قرن بیستم ایدئولوژی های خشونت

کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» اثر ارنست نولته
مروری بر تاریخ قرن بیستم با محوریت کمونیسم و فاشیسم. کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت»، با عنوان اصلی Das 20. Jahrhundert: die Ideologien der Gewalt، مجموعۀ پنج درسگفتارِ ارنست نولته، فیلسوف و مورخ آلمانی، است که نولته آن‌ها را در دهۀ 1990 میلادی در رُم ارائه داده بود.
ارنست نولته در درسگفتارهای گردآوری و منتشر شده در کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت»، که مخاطبان آن‌ها هم دانشگاهیان و هم مخاطبان غیردانشگاهی هستند، به‌اجمال و به زبانی ساده به معرفی و شرح دو ایدئولوژی خشونت‌طلب یا آمادۀ خشونت قرن بیستم، یعنی کمونیسم و فاشیسم، و شرح خاستگاه‌های آن‌ها و نمودهایشان در لنینیسم و استالینیسم در روسیۀ شوروی و ناسیونال‌سوسیالیسم در آلمان هیتلری می‌پردازد.
کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» به‌خاطر زبان ساده‌ای که دارد، جدا از مخاطبان متخصص و پژوهشگران تاریخ و علوم سیاسی، کتابی کارآمد برای مخاطبان غیرمتخصص اما علاقه‌مند به مطالعۀ تاریخ قرن بیستم، خصوصاً علاقه‌مندان به مطالعه درباب کمونیسم و فاشیسم، نیز هست.
کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» همچنین درآمدی مناسب برای آشنایی اولیه با مفاهیم اصلی و کلیدی فلسفۀ ارنست نولته است و خواننده را با خطوط اصلی دیدگاه‌های او آشنا می‌کند.

مروری بر کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت»
ارنست نولته در کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» تاریخ جهان در قرن بیستم را در چشم‌انداز ایدئولوژی‌های کمونیستی و فاشیستی و رژیم‌های سیاسی برآمده از این ایدئولوژی‌ها در روسیه و آلمان قرار داده و روایتی از این چشم‌انداز از تاریخ قرن بیستم ارائه داده است. بنابراین کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» نه‌فقط روایتگر رویدادهای مهم تاریخیِ قرن بیستم بلکه شرح و مرور و بررسی ایدئولوژی‌های اصلی برسازندۀ این رویدادها و برآمده از آن‌ها نیز هست و مسیری را ترسیم می‌کند که ایدئولوژی‌های خشونت، یعنی فاشیسم و کمونیسم، در متن رویدادهای قرن بیستم، تا شکست و فروپاشی و سرنگونی، پیمودند.
به‌بیانی می‌توان گفت که نویسنده در کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» رویدادهای قرن بیستم را در پس‌زمینۀ ایدئولوژی‌های خشونت‌طلب یا آماده‌به‌خشونتی قرار می‌دهد که نقشی تعیین‌کننده در وقوع این رویدادها داشته‌اند و البته خود نیز از آن‌ها متأثر شده‌اند.
کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» به زبانی ساده و به‌شیوه‌ای فشرده و مختصر، ضمن ارائۀ روایت و تحلیلی از تاریخ نظام لیبرال در غرب و بررسی ریشه‌های تاریخی دموکراسی غربی، به شرح چگونگی برآمدن ایدئولوژی‌های خشونت در غرب و نظام‌های سیاسی مبتنی بر این ایدئولوژی‌ها می‌پردازد.
نولته در کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» نشان می‌دهد که کمونیسم و فاشیسم که هردو، اولی با قدرت‌گرفتن بلشویک‌ها در روسیه و دومی با قدرت‌گرفتن هیتلر در آلمان، فجایعی بزرگ و هولناک را در تاریخ قرن بیستم رقم زدند، ایدئولوژی‌هایی یکسره نو بودند که، برخلاف تحلیل‌های تقلیل‌دهندۀ این ایدئولوژی‌ها به نظام‌هایی که پیش از آن‌ها وجود داشتند، قابل یکسان‌انگاری با آن نظام‌ها نبودند.
نگاه نقادانۀ نولته، وقتی در کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» از تفاوت بنیادین میان بلشویسم و فاشیسم با نظام‌هایی که پیش از این ایدئولوژی‌ها در غرب حاکم بودند سخن می‌گوید، متوجه دیدگاه‌های آن‌هایی است که بلشویسم را در روسیه ادامۀ استبداد روسیۀ تزاری و فاشیسم را شکل افراطی و رادیکال نظام سرمایه‌داری می‌دانند.
نولته در کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» بر آن است که بر خاستگاه‌ها و نقاط آغازین شکل‌گیری بلشویسم و ناسیونال‌سوسیالیسم نور بتاباند و نشان دهد که این ایدئولوژی‌ها چگونه و از کِی شکل گرفتند و از آغاز چه هدفی را دنبال می‌کردند. البته کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» صرفاً یک تاریخِ نظریه نیست و به شرح نظریه‌هایی که موضوع این کتاب هستند بسنده نمی‌کند. نویسنده در این کتاب تاریخ شکل‌گیری و تکوین ایدئولوژی‌های خشونت و ماهیت و رویکرد و اهداف این ایدئولوژی‌ها و مسیری را که نظام‌های سیاسیِ پیرو و برپادارندۀ آن‌ها، از آغازِ شکل‌گیری تا زوال و فروپاشی، پیمودند در متن رویدادهای تاریخ قرن بیستم و در پیوند با آن‌ها روایت می‌کند.
کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» از پیشگفتار، مقدمه و پنج فصل تشکیل شده است.
فصل‌های پنج‌گانۀ کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» عبارتند از: «نظام لیبرال اروپا»، «مراحل آغازین جنگ داخلی اروپا 1917 – 1945»، «نخستین نظریه‌ها دربارۀ بلشویسم، فاشیسم و توتالیتاریسم»، «"استالینیسم" و "هیتلریسم" به‌مثابۀ رژیم و در جنگ جهانی دوم» و «چشم‌انداز دوران پس از 1945 و لحظۀ پایانی».

دربارۀ ارنست نولته، نویسندۀ کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت»
ارنست نولته (Ernst Nolte)، متولد 1923 و درگذشته به سال 2016، مورخ، استاد دانشگاه و فیلسوف آلمانی بود. پژوهش‌های نولته عمدتاً بر مطالعات تطبیقیِ فاشیسم و کمونیسم متمرکز بود.
شهرت نولته بیشتر به‌خاطر کتاب مهم او، «فاشیسم در دوران آن»، است؛ کتابی که پس از انتشارش در سال 1963 بسیار مورد تحسین قرار گرفت.
از دیگر آثار ارنست نولته می‌توان به کتاب‌های «جنبش‌های فاشیستی: بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم» و «اسلام‌گرایی: سومین جنبش مقاومت رادیکال» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت»
کتاب «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» با ترجمه و مقدمۀ مهدی تدینی در انتشارات ققنوس منتشر شده است.
مهدی تدینی، متولد 1359، مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی و پژوهشگر حوزۀ تاریخ و اندیشۀ سیاسی است. او دبیریِ بخش جامعه‌شناسی سیاسی نشریۀ «سیاست‌نامه» و نیز دبیری بخش علوم اجتماعی و فلسفۀ نشر ثالث را در کارنامۀ کاری خود دارد.
تدینی کتاب‌های زیادی را در زمینۀ فلسفه و علوم سیاسی ترجمه و منتشر کرده که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر»، «بوروکراسی»، «لیبرالیسم»، «بازار آزاد و دشمنان آن: شبه‌علم، سوسیالیسم و تورم»، «نظریه‌های فاشیسم»، «فاشیسم و کاپیتالیسم: نظریه‌هایی دربارۀ خاستگاه‌ها و کارکرد اجتماعی فاشیسم»، «جنبش‌های فاشیستی: بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم»، ««اسلام‌گرایی: سومین جنبش مقاومت رادیکال»، «بولشویسم از موسی تا لنین: گفتگویی میان من و آدولف هیتلر» و «گفتگو با موسولینی» اشاره کرد.