رباعیات خیام

رباعیات خیّام
در تاریخ ادبیات ایران خیام یکی از خاص‌ترین‌هاست؛ ریاضی‌دان و شاعری که رباعیاتش حاوی نوعی دیدگاه فلسفی به جهان است که او را قدری با دیگر شاعران پارسی‌گو متفاوت می‌کند. البته در این باره که آیا خیام ریاضی‌دان و دانشمند همان خیام شاعر است یا این دو خیام با هم یکی نیستند همواره شک و شبهه‌ها و نظریات متفاوتی وجود داشته است.
از رباعیات خیام تصحیحات و ویرایش‌های مختلفی چاپ شده که یکی از معروف‌ترین آنها تصحیح محمدعلی فروغی است. این تصحیح مبنای ویرایشی است که میر جلال‌الدین کزازی از رباعیات خیام به دست داده است؛ ویرایشی که شامل متن رباعیات و مقدمه‌ای دربارة خیام است. کزازی در این مقدمه به طور مختصر به معرفی خیام می‌پردازد و همچنین اشاره‌ای می‌کند به شک و شبهه‌ها دربارة دو شخصیتِ مجزا بودنِ خیام ریاضی‌دان و خیامِ شاعر، که البته چنانکه در معرفی خیام در همین مقدمه می‌خوانیم این جداسازی مورد قبول کزازی نیست. در این مقدمه همچنین به مسئلۀ رباعیات الحاق‌شده به رباعیات خیام اشاره‌ای شده است؛ مسئله‌ای که چنانکه کزازی اشاره کرده، تفکیک اصل از بدل را در رباعیات خیام به یکی از مشغله‌های اصلی خیام‌شناسان بدل کرده است. کزازی در این ویرایش، ضمن پایه قرار دادن تصحیح فروغی، از کتابهای طربخانه به تصحیح جلال‌الدین همایی، رباعیات عمر خیام زیر نظر یوگنی برتلس، دربارة رباعیات خیام از حسن دانشفر و ترانه‌های خیام صادق هدایت استفاده کرده است.
کتاب رباعیات خیّام به ویرایش میر جلال‌الدین کزازی در نشر مرکز منتشر شده است.
دربارة نویسنده: حکیم ابوالفتح عمربن ابراهیم خیامی نیشابوری، معروف به خیام (شمسی501 – 427)، ریاضی‌دان، دانشمند و شاعر ایرانی.