازیسم و کمونیسم و برآمدن و قدرت‌گرفتن نظام‌های توتالیترِ راست و چپ؛ عصری که آلمان هیتلری سلطۀ خود را تا خارج از آلمان هم گستراند و ترسِ جان را برای متفکرانی چون فون میزس رقم زد و آن‌ها را وادار به ترک وطن کرد. فون میزس در چنین شرایطی و درحالی‌که تازه اروپا را، به‌اجبار و از ترس جان، ترک کرده بود دست‌به‌کارِ نوشتن خاطراتش شد که حاصل آن همین کتاب «تاریخ‌نگار زوال» است.

مروری بر کتاب «تاریخ‌نگار زوال»
لودویگ فون میزس کتاب «تاریخ‌نگار زوال» را در سال 1940، یعنی همان‌وقت که او و همسرش تازه سوئیس را ترک کرده و وارد امریکا شده بودند نوشت. او در اواسط دهۀ 1930، همزمان با قدرت‌گرفتن نازی‌ها در آلمان و تأثیر این اتفاق شوم بر کشورش، اتریش، پیشنهاد تدریس در مؤسسۀ مطالعات بین‌الملل ژنو را پذیرفت و راهی سوئیس شد. اما با الحاق اتریش به آلمان و قدرت‌گرفتن هرچه‌بیشتر نازی‌ها دیگر کل اروپا برای امثال میزس ناامن بود چون میزس، جدا از اختلاف فکری‌اش با ایدئولوژی آلمان نازی، یهودی بود و این خطر نازی‌ها را برایش دوچندان می‌کرد. این شد که در سال 1940، در آستانۀ شصت‌سالگی، مجبور شد به امریکا برود. میزس و همسرش در اوایل اقامتشان در امریکا زندگی دشواری داشتند و در گیرودارِ همین اوضاع دشوار و پریشانی و دربه‌دری بود که میزس مشغول نوشتن خاطراتی شد که در کتاب «تاریخ‌نگار زوال» می‌خوانید.
میزس اما در کتاب «تاریخ‌نگار زوال» هیچ از زندگی شخصی و خصوصی خودش نمی‌گوید. او در این کتاب زندگی‌اش را با تمرکز بر سِیرِ شکل‌گیری و تکوین و رشد و تکامل اندیشه‌هایش و فعالیت‌های فکری و آموزشی و سیاسی‌اش روایت می‌کند و اندیشه‌ها و افکارش را از آغاز فعالیت‌های فکری و شکل‌گیری نخستین دیدگاه‌ها تا زمان پیش از مهاجرت به امریکا، یعنی دوران تدریس در ژنو، شرح می‌دهد و همچنین تصویری نقادانه از فضای فکری و سیاسیِ عصر خود، در دوران زندگی‌ و تحصیل و فعالیت‌های آموزشی و علمی و سیاسی‌اش در اتریش، به‌دست می‌دهد و به نقد رویکردهای غالب در تاریخ‌نگاری‌های آن دوران می‌پردازد.
میزس مخالف سرسخت سوسیالیسم و فاشیسم و مداخلۀ دولت در اقتصاد بود و کتاب «تاریخ‌نگار زوال» نیز به‌خوبی گواه این مخالفت جدی اوست. از همین منظر است که میزس اروپا را در حال زوال می‌بیند و سخت بابت آیندۀ اروپا نگران است. او تهدید ایدئولوژی‌های خشونت را احساس می‌کند و این احساس خود را در کتاب «تاریخ‌نگار زوال» بروز می‌دهد. احساس خطر میزس بابت زوال لیبرالیسم و اقتصاد آزاد و سلطۀ هرچه‌بیشتر ایدئولوژی‌های تمامیت‌خواه است.
کتاب «تاریخ‌نگار زوال» همچنین منبعی معتبر برای آشنایی با مبانی اندیشه‌های لودویگ فون میزس است و امکانی برای اینکه چکیده‌ای از افکار و نظریات و دیدگاه‌ها و نظام فکری این متفکر برجستۀ لیبرال را از زبان خود او بخوانیم.
کتاب «تاریخ‌نگار زوال» از پیشگفتارِ مارگیت فون میزس، همسر نویسنده، مقدمه‌ای به‌قلم فریدریش فون هایک، اقتصاددان برجستۀ لیبرال که خود از شاگردان میزس بود، و پانزده فصل تشکیل شده است.
فصل‌های پانزده‌گانۀ کتاب «تاریخ‌نگار زوال» عبارتند از: «تاریخ‌باوری»، «دولت‌گرایی»، «مشکل اتریش»، «مکتب اقتصاد اتریشی»، «نخستین کارها دربارۀ نظریۀ پول»، «نظریۀ پول و اعتبار»، «جنگ جهانی اول»، «در اتاق بازرگانی»، «فعالیت‌های آموزشی در وین»، «تأثیرگذاری علمی در آلمان»، «ادامۀ مطالعات دربارۀ مبادلۀ غیرمستقیم»، «نظام‌های همکاری اجتماعی»، «مطالعات معرفت‌شناختی»، «تدریس در ژنو» و «مبارزه برای استقلال اتریش».

دربارۀ لودویگ فون میزس، نویسندۀ کتاب «تاریخ نگار زوال»
لودویگ هاینریش الدر فون میزس (Ludwig Heinrich Edler von Mises)، متولد 1881 و درگذشته به سال 1973، اقتصاددان، مورخ، جامعه‌شناس و منطق‌دانِ اتریشی – امریکایی و از اقتصاددانان مکتب اتریش بود.
میزس از متفکران برجستۀ لیبرالیسم کلاسیک است. او در شهر لِمبرگ متولد شد. لِمبرگ در زمان تولد او به امپراتوری اتریش – مجارستان تعلق داشت اما اکنون در غرب اوکراین واقع است. میزِس در دانشگاه وین حقوق خواند و بعد از گرفتن مدرک دکترای حقوق از این دانشگاه در اتاق بازرگانی و مشاغل وین مشغول به کار شد. او در دهۀ 1920 به دولت اتریش مشاورۀ اقتصادی می‌داد.
میزِس همچنین در دانشگاه وین و مؤسسۀ عالی مطالعات بین‌المللی ژنو درس می‌داد و علاوه بر تدریس رسمی، جلساتی خصوصی هم برگزار می‌کرد. او در دورانی که مشاور اقتصادی دولت اتریش بود بر نوع سیاست‌گذاری‌های این دولت مؤثر بود و دیدگاه‌های لیبرالیستی کلاسیک خود را به دولت تسری داد.
با بحرانی‌‌شدن اوضاع اروپا و درگیری جنگ جهانی دوم در پایان دهۀ 1930 میلادی، میزِس در سال 1940 بارِ سفر بست و به امریکا رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند. در امریکا، به کمک صندوق ویلیام فولکر که حامی اقتصاددانان لیبرالِ مهاجر بود، توانست در دانشگاه نیویورک تدریس کند. البته حق‌التدریس او را نه دانشگاه بلکه لورنس فرتیگ می‌داد که روزنامه‌نگاری لیبرال بود و در هیئت امنای دانشگاه نیویورک عضویت داشت.
از شاگردان میزس می‌توان به فریدریش آگوست فون هایک، اوسکار مورگنشترن و اریک فوگِلین اشاره کرد.
کتاب‌های «کنش انسانی: رساله‌ای در علم اقتصاد»، «لیبرالیسم»، «بوروکراسی»، «ذهنیت ضد سرمایه‌داری»، «سیاست اقتصادی»، «سوسیالیسم»، «بازار آزاد و دشمنان آن: شبه‌علم، سوسیالیسم و تورم» و «نظریۀ پول و اعتبار» از جمله آثار لودویگ فون میزس هستند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ‌نگار زوال»
کتاب «تاریخ‌نگار زوال: خاطرات لودویگ فون میزس» با ترجمه و مقدمۀ مهدی تدینی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است. گفتنی‌ست که، چنانکه مترجم خود در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ‌نگار زوال» توضیح داده است، عنوان اصلی این کتاب در فارسی «خاطرات» معنا می‌دهد اما، به‌دلیلی که شرحش در همین مقدمه آمده، مترجم در ترجمۀ فارسی کتاب عنوان «تاریخ‌نگار زوال» را که برگرفته از سطری از خاطرات میزس است برای آن برگزیده است.
مهدی تدینی، متولد 1359، مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی و پژوهشگر حوزۀ تاریخ و اندیشۀ سیاسی است. او دبیریِ بخش جامعه‌شناسی سیاسی نشریۀ «سیاست‌نامه» و نیز دبیری بخش علوم اجتماعی و فلسفۀ نشر ثالث را در کارنامۀ کاری خود دارد.
تدینی کتاب‌های زیادی را در زمینۀ فلسفه و علوم سیاسی ترجمه و منتشر کرده که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر»، «بوروکراسی»، «لیبرالیسم»، «بازار آزاد و دشمنان آن: شبه‌علم، سوسیالیسم و تورم»، «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت»، «نظریه‌های فاشیسم»، «فاشیسم و کاپیتالیسم: نظریه‌هایی دربارۀ خاستگاه‌ها و کارکرد اجتماعی فاشیسم»، «جنبش‌های فاشیستی: بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم»، ««اسلام‌گرایی: سومین جنبش مقاومت رادیکال»، «بولشویسم از موسی تا لنین: گفتگویی میان من و آدولف هیتلر» و «گفتگو با موسولینی» اشاره کرد.