متفکران چپ نو
راجر اسکروتن
بابک واحدي
ناشر: مينوي خرد
کتاب «متفکران چپ نو» اثر راجر اسکروتن
چپ نو اصطلاحي است که در ايران هم شناخته شده است به خصوص از ميانه دهه هفتاد به اين سو که ترجمه آرا و نظريههاي متفکران غربي در ايران رواج بيشتري پيدا کرد و آثاري از چهرههاي معاصر چپ ترجمه و منتشر شد. چپ، سنتي فکري و البته به همان اندازه سنتي مبارزاتي است. مارکس در تز مشهور يازدهم از «تزهاي فويرباخ» گفته بود فيلسوفان تاکنون جهان را تفسير کردهاند در حالي که مسئله بر سر تغيير جهان است. بر اين اساس سنت چپ همواره در پي پيوند نظريه و عمل بوده تا از اين طريق نظم مسلط در نظام سرمايهداري را دگرگون کند. اما جريان چپ هميشه مخالفاني جدي هم داشته و به ويژه تجربههايي که در قرن بيستم بر اساس تفکر چپ شکل گرفت به اين مخالفتها دامن زده است. کتاب «متفکران چپ نو» از راجر اسکروتن، يکي از تندترين و در عينحال جنجاليترين نقدهايي است که درباره جريان چپ نو نوشته شده است.
راجر اسکروتن در سال 1985 کتابي با عنوان «متفکران چپ نو» منتشر کرد که شامل مجموعهاي از مقالات او بود که در نشريه «ساليزبري ريويو» نوشته بود. او سه دهه بعد، کتابي ديگر با همين نام و البته با اعمال چند تغيير منتشر کرد. نخست اينکه مقالههاي کتاب اول را بازنويسي کرد، دوم اينکه مقالههايي که مربوط به نويسندگاني چون رونالد ديويد لينگ و رودلف بارو بود حذف کرد، و سرانجام مقالاتي جديد هم به کتاب افزود که به تحولات جديد مربوط بودند. مقالات جديد کتاب به چند چهره و نظرياتي جديدتر مربوطاند که خودش آنها را با لحني تند اينگونه معرفي کرده است: «مثلا در باب دستگاه مهملبافي فريبنده و غريبي که لکان، دلوز و گتاري اختراع کردهاند، استراتژي زمين سوخته ادوارد سعيد در حمله به ميراث استعماري ما، و به تازگي احياء نظريه کمونيسم از سوي بديو و ژيژک.»
کتاب قبلي اسکروتن در دوراني منتشر شد که مارگارت تاچر در قدرت بود. اسکروتن در آن دوره در دانشگاه تدريس ميکرد و به عنوان چهرهاي ضدچپ شناخته ميشد. کتاب او جنجال زيادي به پا کرد تا حدي که انتشارش پايان کار او در دانشگاه بود و با انتقادات گستردهاي که به کتاب وارد شد، ناشر مجبور شد نسخههاي کتاب را از بازار جمعآوري کند. منتقدان ميگفتند کتاب «متفکران چپ نو» غيرعلمي، احساسي و افراطي است. اسکروتن ميگويد پس از اين ماجرا ديگر ميلي به بازگشت به صحنه نداشته است اما سالها بعد او نسخهاي ديگر از «متفکران چپ نو» را منتشر کرد و اين زماني است که هژموني چپ افول کرده است.
اسکروتن در مقدمه نسخه جديد کتاب «متفکران چپ نو» نوشته که در پايان سال 1989، «عنصر ترديد» به ديدگاه چپها افزوده شد: «حالا ديگر بيشوکم همه ميپذيرفتند که هرآنچه به نام سوسياليسم گفته، انديشيده، يا انجام شده، به لحاظ فکري قابل احترام يا به لحاظ اخلاقي صحيح نبوده است.» در وضعيت تازه، اسکروتن دوباره تصميم ميگيرد کتاب «متفکران چپ نو» را با با ويرايش و تغييراتي تازه منتشر کند.
مروري بر کتاب «متفکران چپ نو»
کتاب «متفکران چپ نو» به قول نويسندهاش «اعلاميهاي تحريکآميز» عليه نويسندگان و نظريهپردازن چپ نو است. اين اثر در سال 2015 منتشر شد و يکي از جنجاليترين و پرحاشيهترين آثار راجر اسکروتن است.
در کتاب «متفکران چپ نو» يکي از مخالفان جريان چپ تلاش کرده به رمزگشايي از آراي متفکران چپ نو بپردازد و با لحني تند و رويکردي گاه گزينشي نظريات نويسندگان چپ نو را رد کند و نشان دهد که بخشي مهم از اين نظريات مهملاتي بيش نيستند.
راجر اسکروتن فيلسوفي است که با آراي محافظهکارانه و مخالفتش با جريان چپ شناخته ميشود او اما در کتاب «متفکران چپ نو» بيپروا به سراغ موضوع بحثاش رفته است.
کتاب«متفکران چپ نو» شامل نه بخش است که در آنها چهرههاي مشهور جريان چپ نو نقد شدهاند. گفتارهاي اول و آخر کتاب به ماهيت و چيستي جريانهاي چپ و راست اختصاص دارد. گفتارهاي ديگر کتاب به چهرههاي مشهور جريان چپ نو مربوط است: «بيزاري در بريتانيا: هابزبوم و تامپسون»، «حقارت در آمريکا: گالبرايت و دوورکين»، «حريت در فرانسه» که به آراي سارتر و فوکو مربوط است، «ملال در آلمان: به قهقرا تا هابرماس»، «مهمل در پاريس: آلتوسر، لکان و دلوز»، «نبردهاي فرهنگي در سراسر دنيا» که به گرامشي، ريموند ويليامز، پري اندرسون، ريچارد رورتي و ادوارد سعيد مربوط است و در نهايت «کراکن بيدار ميشود: بديو و ژيژک».
اسکروتن در فصلهاي مختلف کتاب «متفکران چپ نو»، با نقدي تند بر چهرههاي مختلفي که او آنها را در دسته متفکران چپ نو جاي داده، ميپرسد که چپ امروز چگونه به نظر ميرسد و چه سيري را طي کرده است؟ او همچنين اين پرسش را مطرح ميکند که چه چيزي ميتوانيم جايگزين برابريخواهي راديکال کنيم؟
اسکروتن بيپروا و صريح نظرياتش را در کتاب «متفکران چپ نو» مطرح کرده است و از اين حيث اين کتاب به بحثهاي بسياري دامن زده است.
درباره راجر اسکروتن، نويسنده کتاب «متفکران چپ نو»
راجر اسکروتن نويسنده، فيلسوف و روزنامهنگار انگليسي است که در سال 1944 متولد شد و در 2020 از دنيا رفت. او در رشته فلسفه تحصيل کرد و سالها به عنوان استاد زيباييشناسي در دانشگاه بريک انگلستان تدريس کرد و با نشريات مختلفي نيز همکاري داشت. اسکروتن در حوزه فلسفه درباره موضوعاتي چون اخلاق و زيباييشناسي و متافيزيک و نقد متفکران چپ آثاري نوشته است. او در سال 1982 سردبير مجله «ساليزبري ريويو» شد و تا سال 2001 اين مسئوليت را بر عهده داشت. اين مجله پايگاهي براي محافظهکاري سنتي بود. موضعگيريهاي اسکروتن حواشي زيادي براي او به همراه داشت به خصوص آنکه در فضاي آکادميک مواضع او غيرعلمي خوانده شد. راجر اسکروتن همچنين عضو آکادمي بريتانيا و عضو انجمن سلطنتي ادبيات بود. او هم در انگلستان و هم در امريکا به تدريس پرداخته بود. از اسکروتن بيش از چهل کتاب در زمينههاي فلسفه، زيباييشناسي و سياست منتشر شده است.
درباره ترجمه فارسي کتاب «متفکران چپ نو»
کتاب «متفکران چپ نو» با ترجمه بابک واحدي در نشر مينوي خرد منتشر شده است.
بابک واحدي، متولد 1362 ، مترجم ايراني و دانشآموخته رشته اقتصاد در دانشگاه بهشتي است. از او ترجمههايي در حوزههاي علوم سياسي و تاريخ منتشر شده است. «در برابر استبداد» و «پوپوليسم چيست» از ديگر ترجمههاي او هستند.
