رستاخیز

رمان «رستاخيز» اثر لئو تولستوي
آخرين رمان تولستوي بزرگ. رمان «رستاخيز»، با عنوان اصلي ???????????، آخرين اثر داستاني حجيمي است که در زمان حيات لئو تولستوي از او به چاپ رسيد.
تولستوي در رمان «رستاخيز» چشم‌اندازي وسيع از جامع? روسيه در اواخر قرن نوزدهم را، از بالاترين قشرها و طبقات اجتماعي تا پايين‌ترينشان، ترسيم مي‌کند و روايتي نقادانه از بي‌عدالتي و نظام قضايي فاسد روسيه در دوراني که وقايع رمان در آن مي‌گذرد به‌دست مي‌دهد.
تولستوي همچنين در رمان «رستاخيز» به نقد کليساي ارتدوکس مي‌پردازد و از همين رو اين رمان روابط کليساي ارتدوکس روسيه با او را تيره کرد.
متن اصلي رمان «رستاخيز» اولين بار در سال 1899 منتشر شده است.
رمان «رستاخيز» دستماي? انواع اقتباس‌هاي سينمايي و راديويي و تلويزيوني قرار گرفته و براساس آن اپرا و تئاتر موزيکال هم ساخته شده است. از جمله اقتباس‌ها از اين رمان مي‌توان به اقتباس‌هاي سينمايي کنجي ميزوگوچي، کارگردان سرشناس ژاپني، و روبن ماموليان، کارگردان مطرح امريکايي، و نيز اقتباس تلويزيوني برادران تاوياني، کارگردانان سرشناس ايتاليايي، اشاره کرد.

مروري بر رمان «رستاخيز»
لئو تولستوي در رمان «رستاخيز» نيز، همچون ديگر آثارش، مهارت خود را در قصه‌پردازي و نيز ترسيم گستره‌اي بزرگ و متنوع از جامع? روسيه به نمايش مي‌گذارد و زندگي فرهنگي و اجتماعي و ديني و سياسي مردم اين کشور را در اواخر قرن نوزدهم، ماهرانه ترسيم مي‌کند.
رمان «رستاخيز» نمايشگرِ تصويري سياه و هولناک از نابرابري و فساد سياسي و قضايي روسي? تزاري در اواخر قرن نوزدهم است و واجد نقدي صريح بر کليساي ارتدوکس.
تولستوي همچنين در رمان «رستاخيز» ما را با خود به دل زندان‌هاي روسي? تزاري مي‌برد و رنجي را ترسيم مي‌کند که زندانيان اين زندان‌ها متحمل مي‌شده‌اند. صفحات آغازين اين رمان تصويري از محيط زندان ارائه مي‌دهد؛ زنداني که زني به نام کاترين ماسلووا، که رمان «رستاخيز» شرح سرگذشت رنج‌بار اوست، در آن زنداني است.
در رمان «رستاخيز» روزگار سياه مردم فقيرِ روسي? پايان قرن نوزدهم، با رويکردي نقادانه و اخلاقي، روايت شده است. تولستوي در اين رمان فساد روسي? تزاري و ستمي را که اشراف و اربابان زميندار بر رعايا و مردم فقير روا مي‌داشته‌اند به تصوير مي‌کشد.
رمان «رستاخيز» همچنين يک رمان اخلاقي درباب تحول و رستگاري آدمي است. شخصيت اصلي اين رمان مردي‌ست اشرافزاده‌ که در دوران جواني‌اش دختري فقير را فريب داده و از او کام گرفته و سپس او را به حال خود رها کرده است. کارِ دختر، پس از آنچه اشرافزاده با او مي‌کند، به تن‌فروشي مي‌کشد. او تجربه‌هايي بس رنج‌بار را از سر مي‌گذراند و روزگارش سياه مي‌شود. دختري که وصفش رفت همان کاترين ماسلووا است که بعدها سر از زندان درمي‌آورد و رمان «رستاخيز» با وصف او در زندان و در جايگاه متهم آغاز مي‌شود.
کاترين ماسلووا بر اثر توطئه‌اي متهم به قتل و محبوس شده است. وقتِ محاکم? اين زن که فرا مي‌رسد مي‌بينيم که همان اشرافزاده‌اي که او را در جواني فريب داده و از او کام گرفته و سرانجامي اين‌چنين شوم و سياه را براش رقم زده است حالا يکي از اعضاي هيئت منصفه است.
در رمان «رستاخيز» مي‌بينيم که اشرافزاده، وقتي پس از سالها دوباره با کاترين ماسلووا روبه‌رو مي‌شود و درمي‌يابد که شعله‌ور شدن آتش شهوتش در سال‌ها پيش چه بلاهايي بر سرِ اين زن آورده و او را به چه مصيبت‌ها و رنج‌هايي دچار کرده، متحول مي‌شود و به جبران گذشته کمر مي‌بندد.

دربار? لئو تولستوي، نويسند? رمان «رستاخيز»
لئو نيکلايويچ تولستوي (??? ?????????? ???????)، متولد 1828 و درگذشته به سال 1910، از بزرگترين نويسندگان قرن نوزدهم روسيه و هم? قرون است. جامع? شهري و روستاييِ روسي? قرن نوزدهم و مسائل اجتماعي و ملي و فرهنگي و اخلاقي اين جامعه، عشق و رابط? زناشويي، فقر، ظلم، نابرابري، زندگي دهقانان، جنگ و مرگ از موضوعات اصلي آثار تولستوي هستند.
تولستوي فعال اجتماعي هم بود و از اين بابت تحت فشار حکومت وقتِ روسيه قرار داشت. او، به‌ويژه در زمين? آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان، طرح‌هاي نوآورانه‌اي را در روسيه بنيان گذاشت.
تولستوي همچنين مدافع زندانيان سياسي و ديني و سربازان فراري بود و نيز بنيانگذار سازماني براي کمک به روستايياني که محصولاتشان از بين مي‌رفت. او از دوره‌اي به بعد سيگار و الکل و شکار حيوانات را کنار گذاشت چرا که به اين باور رسيد که اين‌ها تفريحات و لذت‌ها و سرگرمي‌هايي ظالمانه‌اند.
دربرابر اعتقادات و اقدامات و شهرتي که تولستوي در بيرون روسيه به‌دست آورده بود حکومت وقت هم بيکار نمي‌نشست. پليس تزاري او را زير نظر داشت و آثارش قبل از انتشار توقيف ‌مي‌شد و حتي به او انگ ديوانگي زدند.
از آثار لئو تولستوي مي‌توان به رمان‌هاي «جنگ و صلح» و «آنا کارنينا» و رمان کوتاه «مرگ ايوان ايليچ» اشاره کرد.

دربار? ترجم? فارسي رمان «رستاخيز»
رمان «رستاخيز» با ترجم? علي‌اصغر حکمت، همراه با مقدمه‌اي مفصل از مترجم، در نشر ثالث منتشر شده است. اين رمان، با همين ترجمه، در سالهاي مختلف توسط ناشراني ديگر نيز به چاپ رسيده است.
علي‌اصغر حکمت، متولد 1272 در روستاي پرشکفت خان زنيان شيراز و درگذشته به سال 1359، استاد دانشگاه، شاعر، اديب، مترجم، روزنامه‌نگار و سياستمدار ايراني بود. حکمت در دور? رضاشاه پهلوي وزير معارف و مدتي نيز وزير کشور و در دور? محمدرضاشاه وزير امور خارجه، وزير کشور، وزير دادگستري، وزير پيشه و هنر، وزير بهداري و وزير مشاور بود. او همچنين اولين رئيس دانشگاه تهران، مؤسس کتابخان? ملي ايران و مؤسس نشري? «فروغ تربيت»، از نشريات استان فارس، بود.
حکمت، به‌عنوان وزير معارف، نقشي مؤثر در توسع? آموزش نوين در ايران داشت. از جمله اقدامات او در اين راستا مي‌توان به تأسيس مدارس ابتدايي و متوسط? مدرن در تهران و مراکز استان‌ها اشاره کرد. او همچنين بنيانگذار موز? ايران باستان است.
از آثار تأليفي علي‌اصغر حکمت مي‌توان به کتاب‌هاي «امثال قرآن» و «نورالدين عبدالرحمن جامي» و از ترجمه‌هاي او مي‌توان به کتاب «تاريخ جامع اديان» اشاره کرد.
از رمان «رستاخيز» ترجمه‌هاي فارسي ديگري هم موجود است که ترجم? سروش حبيبي، منتشرشده در انتشارات نيلوفر، از آن جمله است.