بائودولینو

کتاب «بائودولینو» اثر اومبرتو اکو
رمانی که مرزهای میان داستان و تاریخ را عامدانه مخدوش می‌کند و می‌توان آن را یک پیکارسک خواند. اومبرتو اکو در رمان «بائودولینو» روایتی دیگر از فراز و نشیب‌های قرون وسطی به دست داده است.
کتاب «بائودولینو» چهارمین رمان اومبرتو اکو است و بستر رویدادهای آن مثل اغلب رمان‌های اکو اتفاقات واقعی قرون وسطی است و از این‌رو سراسر این رمان پر است از اشارات تاریخی و افسانه‌های آن دوره تاریخی.
رمان «بائودولینو» ‌اولین‌بار در سال 2000 به چاپ رسید و تاکنون به زبان‌های متعددی ترجمه شده و از آثار مهم اومبرتو اکو به شمار می‌رود.

مروری بر کتاب «بائودولینو»
اومبرتو اکو در یکی از کتاب‌هایش که درباره سلایق و شیوه‌های رمان‌نویسی خود او است، به طعنه و طنز خود را رمان‌نویسی جوان می‌نامد. او در کتاب «اعترافات یک رمان‌نویس جوان» به برخی از خصیصه‌های رمان‌هایش اشاره کرده از جمله به طنز، هزل، چند ژانری بودن و ارجاعات متعدد. این ویژگی‌ها در رمان‌های «آنک نام گل»، «بائودولینو» و دیگر رمان‌های اکو دیده میشود.
قهرمان رمان «بائودولینو»، پسرکی با همین نام است. بائودولینو پسرکی روستایی است که انگار دنیا آمده که دروغ بگوید و رویاها و خیالاتی بسازد و آنها را به دیگران بقبولاند. تمام عمر او و آدم‌های اطرافش صرف یافتن کشیشی به نام یوحنا می‌شود.
خود اومبرتو اکو در مصاحبه‌ای درباره قهرمان رمان «بائودولینو» گفته بود که او یک رذل است. رمان «بائودولینو» روایت ماجراهای این شخصیت در مکان‌های گوناگون است.
ماجراهای داستانی که در کتاب «بائودولینو» روایت شده، به زمان جنگ‌های صلیبی از یک‌سو و تاخت و تاز ترکان قراختایی در شرق ایران و رو به ضعف گذاشتن سلجوقیان و خوارزمشاهیان از سوی دیگر مربوط است.
اومبرتو اکو در کتاب «بائودولینو» از شخصیت‌های واقعی و تاریخی به کرات استفاده کرده و آنها را به روایت رمانش احضار کرده است. از این‌رو پرسشی که خواننده در این رمان با آن روبرو است این است که مرز میان تاریخ و داستان در اینجا کجا است؟
در رمان «بائودولینو» به نوعی با یک بازی اکویی روبروییم یعنی در حالی که با وقایعی تاریخی و شخصیت‌های واقعی سروکار داریم اما در عین‌حال می‌دانیم که راوی کتاب راوی غیرقابل اعتمادی است که مدام دروغ می‌گوید اما روشن کردن مرز میان تاریخ و داستان چندان ساده نیست.
داستان کتاب «بائودولینو» به آوریل سال 1204 میلادی برمی‌گردد و این زمانی است که قسطنطنیه که پایتخت امپراتوری بیزانس است توسط شهسواران جنگ چهارم صلیبی غارت و سوزانده می‌شود. در این میان، بائودولینو موفق می‌شود یکی از مقالامات بلندمرتبه دیوانی را از مرگ نجات دهد و ماجراهای غریب خود را برای او که مورخ هم هست شرح دهد.
در بخشی از رمان «بائودولینو» می‌خوانیم: «زندگى در دربار - و به خصوص آن دربار - به نیکتاس آموخته بود که مردم را با سوءظنى توأم با آرامش سبک و سنگین کند. چیزى که در مورد بائودولینو او را سردرگم مى‏کرد، این بود که همیشه موقع حرف زدن هم‏صحبت‏اش را زیرچشمى نگاه مى‏کرد، و انگار به او هشدار مى‏داد که مرا جدى نگیر. یک جور حرکت غیرارادى که آن را در هر کسى مى‏شد توجیه کرد، جز کسى که از او انتظار روایت واقعى دارید، روایتى که قرار است تبدیل به تاریخ شود. اما نیکتاس خلق و خویى عجیب داشت. عاشق این بود که به داستان‏هاى دیگران گوش کند، و این امر فقط به چیزهاى ناشناخته منحصر نمى‏شد. حتى چیزهایى که به چشم خود دیده بود، وقتى کسى آنها را از نو برایش روایت مى‏کرد، انگار وقایع از منظر دیگرى گشوده مى‏شد، و تو گویى که روى یکى از آن کوه‏هاى داخل شمایل مى‏ایستاد و مى‏توانست سنگ‏ها را چنان ببیند که رسولان داخل شمایل مى‏دیدند و نه مثل ناظران مؤمن از زیر. به علاوه به پرس و جو از لاتین‏ها علاقه داشت، لاتین‏هایى که این قدر با یونانى‏ها فرق داشتند، و در درجه اول به خاطر زبان‏هاى کاملا جدیدشان، که هر کدام متفاوت از دیگرى بود.»

درباره اومبرتو اکو نویسنده کتاب «بائودولینو»
اومبرتو اکو، نشانه‌شناس، زبان‌شناس، فیلسوف، منتقد ادبی، رمان‌نویس و متخصص قرون وسطی است که در ژانویه سال 1932 در ایتالیا متولد شد. با پایان جنگ جهانی دوم برای تحصیل فلسفه قرون وسطی به دانشگاه بولونیا رفت. او بعدتر از دانشگاه تورینو مدرک دکتری خود را دریافت کرد و در سال‌های متمادی در دانشگاه‌های مختلفی به تدریس پرداخت. اکو در دوره پایانی عمرش بیشتر به عنوان داستان‌نویس شناخته شد و در ایران نیز شهرت عمومی او به واسطه ترجمه آثار داستانی‌اش به وجود آمد اما واقعیت این است که اکو در وهله اول نشانه‌شناس و فیلسوف است و او را یکی از مهم ترین زبان‌شناسان و نشانه‌شناسان ساختارگرا می‌دانند. او از نظریه‌پردازان و به عبارت بهتر از پایه‌گذاران نشانه‌شناسی معاصر است و چند رساله و کتاب مهم و جریان‌ساز در این عرصه نوشته است. اکو دیر شروع به رمان‌نویسی کرد اما با رمان‌هایی که نوشت نشان داد تا چه حد داستان‌نویسی چیره‌دست است. او در رمان‌هایش به تلفیقی از ژانرهای مختلف پرداخته است: از داستان پلیسی گرفته تا رمان‌های علمی-تخیلی و داستان‌های پارتیزانی ایتالیای دوران جنگ. در رمان‌های او آشکارا می‌توان رد دانش نظری‌اش در زمینه‌های زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی و همچنین تخصص‌اش در تاریخ قرون وسطی را دید. اولین رمان اکو «آنک نام گل» در سال 1980 منتشر شد و با این اثر بود که او به عنوان رمان‌نویس به شهرت رسید. اکو در 19 فوریه 2016 به علت سرطان درگذشت. «بائودولینو»، «آونگ فوکو»، «سرگذشت جامعه سیال»، «گورستان پراگ»، «نشانه: تاریخ و تحلیل یک مفهوم»، «تاریخ زیبایی»، «تاریخ زشتی» «نشانه‌شناسی» از جمله آثار اکو است که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «بائودولینو»
کتاب «بائودولینو» با ترجمه رضا علیزاده در نشر روزنه منتشر شده است.
رضا علیزاده، متولد 1343، مترجم ایرانی است. علیزاده در سا‌ل‌های اخیر آثاری فلسفی و ادبی ترجمه کرده و به خصوص انتخاب‌های او در زمینه ترجمه ادبی قابل توجه است. او تحصیل در رشته صنابع خودرو را رها کرد و به عرصه ترجمه وارد شد و کار ترجمه را به شکل جدی از سال 1370 شروع کرد. اولین کتابی که از علیزاده منتشر شد «ماه‌گرفتگی» اثر ناتانیل هاثورن بود. «ارباب حلقه‌ها»، «قصه‌های ناتمام»، «هابیت»، «بائودولینو»، «مرگ»، «فهم فلسفه»، «آونگ فوکو»، «آنک نام گل» و «سفر به انتهای شب» برخی از ترجمه‌های رضا علیزاده هستند.