امپراتوری
یادداشت‌هایی از دوران استالین تا یلتسین

معرفی کتاب امپراتوری

گزارش‌ها و خاطرات و تحلیل‌های ریشارد کاپوشچینسکی، روزنامه‌نگار بزرگ و پرآوازۀ لهستانی، از روسیۀ شوروی و روسیۀ بعد از فروپاشی شوروی. امپراتوری: یادداشت‌هایی از دوران استالین تا یلتسین، کتابی‌ست که ریشارد کاپوشچینسکی در آن دیده‌ها و شنیده‌ها و تحلیل‌هایش از روسیۀ شوروی و روسیۀ سالهای آغازین بعد از فروپاشی شوروی و نیز خاطرات دوران کودکی‌اش از مواجهه با امپراتوری شوروی را ثبت کرده و تصویری زنده و به‌دور از تصاویر رسمی و حکومتی از روسیۀ کمونیستی ارائه داده است.
متن اصلی کتاب امپراتوری اولین بار در سال 1993 منتشر شده است.

دربارۀ کتاب امپراتوری

کاپوشچینسکی سفرهای مختلفی به نقاط گوناگون شوروی داشت و در این سفرها با آدم‌های متعددی دیدار و گفتگو کرد و پای صحبتها و درددل‌هایشان راجع به اوضاع شوروی نشست. امپراتوری شرح همین سفرها و دیدارها و گفتگوهاست و نقل خاطرات شخصی و تحلیل‌های کاپوشچینسکی دربارۀ شوروی و آن‌چه او نه‌فقط از دوران بزرگسالی که از دوران کودکی‌اش، به‌عنوان کودکی لهستانی، نیز از امپراتوری شوروی به یاد داشته است.
کاپوشچینسکی همچنین در ابتدای فروپاشی شوروی به نقاط مختلف روسیه سفر کرد و از نزدیک شاهد روند تجزیۀ امپراتوری شوروی و پیدایش کشورهایی شد که بعد از فروپاشی این امپراتوری به استقلال دست یافتند. بخشی از کتاب امپراتوری به مشاهدات او از روسیۀ بعد از فروپاشی شوروی اختصاص دارد و به تحلیل‌هایش از تجزیۀ امپراتوری شوروی.
یکی از ویژگی‌های کتاب امپراتوری ریشارد کاپوشچینسکی این است که فقط بر یک دورۀ مشخص و محدود از تاریخ روسیۀ شوروی متمرکز نیست و دوره‌های مختلف این تاریخ را در بر می‌گیرد.
امپراتوری همان‌طور که نویسنده خود در دیباچۀ این کتاب توضیح می‌دهد، تاریخ شوروی و تاریخ ظهور و سقوط کمونیسم در روسیه نیست. این کتاب اما از آن‌جا که ماهیت شخصی دارد و سفرهای غیررسمی کاپوشچینسکی به روسیه را هم در بر می‌گیرد، یک تاریخ غیررسمی از امپراتوری شوروی و فروپاشی آن است که به جزئیات و وجوه پنهان‌تر این تاریخ سرک می‌کشد. کاپوشچینسکی در امپراتوری به ادبیات روسیه و آثار نویسندگان و شاعرانی چون داستایفسکی و پوشکین و آخماتوا نیز گریزهایی می‌زند.
کتاب امپراتوری از دیباچه و سه بخش تشکیل شده است. بخش‌های سه‌گانۀ این کتاب عبارتند از: «نخستین برخوردها (1939 – 1967)»، «نمای کلی (1989 – 1991)» و «داستان ادامه دارد (1992 – 1993)».
امپراتوری: یادداشت‌هایی از دوران استالین تا یلتسین با ترجمه و مقدمۀ راضیه خشنود در نشر ماهی منتشر شده است.

بخشی از کتاب امپراتوری

«مأموران ان. کا. و. د. برایمان پیراهن سفید و شال قرمز آوردند. آقامعلم با صدایی ترسان و غمگین گفت: "از این به بعد در مناسبت‌های مهم با این لباس‌ها به مدرسه بیایید." آن‌ها یک جعبه پر از برچسب هم آوردند و بین بچه‌ها قسمت کردند. روی هر برچسب چهره‌ی یک مرد دیده می‌شد. بعضی‌هایشان سبیل داشتند، بعضی‌هایشان نه. یکی‌شان ریش بزی داشت. دو نفرشان طاس بودند و دو سه تایشان عینکی. یکی از مأموران نیمکت ‌به ‌نیمکت رفت و برچسب‌ها را در کلاس پخش کرد. آقامعلم با صدایی که انگار از تنه‌ی پوک درخت بیرون می‌آمد گفت: "بچه‌ها، این‌ها رهبرانتان هستند." اسم رهبرانمان از این قرار بود: آندریف، ووروشیلف، ژدانف، کاگانویچ، کالینین، میکویان، مولوتف و خروشچف. آخرین نفر استالین بود. برچسب او از همه گنده‌تر بود. به‌هرحال نویسنده‌ی کتابی به آن کت‌وکلفتی (همان مبانی لنینیسم) باید هم عکسش بزرگ‌تر می‌بود.»

دربارۀ ریشارد کاپوشچینسکی، نویسندۀ کتاب امپراتوری

ریشارد کاپوشچینسکی (Ryszard Kapuściński)، متولد 1932 و درگذشته به سال 2007، روزنامه‌نگار، عکاس و شاعر لهستانی بود. کاپوشچینسکی از روزنامه‌نگاران برجستۀ تاریخ روزنامه‌نگاری است و نویسندگان و روزنامه‌نگاران مختلف، از جمله گابریل گارسیا مارکز، او را «استاد» لقب داده‌اند. او برای آثارش جوایز زیادی گرفت و همچنین نامزد جایزۀ نوبل ادبیات شد.
کاپوشچینسکی در گزارش‌هایی که در قالب کتاب منتشر کرد از قراردادهای متعارف گزارش‌نویسی فراتر رفت و گزارش را با تمثیل و سبک ادبی رئالیسم جادویی آمیخت. او بین سالهای 1956 تا 1981 انقلاب‌ها و کودتاهای فراوانی را گزارش کرد تا اینکه به‌خاطر حمایت از جنبش همبستگی هوادار دموکراسی در لهستان اخراج شد.
از آثار ریشارد کاپوشچینسکی می‌توان به کتاب‌های «هم‌سفر با هرودوت»، «یک روز دیگر از زندگی»، «شاهنشاه»، «امپراتور، بازی امپراتور» و «دیگری» اشاره کرد.

کتاب امپراتوری برای چه مخاطبانی مناسب است؟

خواندن امپراتوری کاپوشچینسکی را به همۀ علاقه‌مندان خواندن گزارش‌های تاریخی و سفرنامه و کتاب‌های خاطرات و به‌ویژه علاقه‌مندان مطالعه دربارۀ تاریخ روسیۀ شوروی پیشنهاد می‌کنیم.