بازمانده روز - شومیز

رمان «بازمانده روز»، اثر کازوئو ايشي‌گورو
طنز گاهي رندانه خود را پشت زباني متکلف و جدي، اما عميقاً مضحک مخفي مي‌کند. رمان «بازمانده روز»، اثر کازوئو ايشي‌گورو، مصداق چنين طنز رندانه‌اي است. ايشي‌گورو در «بازمانده روز» ماهرانه در جلد پيشخدمتي که کارش را زياده‌ازحد جدي گرفته است مي‌رود و در عين حال با فاصله‌اي طنزآميز و ظريف از اين شخصيت حقيقتي عميق و مهم را در باب جهان و کار جهان برملا مي‌کند.
رمان «بازمانده روز»، با عنوان اصلي The Remains of the Day، از رمان‌هاي مطرح قرن بيستم است و از جمله آثار داستاني مدرن که از امتحان تاريخ سربلند بيرون آمده و به يکي از کلاسيک‌هاي مدرن تبديل شده است.
متن اصلي رمان «بازمانده روز» نخستين بار در سال 1989 منتشر شد و ايشي‌گورو با همين رمان بود که به شهرت رسيد و جايزه بوکر گرفت. ايشي‌گورو در يادداشتي نوشته است که دو منبع الهام او در نوشتن رمان «بازمانده روز» فيلم «مکالمه»، اثر فرانسيس فورد کاپولا و شخصيت اصلي اين فيلم با بازي جين هکمن و نيز تران? «آغوش رابي» تام ويتس بوده‌اند.
در سال 1993 جيمز آيوري فيلمي بر اساس رمان «بازمانده روز» ساخت. اين فيلم، که بازيگران اصلي آن آنتوني هاپکينز و اما تامسون بودند، در هشت بخش نامزد جايزه اسکار شد.

مروري بر رمان بازمانده روز
رمان «بازمانده روز» رماني با راوي اول‌شخص است. راوي اين رمان مردي است به نام استيونز که پيشخدمت يک قصر در انگليس است. او عمرش را وقف خدمت به ارباب اشرافي قصر کرده و جز اين کار به هيچ کار ديگري نپرداخته است. اکنون که ارباب جديدي قصر را صاحب شده، استيونز به توصي? اين ارباب جديد به مرخصي رفته و حين سفر گذشته و اکنون خود و آنچه را که ديده و مي‌بيند روايت مي‌کند.
«بازمانده روز»، چنانکه نجف دريابندري در مقدم? ترجم? فارسي اين رمان اشاره کرده، «بافت پيچيده‌اي از چند لايه داستان است». ايشي‌گورو در اين رمان با طنزي ظريف و زيرکانه تغيير يک دوران و گذار از اشرافيت انگليسي‌مآبِ عصر امپراتوري به دوران سلط? سرمايه‌داري امريکايي را به تصوير کشيده است. مالکان اشرافيِ قصري که استيونز سالها پيشخدمت جان‌برکفِ آن بوده اکنون منزل به نوآمدگاني از فرهنگي ديگر سپرده‌اند. مالک کنوني قصر يک مرد امريکايي است که برخلاف مالکان پيشين چندان دربند آداب و تشريفات اشرافي عذاب‌آور نيست و اين تضادي را بين او و پيشخدمت عادت‌کرده و وفادار به نظم پيشين عيان مي‌کند.
«بازمانده روز» همچنين تصويري از سال‌هاي بين دو جنگ جهاني در اروپا و تلاش ناکام اشراف محافظه‌کار انگليس براي زدوبند با نازي‌ها در سال‌هاي پيش از جنگ جهاني دوم و در لايه‌اي عميق‌تر تصويري از رنج بيهوده آدم‌هايي به دست مي‌دهد که جهان و کار جهان را بر خود و ديگران سخت مي‌گيرند و خود را بيهوده از عشق، تفريح، سياحتِ اطراف و اکناف و دمي آسودن و عمر به خوشي گذراندن محروم مي‌کنند و دم را غنيمت نمي‌شمارند. «بازمانده روز» طنزي رندانه و انتقادي است عليه فرسودگي، فروبستگي و انقياد. اين رمان در ستايش گشودن درهاست به روي جهان‌هاي تازه و پهناور، به جاي تک‌بُعدي‌بودن و جهان کوچک خود را کل جهان پنداشتن. استيونز در اين رمان شخصيتي است که اصلاً اهل شوخي نيست. همين جِديَتِ او و اينکه امور مربوط به شغل خود را بيش‌ازحد جدي مي‌گيرد و به خاطر شغلش از عشق و تفريح و سياحت و هر کار ديگري چشم مي‌پوشد و حتي در لحظ? مرگ پدرش بيشتر به فکر انجام بي‌نقصِ وظايف خويش است شخصيت و موقعيت او را طنزآميز جلوه مي‌دهد، چرا که در پايان مي‌بينيم که آنچه را که استيونز تا آن حد جدي انگاشته است ارزش آن ميزان جدي‌گرفتن را نداشته و محصور ماندن استيونز در قصر اربابي چشم او را به روي عشق و نيز به وسعت جهان بيرون بسته نگه داشته است.

درباره کازوئو ايشي‌گورو، نويسنده رمان بازمانده روز
کازوئو ايشي‌گورو (Kazuo Ishiguro)، متولد 1954، داستان‌نويس، فيلمنامه‌نويس، مقاله‌نويس و ترانه‌سراي ژاپني – انگليسي و برنده جايزه نوبل ادبي سال 2017 است. ايشي‌گورو در ژاپن متولد شد، اما در کودکي همراه خانواده‌اش به انگلستان مهاجرت کرد. او بزرگ‌شده انگليس است و آثارش را به زبان انگليسي مي‌نويسد و بر اين زبان بيش از زبان ژاپني مسلط است. ايشي‌گورو داراي مدرک کارشناسي در رشته‌هاي زبان انگليسي و فلسفه و نيز داراي کارشناسي ارشد در رشت? نويسندگي خلاق است. «بازمانده روز» سومين رمان اوست. از ديگر آثار ايشي‌گورو مي‌توان به رمان‌هاي «وقتي يتيم بوديم»، «منظرِ پريده‌رنگِ تپّه‌ها»، «غول مدفون» و مجموعه داستان «شبانه‌ها: پنج داستان موسيقي و شب» اشاره کرد.

درباره ترجم? فارسي رمان بازمانده روز
رمان «بازمانده روز» با ترجمه و مقدمه‌اي خواندني از نجف دريابندري در نشر کارنامه منتشر شده است. گفتني است که ترجم? اين رمان يکي از نمونه‌هاي شاخص ترجم? ادبي و از بهترين و هنرمندانه‌ترين ترجمه‌هاي دريابندري است.
نجف دريابندري، متولد 1308 در آبادان و درگذشته به سال 1399، از سرآمدان ترجمه در ايران است. از دريابندري آثار متنوعي در زمين? ادبيات و فلسفه و هنر به فارسي ترجمه شده. او همچنين مقاله‌نويسي است آگاه به چم‌وخم نثر و زبان فارسي. ترجمه‌ها و نوشته‌هاي او نمونه‌هاي درخشان از نثر معاصر فارسي‌اند. دريابندري در سال‌هاي پيش از انقلاب مدتي به عنوان سردبير در مؤسس? انتشارات فرانکلين مشغول به کار بود و مدتي هم براي تلويزيون ملي ايران متن فيلم‌هاي خارجي را ترجمه مي‌کرد. بعد از انقلاب اما به‌طور تمام‌وقت به ترجمه و نوشتن پرداخت. او به مناسبت ترجمه آثار ادبي امريکايي به زبان فارسي جايزه تورنتون وايلدر را از دانشگاه کلمبيا گرفته است. دريابندري همسر فهيمه راستکار، دوبلور چيره‌دست و مشهور ايراني و بازيگر سينما و تلويزيون، بود.
از ديگر ترجمه‌هاي نجف دريابندري مي‌توان به کتاب‌هاي «سرگذشت هکلبري فين»، «پيرمرد و دريا»، «گور به گور»، «وداع با اسلحه»، «رگتايم»، «متفکّران روس»، «معني هنر» و «تاريخ فلسف? غرب» و از تأليفات او مي‌توان به «درد بي‌خويشتني» و «کتاب مستطاب آشپزي» (نوشته‌شده با همکاري فهيمه راستکار)، اشاره کرد.

رتب? رمان «بازمانده روز» در گودريدز: 4.13 از 5.