تاملات ابزاری (اختران)
نیم نگاهی به پروژه فکری جواد طباطبایی

کتاب تاملات ابزاری بررسی و نقد برخی از نظرات سید جواد طباطبایی است که در کتاب تاملی درباره ایران نگاشته است. دیدگاه طباطبایی در سه مجلد «دیباچه ای بر نظریه انحطاط ایران»، «مکتب تبریز» و «نظریه حکومت قانون در ایران» آورده شده و به ابعادی از دگرگونی تفکر سیاسی در عصر مشروطه می‌پردازد. همانطور که قاضی‌مرادی در عنوان فرعی کتاب تاملات ابزاری نیز آورده، نظرش این است طباطبایی در این دو جلد به عناصر پروژه فکری پرداخته‌است.
دو عنصر اصلی «پروژه» طباطبایی درباره‌ی تحولات سیاسی و فکری عصر مشروطه که همان عاملان سیاسی و ساختار نظری است در کتاب «تاملات ابزاری» مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
در بخشی از کتاب تاملات ابزاری می‌خوانید:
از نظر طباطبایی تاریخ روشنفکری ایران «به عنوان تاریخ اندیشه» و نه مثلا «تاریخ تحولات سیاسی»، «تاریخ عدمی است». زیرا که در خود حامل دو بی اعتنایی است: بی اعتنایی به مبانی نظام سنت قدمایی و بی اعتنایی به اندیشۀ تجدد. اما در این مرحله ی بعد از تأملات از نظر وی، در این دو بی اعتنایی، وجه غالب بی اعتنایی به مبانی نظری سنت قدمایی است. زیرا جریان روشنفکری «به سبب بی اعتنایی به نظام سنت قدمایی» نمی توانست «راه آغاز تاریخ اندیشۀ جدید را هموار کند.»