کتاب «نقدِ الهيات سياسي - جلد پنجم: بحران بورژوازي اسلامي» نوشت? محمد قوچاني
پژوهشي در انديشهها و سياستهاي اکبر هاشمي رفسنجاني و حسن روحاني و تأثير اين دو سياستمدار بر بخشي از گفتمان سياسي ايران. کتاب «بحران بورژوازي اسلامي»، با عنوان فرعي «پژوهشي راهبردي در موانع تاسيس جنبش توسعهي ايران»، پنجمين مجلد از مجموعه کتابهاي «نقدِ الهيات سياسي»، نوشت? محمد قوچاني، است.
در کتاب «بحران بورژوازي اسلامي» بررسي و تحليلي از گفتمان حاکم بر دولت موسوم به سازندگي، بهرياست اکبر هاشمي رفسنجاني و دولت اعتدالگراي موسوم به تدبير و اميد، بهرياست حسن روحاني، و رويکردهاي سياسي رؤساي اين دو دولت ارائه شده و نيز از چگونگي ورود رفسنجاني و روحاني به عرص? سياست ايران و توفيقها و ناکاميهاي برنامههاي سياسي و اقتصادي آنها سخن رفته است.
کتاب «بحران بورژوازي اسلامي» روايتي از برآمدن بورژوازي اسلامي و راست مدرن در ايران و تحليلي آسيبشناختي از دلايل ناکامي بورژوازي اسلامي در اين کشور است.
مروري بر کتاب «بحران بورژوازي اسلامي»
محمد قوچاني در کتاب «بحران بورژوازي اسلامي»، که چنانکه پيشتر نيز اشاره شد، پنجمين جلد از مجموعه کتابهاي «نقد الهيات سياسي» اوست، با رويکردي نزديک به جامعهشناسي سياسي از مبناي گفتمان موسوم به «راست مدرن» و پايههاي تئوريک آن و از نمون? عملي دولتهاي نزديک به اين گفتمان در سالهاي بعد از انقلاب و پايهگذاران اين دولتها، يعني اکبر هاشمي رفسنجاني و حسن روحاني، سخن ميگويد.
کتاب «بحران بورژوازي اسلامي»، ضمن پرداختن به دستاوردهاي دولتهاي سازندگي و تدبير و اميد، اولي به رياست هاشمي رفسنجاني و دومي بهرياست حسن روحاني، تحليلي از چراييِ ناکامي اين دولتها در پيشبُرد برنامههاي توسعهطلبان? خود ارائه ميدهد و از اين موضوع بحث ميکند که چرا گفتماني که هاشمي رفسنجاني پايهگذار آن در دوران بعد از استقرار جمهوري اسلامي در ايران و حسن روحاني ادامه دهند? آن بود، نتوانست در سپهر سياسي ايران دوام يابد و اين گفتمان چرا شکست خورد.
کتاب «بحران بورژوازي اسلامي» از چگونگي شکلگيري گفتمان بورژوازي اسلامي در ده? 70 خورشيدي و سياستهاي هاشمي رفسنجاني و نيز چگونگي ورود حسن روحاني به سياست ايران و رسيدن او به رياست جمهوري سخن ميگويد.
در کتاب «بحران بورژوازي اسلامي» تصويري از فعاليتها و رويکردهاي سياسي هاشمي رفسنجاني، هم در سالهاي پيش از رياست جمهورياش و در دوران جنگ ايران و عراق و هم در سالهاي رياست جمهوري و بعد از رياست جمهوري او، ارائه شده و نيز از نسبت هاشمي رفسنجاني با اصلاحات و جريان اصلاحطلبي در ايران و نسبت او با دولت اصلاحطلب سيدمحمد خاتمي سخن رفته است.
تأثير انديشهها و رويکردهاي سياسي هاشمي رفسنجاني بر رشد طبق? متوسط در ايران از جمله موضوعاتي است که در کتاب «بحران بورژوازي اسلامي»، در بحث از اکبر هاشمي رفسنجاني و سياستهاي او، به آن پرداخته شده است.
قوچاني همچنين در کتاب «بحران بورژوازي اسلامي» به تبارشناسي گفتمان حسن روحاني و چگونگي رسيدن او به رياست جمهوري و استقرار گفتمان اعتدالگراي روحاني ميپردازد و انديش? راست مدرن را، که دولتهاي هاشمي و روحاني و احزاب «کارگزاران سازندگي ايران» و «اعتدال و توسعه» در سالهاي بعد از انقلاب نمايندگان آن در ايران بودهاند، معرفي ميکند.
کتاب «بحران بورژوازي اسلامي» از مقدمه، درآمدي با عنوان «کدام هاشمي؟ اصلاحطلب يا محافظهکار: چگونه راست مدرن از راست سنتي و چپ سنتي عبور ميکند؟» و چهار فصل تشکيل شده است.
فصلهاي چهارگان? کتاب «بحران بورژوازي اسلامي» عبارتند از: «پدر بورژوازي اسلامي: چگونه هاشمي رفسنجاني به احياي طبقهي متوسط ايران پس از انقلاب اسلامي کمک کرد؟»، «عصر بورژوازي اسلامي: چرا بايد دههي 70 را دههي هاشمي خواند؟»، «بحران جانشيني: آيا هاشمي رفسنجاني توانست ميراث سياسي و فکري خود را منتقل کند؟» و «جانشين هاشمي: چگونه حسن روحاني بر جاي هاشمي رفسنجاني نشست؟».
کتاب «بحران بورژوازي اسلامي: پژوهشي راهبردي در موانع تاسيس جنبش توسعهي ايران» در انتشارات سرايي و با همکاري نشري? «آگاهي نو» منتشر شده است.
دربار? محمد قوچاني، نويسند? کتاب «بحران بورژوازي اسلامي»
محمد قوچاني، متولد 1355 در رشت، روزنامهنگار و مقالهنويس ايراني است. شروع کار روزنامهنگاري او همکاري با نشري? محلي «کادح» گيلان بود. قوچاني در اين نشريه يادداشتهاي سينمايي مينوشت. سپس با نشري? «گام» همکاري کرد و بعد از آن، بهقصد ادام? تحصيل، عازم تهران شد و در تهران کار روزنامهنگاري را با همکاري با نشري? «عصر ما»، که ارگان سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي ايران بود، ادامه داد. قوچاني از سال 1374 همکاري با اين نشريه را آغاز کرد. اوج کار روزنامهنگاري او اما مربوط به بعد از دوم خرداد 1376 و دور? اصلاحات بود. در آن دوران با روزنامههاي «جامعه»، «نشاط» و «عصر آزادگان» همکاري ميکرد.
قوچاني تاکنون سردبيري نشريات بسياري، از جمله «شرق»، «همميهن»، «شهروند امروز»، «ايراندخت»، «مهرنامه» و «سازندگي»، را بهعهده داشته است. او اکنون صاحبامتياز، مديرمسئول و سردبير مجل? «آگاهي نو» است.
از آثار محمد قوچاني ميتوان به کتابهاي «پارادوکس مارکسيسم اسلامي: پژوهشي انتقادي در تبارشناسي جنبش چپ اسلامي ايران»، «تراژدي پروتستانتيسم اسلامي: پژوهشي انتقادي در انديشهي سياسي نهضت اصلاح ديني در ايران»، «مصائب ليبراليسم اسلامي: پژوهشي راهبردي در موانع تاسيس جنبش آزاديخواهي در ايران»، «سه اسلام: مکتب نجف، مکتب قم، مکتب تهران» و «نازيآباديها» اشاره کرد.
