جهان نمایش 49: دور از آشوب جهان

نمايشنام? «دور از آشوب جهان» نوشت? مارک هيلي
اقتباسي تئاتري از يکي از رمان‌هاي مشهور تامس هاردي، نويسند? معروف انگليسيِ قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم. کتاب «دور از آشوب جهان: اقتباسي از رمان دور از آشوب جهان اثر تامس هاردي»، با عنوان اصلي Far from the Madding Crowd: Adapted from Thomas Hardys Novel، نمايشنامه‌اي است که براساس رمان کلاسيک «دور از آشوب جهان» تامس هاردي نوشته شده است.
رمان «دور از آشوب جهان»، که ابراهيم يونسي آن را با عنوان «به دور از مردم شوريده» به فارسي ترجمه کرده است، رماني است که تامس هاردي اولين توفيق بزرگ خود در عالم ادبيات را از طريق آن به دست آورد. اين رمان، چهارمين رمان تامس هاردي است.
گفتني‌ست که در سال 2007 رمان «دور از آشوب جهان» در فهرستي که نشري? «گاردين» از بزرگترين داستان‌هاي عاشقان? تمام دوران ارائه داد، در رتب? دهم قرار گرفت.
کتاب «دور از آشوب جهان» تامس هاردي دستماي? انواع اقتباس‌هاي سينمايي و تئاتري و راديويي و... قرار گرفته که اقتباس مارک هيلي يکي از آن‌هاست. از ديگر اقتباس‌ها براساس اين رمان، مي‌توان به فيلمي به‌کارگرداني جان شلزينگر اشاره کرد.
در اقتباس نمايشي مارک هيلي از رمان «دور از آشوب جهان» شاکل? اصلي رمان تامس هاردي حفظ شده و فقط داستان طوري فشرده و روايت شده که با اجرا و روايت تئاتري و نمايشي، متناسب و منطبق شود و قابليت اجراي صحنه‌اي را پيدا کند.

مروري بر کتاب «دور از آشوب جهان»
شخصيت اصلي نمايشنام? «دور از آشوب جهان»، به‌تبعِ رماني که اين نمايشنامه از آن اقتباس شده، زني به نام بتشبا اِوِردين است؛ زني که وارث مزرع? پدري شده و سه مرد را شيفته و عاشق خود کرده است.
در کتاب «دور از آشوب جهان»، از خلال طرح داستاني عاشقانه، به مضمون‌هاي عشق و افتخار و خيانت پرداخته شده و اين مضامين دستماي? تأمل قرار گرفته‌اند.
در کتاب «دور از آشوب جهان» همچنين تصويري از جامع? روستايي و کشاورزي انگلستان دور? ويکتوريا و طبقات مختلف اين جامعه، از طبقات فرودست تا ثروتمندانِ فرادست، با نگاهي نقادانه به تصوير کشيده شده است.
موقعيت و جايگاه زن در انگلستان عصر ويکتوريا، خصوصاً در جامع? کشاورزي و روستايي آن عصر، يکي از موضوعاتي است که در کتاب «دور از آشوب جهان» به آن پرداخته شده است. اين کتاب اما براي مخاطبان امروزي هم کتابي خواندني است چون، جدا از مسائل محدود به زمان و مکاني خاص، به مسائلي همه‌زماني و همه‌جايي که انسان همواره و در هر دوره‌اي با آن‌ها درگير است نيز مي‌پردازد.
اقتباس مارک هيلي از کتاب «دور از آشوب جهان» تامس هاردي، يک اقتباس رئاليستي است اما هيلي براي فشرده کردن يک رمان طولاني در قالب يک نمايشنامه و نيز به‌اقتضاي صحن? تئاتر، تکنيک‌هايي بصري و تئاتري را هم براي روايت قص? هاردي به کار بسته است و اين‌گونه يک متن مکتوب را بر صحن? تئاتر به حرکت درآورده است.
هيلي در نمايشنام? «دور از آشوب جهان» خطوط اصلي و مهمّ رمان تامس هاردي را حفظ کرده و طوري اين رمان را به‌صورت نمايشنامه و براي اجراي صحنه‌اي بازنويسي کرده که، چنانکه از خود او در مقدم? حسين قدسي بر ترجم? فارسي نمايشنام? «دور از آشوب جهان» نقل شده، تماشاگر اين اقتباس نمايشي نيازي به خواندن خود رمان پيدا نکند.
اما چه‌بسا خواندن نمايشنامه‌اي اين‌چنين که از يک رمان مهمّ کلاسيک اقتباس شده يا تماشاي اين اقتباس بر صحن? تئاتر، مخاطب را کنجکاو کند که اصلِ رمان را نيز بخواند و مقايسه‌اي بکند بين آن و اقتباس تئاتري مارک هيلي.

دربار? مارک هيلي، نويسند? نمايشنام? «دور از آشوب جهان»
مارک هيلي (Mark Healy) نمايشنامه‌نويس و بازيگر تئاتر است. او دانش‌آموخت? دانشکد? هنر و موسيقي ولز است.
هيلي، به‌جز رمان «دور از آشوب جهان» تامس هاردي، چند رمان کلاسيک ديگر را هم به‌صورت نمايشنامه و براي اجراي تئاتري بازنويسي کرده که رمان‌هاي «عقل و احساس» و «ترغيب» از جين آستين و «دراکولا» از برام استوکر از آن جمله‌اند.

دربار? ترجم? فارسي کتاب «دور از آشوب جهان»
کتاب «دور از آشوب جهان: اقتباسي از رمان دور از آشوب جهان اثر تامس هاردي» با ترجمه و مقدم? حسين قدسي در مجموع? «جهانِ نمايش» نشر ني منتشر شده است. «جهان نمايش» عنوان مجموعه کتاب‌هايي در زمين? تئاتر و ادبيات نمايشي است که زير نظر رضا رضايي و با همکاري رحمان سهندي در نشر ني منتشر مي‌شود. اين مجموعه، چنانکه در توضيح آن آمده است، «مجموعه‌اي است از متن‌هايي که براي صحن? نمايش يا دربار? آن نوشته شده‌اند. انواع نمايش‌نامه، چه براي اجرا و چه صرفاً براي خوانده شدن، از جمله نمايش‌نامه‌هايي با اقتباس از آثار ادبي يا سينمايي، و نيز متن‌هاي نظري در حوز? درام و نقد آثار نمايشي، در اين مجموعه جاي مي‌گيرند.»
حسين قدسي، متولد 1354 در مشهد، پزشک متخصص اطفال و مترجم ايراني است. او داراي دکتراي پزشکي عمومي از دانشگاه علوم پزشکي مشهد و نيز تحصيلکرد? رشت? تخصصي کودکان در دانشگاه علوم پزشکي شيراز است.
از ترجمه‌هاي حسين قدسي مي‌توان به کتاب‌هاي «دستنام? تغذيه با شير مادر»، «مانفرد» و «دون ژوان» اشاره کرد.
از قدسي اثري تأليفي نيز با عنوان «راهنماي تغذي? کودکان در سالهاي نخست زندگي» منتشر شده است.