شغل های چرند و پرند

کتاب «شغل‌های چرندوپرند» نوشتۀ دیوید گریبر
آیا بعضی شغل‌ها بیهوده‌ و زیان‌بارند و بهتر است که نباشند؟ پاسخ دیوید گریبر در کتاب «شغل‌های چرندوپرند» به این سؤال مثبت است.
دیوید گریبر در کتاب «شغل‌های چرند‌پرند» معتقد است کار، به خودیِ خود مهم نیست و این کارِ خلاقانه است که اهمیت دارد؛ کاری که کسی که انجامش می‌دهد واقعاً به آن علاقه‌مند است.
کتاب «شغل‌های چرندوپرند»، با عنوان اصلی Bullshit Jobs: A Theory، نقدی تندوتیز و البته توأم با طنز و شوخ‌طبعی بر شغل‌هایی است که از نظر نویسندۀ کتاب، جز رواج اخلاق بَردگی در شهروندان و رساندن آسیب و زیان به جامعه و آدمیان، هیچ نتیجۀ دیگری ندارند و درنتیجه، عدم‌شان بِه از وجودشان است؛ شغل‌هایی کارمندی که از دیدِ دیوید گریبر وجودشان حتی توجیه اقتصادی هم ندارد اما نظام‌های نولیبرال، به‌دلیلی که گریبر آن را سیاسی می‌داند، از بودن این شغل‌ها دفاع می‌کنند.
کتاب «شغل‌های چرندوپرند» از دل جُستاری بیرون آمده که دیوید گریبر آن را در سال 2013 نوشت و در نشریۀ «استرایک» منتشر کرد. این جستار، با استقبالی چشمگیر روبه‌رو شد و دیری نگذشت که به زبان‌های گوناگون ترجمه شد. گریبر بعداً ایدۀ محوری این جستار را بازتر کرد و آن را گسترش داد که حاصل آن شد کتاب «شغل‌های چرندوپرند».
در کتاب «شغل‌های چرندوپرند»، ضمن نقد مشاغل بیهوده و زیان‌بار، راهکارهایی هم برای نابودی این دست مشاغل و خلاصی از دست آن‌ها ارائه شده است.
متن اصلی کتاب «شغل‌های چرندوپرند» اولین بار در سال 2018 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «شغل‌های چرندوپرند»
دیوید گریبر در کتاب «شغل‌های چرندوپرند» مشاغلی را جزو مشاغل چرندوپرند می‌داند که دارندۀ آن‌ها خودش به بیهودگی و به‌دردنخور بودن شغلش واقف است اما برای اینکه در آن شغل استخدام شود، باید تظاهر کند که شغلش را شغلی مهم و مفید می‌داند.
هدف حملۀ گریبر در کتاب «شغل‌های چرندوپرند» شغل‌های کارمندی و پشت‌میزنشینی‌ای هستند‌ که به‌اعتقاد او هیچ سود اقتصادی و اجتماعی‌ای ندارند و اگر یک روز، دیگر اثری ازشان نباشد هیچ‌کس جای خالی‌شان را احساس نمی‌کند؛ شغل‌هایی که اگرچه نقش و تأثیری در رشد و شکوفایی اقتصاد سرمایه‌داری ندارند اما نظام سرمایه‌داری، پشت آن‌ها می‌ایستد و از بودنشان دفاع می‌کند و حتی شأن و اعتبار ویژه‌ای برایشان قائل می‌شود.
حال، این سؤال پیش می‌آید که دلیل پشتیبانی نظام سرمایه‌داری از شغل‌های بیهوده و به‌دردنخور چیست؟
به‌اعتقاد گریبر پاسخ این پرسش را نه در انگیزه‌های اقتصادی بلکه در انگیزه‌های سیاسی باید جُست. گریبر در کتاب «شغل‌های چرندوپرند» استدلال می‌کند که مشاغل چرندوپرند، آدم‌ها را چنان به خود مشغول نگه می‌دارند که از فرط مشغله و نداشتن فراغت کافی، فرصت این را نیابند که نظام مسلط را به چالش بکشند و خطری برایش ایجاد کنند.
کتاب «شغل‌های چرندوپرند» به ما می‌گوید که اوقات فراغت از کِی امری مذموم شناخته شد و از کارِ زیاد، حتی اگر بیهوده بود و هیچ سودی در بر نداشت، به‌عنوان فضیلت یاد شد.
نویسنده در کتاب «شغل‌های چرندوپرند» آسیب‌های اجتماعی و روانیِ کارِ زیاد اما بیهوده را بررسی می‌کند و می‌گوید که چطور می‌شود از این آسیب‌ها نجات یافت.
کتاب «شغل‌های چرندوپرند» از پیشگفتاری با عنوان «در باب پدیده‌ای به نام شغل‌های چرندوپرند» و هفت فصل تشکیل شده است. فصل‌های هفت‌گانۀ کتاب «شغل‌های چرندوپرند» عبارتند از: «شغل چرندوپرند چیست؟»، «انواع و اقسام شغل‌های چرندوپرند چیست؟»، «چرا افرادی که شغل‌های چرندوپرند دارند همیشه ناراضی‌اند؟»، «شغل چرندوپرند داشتن چگونه است؟»، «چرا شغل‌های چرندوپرند رو به افزایش‌اند؟»، «چرا ما جامعه‌ای هستیم که با افزایش شغل‌های بیهوده مخالف است؟» و «پیامدهای سیاسی شغل‌های چرندوپرند چیست و آیا برای بهبود وضعیت کنونی می‌شود کاری کرد؟»

دربارۀ دیوید گریبر، نویسندۀ کتاب «شغل‌های چرندوپرند»
دیوید گریبر (David Graeber)، متولد 1961 و درگذشته به سال 2020، انسان‌شناس چپ‌گرا و فعال آنارشیست امریکایی بود. او از سال 1998 تا 2005 استادیار دانشگاه ییل بود اما با تمدید نشدن قراردادش از طرف دانشگاه و پیدا نکردن موقعیت شغلی دیگری در امریکا، به تبعیدی آکادمیک تن داد و به انگلستان رفت و در آنجا از سال 2008 تا 2013 در کالج گلداسمیتز تدریس کرد و بعد از آن، استاد مدرسۀ اقتصاد و علوم سیاسی لندن شد.
گریبر همچنین یک فعال سیاسی بود و در جنبش‌های سیاسی مختلفی حضور فعال داشت. از جمله فعالیت‌های سیاسی او می‌توان به حضورش در جنبش اشغال وال استریت و نقش پررنگش در این جنبش اشاره کرد. او همچنین از حامیان جنبش زیست‌محیطی «شورش علیه انقراض» بود.
دیوید گریبر در سال 2020، در حالی که تعطیلات خود را در ونیز می‌گذراند، به‌طور غیرمنتظره بر اثر التهاب لوزالمعده درگذشت. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «تاریخ پنج‌هزارساله‌ی بدهی» و «طلوع همه‌چیز: تاریخ جدید انسان» اشاره کرد که این دومی، بعد از مرگش منتشر شد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «شغل‌های چرندوپرند»
کتاب «شغل‌های چرندوپرند» با ترجمۀ سیمین فروهر در نشر برج منتشر شده است.
از این کتاب، ترجمۀ دیگری هم با عنوان «نظریه‌ای دربارۀ شغل‌های مزخرف» منتشر شده که مترجم آن علیرضا شفیعی‌نسب و ناشرش انتشارات ترجمان است.