کتاب «بدهي» نوشت? ديويد گرِيبر
تاريخ پول و تحولات آن از دريچ? نگاهي تاريخي و انتقادي به مقول? بدهي. کتاب «بدهي: پنجهزار سالِ نخست»، با عنوان اصلي Debt: The First 5,000 Years، کندوکاوي در تاريخ پول و سِير تحول آن، با تمرکز بر مفهوم بدهي، است.
ديويد گريبر در کتاب «بدهي» پيدايش و تکوين بدهي را شرح ميدهد و از اين طريق و از اين چشمانداز، پرتوي بر نظام سرمايهداري ميافکند و چگونگي خطوربط و پيوند آن را با تاريخ پول و بدهي و سنتهاي اخلاقي نشان ميدهد.
کتاب «بدهي» سفري پنجهزارساله در دنياي پول است؛ سفري که طي آن پول را از بدو پيدايش آن رصد ميکنيم و تغيير و تحولات آن را، از خلال مرور تاريخ بدهي، پي ميگيريم.
گريبر در کتاب «بدهي»، با نگاهي انتقادي و به زباني ساده و بهدور از پيچيدگي، از رابطهاي که از کهنترين اعصار ميان بدهي و نهادهاي اجتماعي گوناگون برقرار بوده است سخن ميگويد.
متن اصلي کتاب «بدهي» اولين بار در سال 2011 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «بدهي»
ديويد گريبر در کتاب «بدهي»، با نگاهي نقادانه و تاريخمند و از منظر موضوع بدهي و مبادله، به سير تحولات نظام سرمايهداري و شرح چگونگي تثبيت اين نظام ميپردازد و ريش? تثبيت نظام سرمايهداري را در اخلاقيات و مناسبات و باورهاي فرهنگياي که از ديرباز بهعنوان باورهايي بديهي جا افتادهاند جستجو ميکند.
کتاب «بدهي»، چنانکه در مقدم? علي معظمي بر ترجم? فارسي آن اشاره شده، «دريچهاي نو به فهم چيستي سرمايهداري و روند شکلگيري و تحول آن ميگشايد.»
کتاب «بدهي» از مقول? بدهي بهعنوان قديميترين ابزار تجارت سخن ميگويد و رابط? تاريخي بدهي با اموري چون داد و ستد، ازدواج، دوستي، بردهداري، قانون، دولت و... را نشان ميدهد.
کتاب «بدهي» با نقل حکايتي آغاز ميشود که باب بحث و تأمل دربار? اين حکم اخلاقي را که «مسلّم است که همه بايد بدهيشان را پس بدهند» ميگشايد و اين پرسش انتقادي را پيش ميکشد که آيا واقعاً درستي اين حکم را بايد بديهي انگاشت؟ با اين پرسش کليدي و ترديد بنيادين است که نويسنده ما را وارد دنياي پيچيد? بدهي و پول ميکند و تاريخ طولاني پول و بدهي و تحولات سرمايهداري را در کتاب «بدهي» شرح ميدهد و از چگونگي پيوند ميان اخلاق و نظام سرمايهداري سخن ميگويد.
کتاب «بدهي» از دوازده فصل و يک پسگفتار، که افزوده به چاپ سال 2014 اين کتاب است، تشکيل شده است. فصلهاي دوازدهگان? کتاب «بدهي» عبارتند از: «تجربهي سردرگمي اخلاقي»، «افسانهي تهاتر»، «بدهي ازلي»، «بيداد و رستگاري»، «رسالهاي مختصر در باب مبادي اخلاقي روابط اقتصادي»، «بازي با آميزش و مرگ»، «آبرو و بيآبرويي»، «اعتبار و شمش»، «عصر محوري»، «قرون وسطي»، «عصر امپراتوريهاي سرمايهدار بزرگ» و «آغاز چيزي که هنوز تکليفش روشن نيست».
در بخشي از کتاب «بدهي» ميخوانيد: «چرا بدهي؟ چه چيزي اين مفهوم را اين اندازه قدرتمند ميکند؟ بدهيِ مصرفکنندگان خوني است که اقتصادمان را زنده نگه ميدارد. همهي دولت – ملتهاي مدرن با کسر بودجه سر پا هستند. بدهي تبديل به مسئلهي محوري سياست بينالمللي شده است. اما به نظر ميآيد هيچ کس نميداند که بدهي واقعاً چيست يا چهطور بايد راجع به آن انديشيد.
همين واقعيت که نميدانيم بدهي چيست، اين انعطافپذيرياي که مفهوم بدهي دارد، مبناي قدرتش است. اگر تاريخ اصلاً بتواند چيزي را نشان دهد، آنچه نشان ميدهد اين است که هيچ راهي براي توجيه روابط مبتني بر خشونت بهتر از اين نيست که کاري کني چنين روابطي اخلاقي به نظر بيايند، هيچ راهي بهتر از اين نيست که اين روابط را با زبان بدهي صورتبندي مجدد کني؛ چون صورتبنديشان براساس زبان بدهي باعث ميشود به نظر آيد اين قرباني است که دارد کار نادرستي انجام ميدهد. اعضاي مافيا اين را بلدند. فرماندهان ارتشهاي فاتح نيز اين را ميدانند. هزاران سال است که مردان خشن توانستهاند به قربانيانشان بگويند که مديون آنها هستند. اگر چيزي هم در بين نبوده که دَين به شمار آيد، گفتهاند که "زندگيشان را مديون ايشان هستند" چون آنها را نکُشتهاند (چه عبارت گويايي).»
دربار? ديويد گرِيبر، نويسند? کتاب «بدهي»
ديويد گريبر (David Graeber)، متولد 1961 و درگذشته به سال 2020، انسانشناس چپگرا و فعال آنارشيست امريکايي بود. او از سال 1998 تا 2005 استاديار دانشگاه ييل بود اما با تمديد نشدن قراردادش از طرف دانشگاه و پيدا نکردن موقعيت شغلي ديگري در امريکا، به تبعيدي آکادميک تن داد و به انگلستان رفت و در آنجا از سال 2008 تا 2013 در کالج گلداسميتز تدريس کرد و بعد از آن، استاد مدرس? اقتصاد و علوم سياسي لندن شد.
گريبر همچنين يک فعال سياسي بود و در جنبشهاي سياسي مختلفي حضور فعال داشت. از جمله فعاليتهاي سياسي او ميتوان به حضورش در جنبش اشغال وال استريت و نقش پررنگش در اين جنبش اشاره کرد. او همچنين از حاميان جنبش زيستمحيطي «شورش عليه انقراض» بود.
ديويد گريبر در سال 2020، در حالي که تعطيلات خود را در ونيز ميگذراند، بهطور غيرمنتظره بر اثر التهاب لوزالمعده درگذشت. از آثار او ميتوان به کتابهاي «نظريهاي دربار? شغلهاي مزخرف» و «طلوع همهچيز: تاريخ جديد انسان» اشاره کرد که اين دومي، بعد از مرگش منتشر شد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «بدهي»
کتاب «بدهي: پنجهزار سالِ نخست» با ترجمه و مقدم? علي معظمي در نشر چرخ، ناشر کتابهاي علوم انساني خانوادهي فرهنگي چشمه، منتشر شده است.
علي معظمي، متولد 1353، استاد فلسفه و علوم اجتماعي، مترجم و مقالهنويس ايراني است. از ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «فاشيسم»، «بحرانهاي جمهوري»، «والتر بنيامين»، «تاريخ فلسفهي راتلج – جلد دهم: فلسفهي معنا، معرفت و ارزش در سدهي بيستم» و «کِينز» اشاره کرد.
از کتاب «بدهي» ترجم? فارسي ديگري هم با عنوان «تاريخ پنجهزارسالهي بدهي» موجود است که مترجم آن مصطفي آقايي و ناشرش انتشارات دهکد? هوسم است.
