کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات – دفتر ششم» به تصحيح و شرح مهري بهفر
شاهنامهاي هم براي شاهنامهپژوهان و هم گرهگشاي شاهنامهخوانهاي غيرمتخصص. کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» تصحيحي انتقادي از کتاب «شاهنامه» فردوسي به همراه شرح تکتک بيتها و آرايهها و صنايع ادبي به کار رفته در هر بيتِ آن و معناي کلمات و معناي هر بيت و نيز شرح تفاوت ضبط کلمات در نسخههايي است که معيار تصحيح بودهاند.
مهري بهفر در کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» هم بر آن است که براي شاهنامهپژوهشان متني معتبر و قابل استناد از کتاب «شاهنامه» ارائه دهد و هم خوانندگان عادي کتاب «شاهنامه» را در حلّ معضلات و دشواريهايي که حين خواندن «شاهنامه»، بهلحاظ درک معنا و مفهوم کلمات و ابيات، با آنها مواجه ميشوند ياري کند.
در کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» همچنين به توضيح نقش دستوري کلمات هر بيت از «شاهنامه»، آرايههاي به کار رفته در هر بيت و نيز به بررسي درونمايهها، رويدادها، شخصيتها و کارکرد آنها در «شاهنامه» پرداخته شده و فهرستهايي نيز از واژگان به کار رفته در «شاهنامه» ارائه شده که از آن جملهاند فهرست واژههاي عربي شاهنامه و فهرست واژههاي ريشهشناسيشده (ايراني باستان).
دستنويسهاي موزه بريتانيا و نسخ? فلورانس از جمله نسخههاي شاهنامهاند که مهري بهفر در تصحيح انتقادي «شاهنامه» آنها را مبنا قرار داده است. در اين تصحيح همچنين نسخ? شاهنام? سنژوزف، که از پيدا شدن آن در بيروت زمان زيادي نميگذرد، و نيز شاهنام? تصحيح حمدالله مستوفي براي اولين بار مورد بررسي قرار گرفتهاند.
ششمين مجلد از مجموع? «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» شامل داستان سياوش، يعني يکي از معروفترين و بهترين و خواندنيترين قصههاي «شاهنامه»، است.
مروري بر دفتر ششم کتاب ««شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات»
دفتر ششمِ کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» شامل پيشگفتار، مقدمه، جدول نشانههاي اختصاري نسخهبدلها، جدول نشانههاي آوانويسي و نشانههاي راهنماي متن، تصاويري از اوراقِ بعضي دستنويسهاي داستان سياوش و متن داستان سياوش و تصحيح انتقادي و شرح و معني ابيات اين بخش از کتاب «شاهنامه» است.
خوانندگاني که با پنج مجلد پيشين کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» آشنايي دارند، ميدانند که در هر مجلد از اين کتاب، بعد از متن قسمتي از کتاب «شاهنامه» که موضوع آن مجلد است، برگردان عربي فتح بن علي بنداري اصفهاني از همان قسمت از کتاب «شاهنامه» نيز آمده است. در مجلد ششم کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» هم، به روال مجلدات پيشين، ترجم? عربي بنداري اصفهاني از داستان سياوش، که موضوع اين مجلد است، آمده است.
گفتنيست که در هر يک از جلدهاي قبلي کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات» ترجم? انگليسي منظومِ برادران وارنر از قسمتي از کتاب «شاهنامه» که موضوع همان جلد بود نيز ميآمد اما در دفتر ششم اين کتاب ترجم? انگليسي برادران وارنر از داستان سياوش نيامده است. مهري بهفر، در توضيح دليل آوردن اين ترجمه در جلدهاي قبلي و دليل حذف آن از دفتر ششم کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات»، در مقدم? اين دفتر مينويسد: «از دلايلي که براي چاپ اين ترجمهي شاهنامه مطرح بود، يکي قابل مطالعه و بررسي دانستنِ نتيجهي کوششِ مترجمان اين اثر در برگردانِ آنات مختلف متن، از جمله در گرهگاهها و بغرنجهاي آن بوده است، و دليل تفننياش هم برخوردارشدن از تجربهي خواندنِ شاهنامه به انگليسي منظوم.
تا همين اواخر ترجمهي برادران وارنر جزء کتابهاي ناياب بود، به گونهاي که حتي برخي کتابخانههاي متعلق به مراکز تحقيقي هم آن را نداشتند و من خود به يکي از اين کتابخانهها آفستي از اين کتاب را دادم. آن زمان حتي بخش کتابهاي دست دوم آمازون، بزرگترين کتابفروشي دنيا، هم اين کتاب را نداشت. اما اکنون که اين کتاب به شکلهاي مختلف در دسترس خوانندگان است، براي کاستن از حجم و درنتيجه کاهش قيمت کتاب آن را حذف کردم. تأکيد ميکنم حذف برگردان انگليسي براي اين نبوده است که شايد برخي آن را زائد پنداشته باشند، چون مورد استفادهي خودشان نيست. مثل اين است که يک نفر فهرست نام کسان يا بيتياب مورد استفادهاش نباشد و بگويد اضافي است.»
در پايان دفتر ششم از کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات»، بعد از برگردان عربي فتح بن علي بنداري اصفهاني از داستان سياوش، فهرست واژههاي گزارششده، فهرست واژههاي ريشهشناسي شده (ايراني باستان)، فهرست واژههاي عربي، فهرست واژههاي غيرايراني و غيرعربي، فهرست نام کسان، فهرست نام مکان و بيتياب داستان سياوش و نيز راهنماي کتابنامه و کتابنامهي فارسي و کتابنامهي لاتين آمده است.
دفتر ششم کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات»، مانند دفترهاي پيشين اين کتاب، در نشر نو منتشر شده است.
درباره مهري بهفر، مصحح و شارح کتاب «شاهنامهي فردوسي: تصحيح انتقادي و شرح يکايک ابيات»
مهري بهفر، متولد 1351، شاهنامهپژوه، مصحح، منتقد ادبي، مدرس ادبيات فارسي در دانشگاه و روزنامهنگار ايراني است. از بهفر مقالات مختلفي درباره ادبيات کلاسيک و معاصر فارسي و نيز بازخواني تاريخ شفاهي زنان ايران منتشر شده است. او همچنين سردبير و مدير مسئول فصلنام? «رود» است که مجلهايست ويژه معرفي کتاب.
بهفر، بهجز تصحيح انتقادي و شرح کتاب «شاهنامه»، کار ويرايش کتاب «شاهنامه در دو بازخواني: يادداشتهاي شاهرخ مسکوب بر شاهنامه فردوسي» را نيز انجام داده است.
