از این ولایت

کتاب «از این ولایت» اثر علی‌اشرف درویشیان
اولین مجموعه داستان علی‌اشرف درویشیان که شامل داستان‌های کوتاه واقع‌گرایانه‌ای است که در کنار هم سیمای فقر و محرومیت‌ و عقب‌ماندگی‌های درهم‌تنیده را در جامعه روستایی ایران و به طور خاص روستاهای غرب کشور ترسیم کرده است. برخی از داستان‌های کتاب «از این ولایت» از بهترین داستان‌های کوتاه درویشیان به شمار می‌روند.
علی‌اشرف درویشیان نویسنده‌ای رئالیست است که در اغلب داستان‌هایش به زندگی فرودستان و حاشیه‌نشین‌ها و مطرودان توجه کرده است. او درآثارش با نثری روان فقر و نداری و بیکاری را از یک‌سو و ستم و چپاول و فاصله طبقاتی را از سوی دیگر به تصویر کشیده است. ادبیات و هنر‌ها صداهایی را برمی‌کشند و تصاویری را به نمایش درمی‌آورند که اغلب نادیده و شنیده نشده بوده‌اند. روایت داستانی عرصه‌ای است برای به صحنه آوردن آدم‌های معمولی اجتماع که در تاریخ‌نگاری‌‌های مرسوم و حتی گزارش‌های اقتصادی و اجتماعی چندان توجهی به آنها نمی‌شود. داستان‌های علی‌اشرف درویشیان را می‌توان از نمونه‌های قابل توجه داستان‌نمویسی ایران دانست که در آنها به زندگی مردمان عادی و فرودست توجه شده است. او در مجموعه داستان‌های «از این ولایت»، «آبشوران»، «فصل نان» و «همراه آهنگ‌های بابام» به انتقاد از وضعیت وخیم خانواده‌های روستایی و اختلاف طبقاتی پرداخته است.
مجمموعه داستان «از این ولایت» در زمان انتشارش در سال 1352 ظهور نویسنده‌‌ای را نوید می‌داد که می‌خواست راوی زندگی فلاکت‌بار مردم غرب کشور باشد. درویشیان موضوع داستان‌های این مجموعه را از تجربیاتش در زمان تدریس در ده و روستاهای غرب کشور گرفته است.

مروری بر کتاب «از این ولایت»
در داستا‌ن‌های کتاب «از این ولایت» با روایتی صریح و زبانی روان به گزارش فقر و محرومیت و بازتولید جهل و خرافات و باورهای غلط در وضعیت محرومیت پرداخته شده است. درویشیان در داستان‌های این مجموعه نشان داده که چگونه در دوره‌ای که روایت رسمی و غالب بر پیشرفت و نتایج اصلاحات ارضی تاکید داشت در روستاها و نقاط دورافتاده غرب کشور بیکاری و نداری و محرومیت رواجی گسترده داشته است.
یکی از داستان‌های خواندنی کتاب «از این ولایت»، داستان «ندارد» است. راوی این داستان معلم مدرسه‌ای در روستا است و به واسطه روایت او است که تصویری ملموس از زندگی دانش‌آموزان محروم می‌بینیم. نیازعلی ندارد، نام یکی از این کودکان فقیر است که به خانواده‌ای‌ تنگدست تعلق دارد. پدر او بیکار است و مدام مشغول دعا خواندن و مادرش هم به تازگی بیکار شده است. معلم از زبان نیازعلی می‌شنود که: «معلوم شد که مادرش براى مش باقر، تاجر خشکبار ده، کار مى‏کرده. کارش خندان کردن پسته بوده. پسته‏هاى دهان بسته را با دندان باز مى‏کرده. روزى بیست و پنج ریال هم مى‏گرفته. پس از سال‏ها کار، دندان‏هایش ریخته و بیکار شده.
برادر بزرگش که خاک بردار بوده است، دو سال پیش، پس از برگشتن از سربازى، موقع کار زیر آوار مى‏ماند. او آن‏ها را تنها گذاشته بود.» خود نیازعلی نیز سرنوشتی غمبار دارد و سرنوشت او به نوعی حکایت مشترک بسیاری از کودکانی است که گرفتار فقر و نیازهای اولیه زندگی هستند.
در یکی دیگر از داستان‌های خواندنی کتاب «از این ولایت» با نام «گازولک»، تصویری از عقب‌ماندگی و رواج خرافات در نقاط محروم ارایه شده است. در این داستان خرافات مرسوم باعث مرگ کودک بیماری می‌شود که اگر امکان درمانش وجود داشت زنده می‌ماند.
در داستان «قبر گبری» از مجمموعه داستان «از این ولایت»، مسئله زمین مطرح می‌شود. درویشیان در این داستان نشان می‌دهد که چگونه روستاییانی که از کار بر روی زمین یا نگهداری دام دور مانده‌اند زندگی‌شان دگرگون می‌شود. آنها به جای آنکه مثل گذشته زمین را بارور کنند به کندن قبر و مرده‌خواری روی آورده‌اند.
داستان‌های کتاب «از این ولایت» داستان‌هایی با فضایی تیره و تلخ‌اند که در برخی از آنها مرگ حضوری پررنگ دارد. درویشیان به خصوص در چند داستان این کتاب به لحاظ فرمی نیز قصه‌هایی قابل توجه خلق کرده است و در آنها با روایتی رئالیستی تصویری از واقعیت‌های نهفته در متن جامعه روستایی به دست داده است.

درباره علی‌اشرف درویشیان نویسنده کتاب «از این ولایت»
علی‌اشرف درویشیان، نویسنده سرشناس معاصر ایرانی است که در سال 1320 در کرمانشاه و در خانواده‌ای فرودست متولد شد. درویشیان، داستان‌نویس، پژوهشگر، منتقد و عضو برجسته کانون نویسندگان ایران بود. او نویسنده‌ای سوسیالیست و آزادی‌خواه بود و همواره مواضع و گرایش‌های آشکار سیاسی داشت. درویشیان در خانواده‌‌ای کارگری متولد شد و به دلیل ضرورت معیشت خیلی زود وارد بازار کار شد. او در کنار تحصیل به کار هم مشغول بود و پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال 1335 وارد دانشسرای مقدماتی کرمانشاه شد و سپس در دانش‌سرای عالی تهران در رشته مشاوره و راهنمایی و در دانشگاه تهران در رشته روان‌شناسی تربیتی تحصیل کرد و هر دو رشته را تا مقطع فوق لیسانس ادامه داد. درویشیان مدتی به عنوان معلم در روستاهای غربی ایران به فعالیت پرداخت. او نویسنده‌ای بود که از اعماق برآمده بود و در آثار مختلفش به فقر و محرومیت و مصیبت‌های مردم فرودست و حاشیه‌ای پرداخته است. او آثاری هم برای کودکان و نوجوان نوشته است و خود را ادامه دهنده راه صمد برهنگی می‌دانست. اولین کتابی هم که منتشر کرد اثری بود درباره صمد بهرنگی با عنوان «صمد جاودانه شد». درویشیان اولین مجموعه داستانش را با عنوان «از این ولایت» در سال 1352 منتشر کرد و این دوره‌ای بود که سانسور و سرکوب زیادی در ایران وجود داشت. درویشیان در داستان‌های کتاب «از این ولایت» تیرگی‌ها و تلخی‌های جامعه را نشان داده بود و همین سبب شد که دستگیر و زندانی شود. زندان اما تاثیری در کار درویشیان نداشت و او به عنوان نویسنده‌‌ای رئالیست همچنان به تصویر کردن واقعیت عریان جامعه پرداخت و بارها پس از آن دستگیر و زندانی شد. درویشیان خود را چریک فرهنگی می‌نامید و تا پایان عمرش در آبان 1396 نویسنده‌ای آزادی‌خواه و متعهد به عدالت اجتماعی باقی ماند. در دهمین دوره جایزه هوشنگ گلشیری از درویشیان به عنوان نویسنده‌ای که همواره نسبت به آزادی بیان تعهد داشته و در داستان‌هایش تصویری از واقعیت‌های اجتماعی به دست داده است تقدیر شد. درویشیان همچنین جایزه یک عمر تلاش در عرصه نوشتن را از جایزه ادبی مهرگان گرفت. جایزه سال هفدهمین جشنواره فرهنگی گلاویژ نیز به درویشیان اهدا شده بود. درویشیان همچنین یکی از نویسندگانی است که برنده جایزه حقوق بشر هلمن- هت شده است. از رمان‌های درویشیان می‌توان به «سال‌های ابری» و «سلول 18» و از مجموعه داستان‌های او می‌توان به «از این ولایت»، «آبشوران»، «همراه آهنگ‌های بابام»، «درشتی» و «فصل نان» اشاره کرد. «دانه و پیمانه»، «افسانه‌ها و متل‌های کردی» و «فرهنگ افسانه‌های مردم ایران» برخی از نقدها و پژوهش‌های درویشان هستند.