ترور های سیاسی در ایران - 1296-1286 شمسی

معرفی کتاب ترورهای سیاسی در ایران اثر سهراب یزدانی

پژوهشی درباره علل، زمینه‌ها و تاثیرات ترورهای سیاسی در ایرانِ عصر مشروطه. کتاب ترورهای سیاسی در ایران مطالعه‌ای در باب موضوعی است که هم حساسیت‌های زیادی پیرامونش وجود داشته و هم کمتر به آن پرداخته شده است.
سهراب یزدانی پژوهشگر برجسته‌ تاریخ معاصر ایران است که در اغلب آثارش دوران مشروطه را مورد بررسی قرار داده است. او در کتاب ترورهای سیاسی در ایران نیز همچنان بر همین دوره تاریخی تمرکز کرده و البته این‌بار به سراغ موضوعی پرمناقشه رفته است.
یزدانی در ترورهای سیاسی در ایران به بررسی چند واقعه مهم می‌پردازد که برخی از آنها تأثیرات عمیقی بر روند سیاسی و اجتماعی ایران در دوران پرتلاطم مشروطه گذاشتند.

درباره کتاب ترورهای سیاسی در ایران

در اوایل قرن بیستم درباره مباحث مربوط به ترورهای سیاسی اطلاعات چندانی در جامعه ایران وجود نداشت اما به مرور و در دوران نهضت مشروطه اندیشه قتل سیاسی از طرق مختلف به ذهنیت جامعه ایران راه یافت. این که چرا این ترورها شکل گرفتند و چه تبعات و آثاری در پی داشتند موضوع اصلی کتاب ترورهای سیاسی در ایران است.
در پژوهش ترورهای سیاسی در ایران قتل سیاسی یا ترور به معنای قتل‌هایی به کار رفته که روابط سیاسی آنها را برانگیخته بودند، اقدام آگاهانه به شمار می‌آمدند، هدف‌های مشخصی داشتند و افرادی را برمی‌گزیدند که تصور می‌شد بر زندگی اجتماعی اثر می‌گذارند.
پژوهش یزدانی بر دوره‌ای ده ساله تمرکز کرده و به فاصله میان 1286 تا 1296 مربوط است اما با این حال موضوع کتاب و نوع نگاه یزدانی به مسئله باعث شده که مباحث کتاب همچنان امروزی و معاصر باشند. اهمیت امروزین موضوع ترورهای سیاسی در تاریخ ایران نکته‌ای است که مورد توجه یزدانی هم بوده و او در مقدمه‌اش به آن توجه کرده است.
یزدانی در بخشی از مقدمه ترورهای سیاسی در ایران نوشته که در این چند سال به علت گسترش عملیات تروریستی، مرز بین قتل عادی، ترور و تروریسم بیش از پیش به هم ریخته است. آشفتگی این مفاهیم حاصل دستگاه‌های تبلیغاتی دولت‌هایی است که واژه تروریسم را درباره هر شکی از عمل سیاسی علیه خود به کار می‌برند و رسانه‌هایی که بنا به ایدئولوژی‌شان یا در پیروی از دولت‌هایشان یا از سر بی‌دقتی و ولنگاری تفاوت چندانی بین این اعمال نمی‌گذارند.
اما اگر مفاهیم را دقیق‌تر و در چارچوب‌های علوم انسانی به کار ببریم، باید میان ترور و تروریسم تفاوت قایل شویم. به عبارتی نمی‌توان همه انواع قتل‌ را در یک دسته گنجاند. مفهومی که در کتاب ترورهای سیاسی در ایران به کار گرفته شده، قتلی سیاسی است که در دایره سیاست و قدرت قرار می‌گیرد.
ترور سیاسی چند ویژگی بارز دارد از جمله اینکه حرکتی کور نیست بلکه اقدامی هدفمند است و قربانی خود را به دلایل سیاسی، اجتماعی یا باورهای دینی و فکری برمی‌گزیند و از میان برمی‌دارد. قربانی معمولا مهره سیاسی با نفوذی است. در مقابل، کسانی هم که دست به ترور سیاسی می‌زنند می‌خواهند با این اقدام توجه افکار جامعه را به سوی آرمانی که حق می‌دانند جلب کنند. در کتاب ترورهای سیاسی در ایران تنها به شرح وقایع پرداخته نشده بلکه با نگاهی تحلیلی به واکاوی بستر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ترورها هم توجه شده است و این نکته برجسته این کتاب است.

خلاصه کتاب ترورهای سیاسی در ایران

«یافتن این پاسخ که چرا عده‌ای به ترور رو می‌نهند چندان دشوار نیست. حاکمانی که سرنوشت میلیون‌ها شهروند خود را رقم می‌زنند بی‌آن‌که به آنان اجازه مشارکت در امور سیاسی را بدهند، مانع فعالیت سازمان‌یافته آن‌ها می‌شوند و راه‌های قانونی ابراز عقیده را می‌بندند، خود زمینه‌های ترور را فراهم می‌آورند. تا وقتی که مردم سربه‌زیرند و سرنوشت خود را می‌پذیرند، حاکمان از آن‌ها ترسی ندارند. مشکل زمانی پیش می‌آید که بخش‌هایی از جامعه به حقوق انسانی خود آگاه می‌شوند و می‌خواهند حاکمان نیز چنین حقوقی را به رسمیت بشناسند.»

درباره سهراب یزدانی نویسنده کتاب ترورهای سیاسی در ایران

سهراب یزدانی، پژوهشگر تاریخ و مدرس تاریخ ایرانی است که در سال  1328 در بندر انزلی متولد شده است. او در سال 1350 در رشته علوم سیاسی از دانشگاه ملی سابق فارغ‌التحصیل شد و سپس برای ادامه تحصیلاتش به انگلستان رفت و در دانشگاه کیل در رشته تاریخ اروپا ادامه تحصیل داد. با گرفتن مدک کارشناسی ارشد در سال 1356، در رشته جامعه‌شناسی سیاسی وارد مقطع دکتری شد و در سال 1361 مدرک دکتری خود را در این رشته از دانشگاه کیل دریافت کرد. پس از آن به ایران بازگشت و به عنوان مدرس و پژوهشگر تاریخ مشغول به کار شد. یزدانی در سال‌های 1363 تا 1372 عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان بود و از 72 به این سو نیز عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی بوده است. او پژوهش‌های متعددی در زمینه تاریخ معاصر ایران و به خصوص دوران مشروطه انجام داده است. کتاب «مجاهدان مشروطه» او در زمستان 1388 به عنوان کتاب فصل تاریخ برگزیده شد. همچنین کتاب «اجتماعیون عامیون» به عنوان کتاب شایسته تقدیر در سی‌ویکمین دوره کتاب سال انتخاب شد. «صوراسرافیل، نامه آزادی»، «کودتاهای ایران» و «روستاییان و مشروطیت ایران» از دیگر آثار یزدانی به شمار می‌روند.

کتاب ترورهای سیاسی در ایران برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب ترورهای سیاسی در ایران به علاقه‌مندان و دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های تاریخ معاصر ایران و علوم سیاسی پیشنهاد می‌شود.