مجموعه دانشنامه فلسفه استنفورد 5: زیبایی شناسی

کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد (5) : زیبایی‌شناسی» به‌قلم جمعی از نویسندگان
آشنایی با مباحث و مفاهیم کلیدی و جریان‌ها و مکاتب و رویکردهای گوناگون حوزۀ زیبایی‌شناسی و فلسفۀ هنر از طریق مدخل‌هایی از کتاب آنلاین «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد». در پنجمین مجلد از ترجمۀ فارسی گزیده‌ای از مدخل‌های کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد»، با عنوان «زیبایی‌شناسی»، مدخل‌هایی را به‌قلم نویسندگان مختلف می‌خوانید که در آن‌ها به توضیح اصطلاحات و مباحث مهم و رایج در زیبایی‌شناسی و فلسفۀ هنر و معرفی بعضی رویکردهای مهم فلسفی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی در نقد و تفسیر آثار هنری پرداخته شده است.
کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد»، با عنوان اصلی Stanford Encyclopedia of Philosophy، که کتاب «زیبایی‌شناسی» ترجمۀ فارسی بخشی از مدخل‌های آن است، درواقع یک دایره‌المعارف آنلاینِ فلسفه است که به‌صورت رایگان در دسترس کاربران اینترنت قرار دارد و تحت مدیریت دانشگاه استنفورد منتشر می‌شود. مدخل‌های این دایره‌المعارف را متخصصانی از سراسر جهان می‌نویسند.
در ایران، چندی‌ست که انتشارات ققنوس اقدام به انتشار ترجمۀ گزیده‌ای از مدخل‌های «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد» کرده و این مدخل‌ها را در مجلداتی مختلف، که برحسب موضوع دسته‌بندی شده‌اند، به‌صورت کتاب کاغذی منتشر می‌کند. سرپرست و ویراستار این پروژه مسعود علیا است و مترجم‌های مختلفی در ترجمۀ فارسی مدخل‌های هر کتاب از این مجموعه با او همکاری می‌کنند.
کتاب «زیبایی‌شناسی»، چنانکه پیش‌تر اشاره شد، جلد پنجم از کتاب‌های منتشر شده در چارچوب این پروژه است. این کتاب، منبعی کارآمد برای آشنایی اولیه با موضوعات و مباحث و مفاهیم کلیدی و رویکردها و مکاتب و نظریه‌ها و جریان‌های مختلف حوزۀ فلسفۀ هنر و زیبایی‌شناسی است.

مروری بر کتاب «زیبایی‌شناسی»
در کتاب «زیبایی‌شناسی» از مجموعۀ «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد» ترجمۀ چهارده مدخل مربوط به حوزۀ زیبایی‌شناسی و فلسفۀ هنر را می‌خوانید. مدخل‌های ترجمه و منتشر شده در کتاب «زیبایی‌شناسی» مفاهیم و موضوعاتی مهم و پُر کابرد در حوزۀ زیبایی‌شناسی و نقد و تفسیر آثار هنری را دربرمی‌گیرند و راهنمایی کارآمد برای مخاطبان آثار هنری و هنرمندان و منتقدان و دانشجویانی هستند که تازه وارد وادی خلق و تولید اثر هنری، نقد هنر و تحصیل در شاخه‌های مختلف هنر شده‌اند و می‌خواهند با مفاهیم مربوط به حوزۀ زیبایی‌شناسی و فلسفۀ هنر و بعضی مکاتب و رویکردهای نظری مطرح در این حوزه، یک آشنایی اولیه پیدا کنند.
عناوین مدخل‌های کتاب «زیبایی‌شناسی» عبارتند از: «تعریف هنر» نوشتۀ تامس آداجیان و ترجمۀ فائزه جعفریان، «زیبایی» نوشتۀ کریسپین سارتوِل و ترجمۀ فائزه جعفریان، «هنر مفهومی» نوشتۀ الیزابت شِلِکِنز و ترجمۀ بیتا شمسینی، «دست‌ساخته» نوشتۀ ریستو هیلپینن و ترجمۀ بیتا شمسینی، «زیبایی‌شناسی امر روزمره» نوشتۀ یوریکو سایتو و ترجمۀ کاوه بهبهانی، «مفهوم امر زیبایی‌شناختی» نوشتۀ جیمز شلی و ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، «داوری زیبایی‌شناختی» نوشتۀ نیک زنگویل و ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، «تاریخ هستی‌شناسی هنر» نوشتۀ پِیزلی لیوینگستون و ترجمۀ ابراهیم لطفی، «فلسفۀ موسیقی» نوشتۀ اندرو کَنیا و ترجمۀ گلنار نریمانی، «فلسفۀ فیلم» نوشتۀ تامس وارتنبرگ و ترجمۀ گلنار نریمانی، «فلسفۀ هنر دیجیتال» نوشتۀ کاترین تامسون – جونز و ترجمۀ گلنار نریمانی، «زیبایی‌شناسی اگزیستانسیالیستی» نوشتۀ ژان – فیلیپ درانتی و ترجمۀ هدی ندایی‌فر، «زیبایی‌شناسی فمینیستی» نوشتۀ کرولین کورسمایر و ترجمۀ نوشین شاهنده و «زیبایی‌شناسی گودمن» نوشتۀ الساندرو جووانلّی و ترجمۀ هدی ندایی‌فر.
هر یک از مدخل‌های چهارده‌‌گانۀ کتاب «زیبایی‌شناسی» شامل چندین موضوع و مبحث مرتبط با همان مدخل است. از جمله موضوعات و مباحثی که در مدخل‌های کتاب «زیبایی‌شناسی» درباره‌شان توضیح داده شده می‌توان به این‌ها اشاره کرد: الزامات تعریف هنر، تعاریف سنتی و معاصر هنر، عینیت و ذهنیت، برداشت‌های فلسفی از زیبایی، توصیف و ارزیابی دست‌ساخته‌ها، آشنایی‌زدایی از امر آشنا، زیبایی‌شناسی منفی، کیفیت زیبایی‌شناختی روزمره، زیبایی‌شناسی حال‌وهوا و زیبایی‌شناسی اجتماعی، زیبایی‌شناسی عمل‌مدار، محو کردن مرز میان هنر و زندگی، اهمیت زیبایی‌شناسی روزمره، مفهوم ذوق، داوری ذوقی، یگانه‌انگاری و رقیبان آن، هستی‌شناسی موسیقی، موسیقی و عواطف، فهم موسیقی، موسیقی و ارزش، ایدۀ فلسفۀ فیلم، ماهیت فیلم، فیلم و شأن مؤلف، روایت فیلم، فیلم و جامعه، فیلم به ‌مثابه فلسفه، تصاویر دیجیتال، ارج‌شناسی آثار هنری در رسانه‌های دیجیتال، بنیان‌های متافیزیکی زیبایی‌شناسی اگزیستانسیالیستی، هستۀ پدیدارشناسانۀ زیبایی‌شناسی اگزیستانسیالیستی، هنر به‌ مثابه آشکارسازی جهان، هنر به مثابه بیان اختیار انسان، هنر و پوچی، هستی‌شناسی اثر هنری، نظریۀ بیان، نظام هنرها از منظری اگزیستانسیالیستی، مقولات زیبایی‌شناختی و نقدهای فمینیستی، شیوۀ عمل فمینیستی و مفهوم هنر، بدن در هنر و فلسفه، دسته‌بندی و برساختن جهان‌ها، نظریۀ نظام‌های نمادین در زبان‌های هنر و نگاه‌های نو به موضوعات زیبایی‌شناختی.
کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد (5): زیبایی‌شناسی» در انتشارات ققنوس منتشر شده است.

دربارۀ مسعود علیا، سرپرست و ویراستار ترجمۀ فارسی مجموعۀ «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد»
مسعود علیا، متولد 1354، مترجم ایرانی و پژوهشگر حوزۀ فلسفه است. علیا دارای لیسانس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، فوق لیسانس فلسفه از دانشگاه شهید بهشتی و دکترای فلسفه از مؤسسۀ حکمت و فلسفه است. او استادیار گروه فلسفۀ هنر دانشگاه هنر است.
از ترجمه‌های مسعود علیا می‌توان به کتاب‌های «وضع بشر»، «بیماری منتهی به مرگ»، «از وجود به موجود»، «حیات ذهن»، «جنبش پدیدارشناسی: درآمدی تاریخی» و «دیباچه‌ای بر فلسفۀ قرون وسطی» و از آثار تألیفی او می‌توان به کتاب‌ «کشف دیگری همراه با لویناس» اشاره کرد.
ترجمۀ مسعود علیا از کتاب «جنبش پدیدارشناسی: درآمدی تاریخی» برندۀ جایزۀ کتاب سال شده است.