جدال با جهل

کتاب «جدال با جهل» گفت‌وگوی نوشابه امیری با بهرام بیضایی
مواجهه‌ای نزدیک با بهرام بیضایی. کتاب «جدال با جهل» ماحصل گفت‌وگوی بلند نوشابه امیری با بهرام بیضایی دربارۀ زندگی و افکار و آثار اوست به‌همراه مقاله‌ای از نوشابه امیری که مروری است بر کارنامۀ فیلمسازی بهرام بیضایی، از آغاز تا فیلم سگ‌کُشی، و بررسی نقش و جایگاه و معنای زن در فیلم‌های او.
در کتاب «جدال با جهل» پای صحبت‌های خود بیضایی دربارۀ زندگی و آثارش می‌نشینیم و سیرِ تکوین اندیشه و آثار او را، تا فیلم سگ‌کُشی، از زبان خودش دنبال می‌کنیم و درمی‌یابیم که این آثار از چه اندیشه و جهان‌بینی و در چه شرایطی پدید آمده‌اند و نیز چه نسبتی با تجربۀ زیستۀ بیضایی دارند.
کتاب «جدال با جهل» همچنین روایتی از بخش‌هایی از تاریخ سینمای ایران از نگاه بهرام بیضایی است.

مروری بر کتاب «جدال با جهل»
در کتاب «جدال با جهل»، همراه بیضایی و از خلال آنچه او خود دربارۀ سیرِ نویسندگی و فیلمسازی‌ و زندگی کودکی‌ و افکارش نقل می‌کند، مرحله‌به‌مرحله با او تا فیلم سگ‌کُشی پیش می‌آییم و درمی‌یابیم که آثار و نوشته‌های بیضایی چگونه و در چه شرایطی و تحت تأثیر چه افکاری پدید آمده‌اند.
بیضایی در کتاب «جدال با جهل» از تنهایی‌های کودکی‌اش و نیز آموخته‌ شدنش با شعر، از طریق جلسات شعری که پدرش در خانه و با دوستانش می‌گذاشته، سخن می‌گوید و همچنین از اینکه دلبستگی او به تئاتر و سینما از کجا می‌آید.
بیضایی همچنین در کتاب «جدال با جهل» از نگاهش به جامعه و مردم سخن می‌گوید و تفکر پشت فیلم‌هایش و نیز چندوچونِ ساخته شدن این فیلم‌ها را توضیح می‌دهد.
بخش‌هایی از تاریخ سینمای ایران و فیلم‌های ایرانی، به‌ویژه فیلم‌های دهۀ 40 خورشیدی، از دیگر موضوعاتی است که لابلای حرف‌های بیضایی در کتاب «جدال با جهل» از آن سخن به میان می‌آید.
کتاب «جدال با جهل» هم دربارۀ آثار مکتوب بیضایی است و هم دربارۀ آثار سینمایی‌اش تا زمانی که مصاحبه در آن انجام شده است. بیضایی در زمان انجام این مصاحبه، هنوز فیلم «وقتی همه خوابیم» را که آخرین فیلم او تا امروز است، نساخته بوده است و به همین دلیل گفت‌وگویی که در کتاب «جدال با جهل» آمده با بحث دربارۀ فیلم «سگ‌گُشی» به اتمام می‌رسد.
کتاب «جدال با جهل» از مقدمه‌ای کوتاه از نوشابه امیری، با عنوان «و... با سینما»، متن گفت‌وگو با بهرام بیضایی و مقالۀ نوشابه امیری دربارۀ فیلم‌های بهرام بیضایی تشکیل شده است.
بخش میانی کتاب «جدا با جهل»، که شامل گفت‌وگو با بهرام بیضایی است، خود به نُه بخش تقسیم شده که عبارتند از: «از آغاز»، «جوانی»، «اندیشه‌ها و کشف سینما»، «مردم»، «نوشته‌ها و آغاز فیلم‌سازی»، «آینه‌ها»، «زن در آثار بیضایی»، «مسافران» و «سگ‌کشی».
کتاب «جدال با جهل» در نشر ثالث منتشر شده است

دربارۀ بهرام بیضایی و نوشابه امیری
بهرام بیضایی، متولد 1317 در تهران، کارگردان تئاتر و سینما، نمایشنامه‌نویس، فیلمنامه‌نویس، پژوهشگر، مقاله‌نویس، مترجم، داستان‌نویس و شاعر ایرانی است.
بیضایی از هنرمندان برجسته، مهم و تأثیرگذار تئاتر و سینمای ایران و هنرمندی‌ حساس به مسائل اجتماعی زمانه‌اش، به‌ویژه مسائل اجتماعی زنان، است. او در آثار زن‌محورش زنانی تنها و گرفتار در جامعه‌ای مردسالار را به تصویر می‌کشد که مجبورند به انواع ترفندها و تدبیرها، یک‌تنه با دشواری‌ها و شرارت‌ها و خطرات و تهمت‌ها و بدگویی‌ها و باورهای غلطی که احاطه و تهدیدشان می‌کند بجنگند.
بیضایی در عرصۀ پژوهش‌های تئاتری هم چهره‌ای شاخص است. او اولین کسی ا‌ست که تحقیقی جدی دربارۀ نمایش در ایران انجام داده و منتشر کرده است.
شناخت بیضایی از سنت‌های گوناگون نمایش ایرانی، مثل تعزیه و نقالی و خیمه‌شب‌بازی و سیاه‌بازی، بر ساختار بدیع نمایشنامه‌ها و اجراهای تئاتری‌اش اثری ژرف گذاشته و راه‌هایی نو را به روی تئاتر معاصر و مدرن ایران گشوده است.
بیضایی همچنین زبانی خاص در نمایشنامه‌هایش دارد؛ زبانی آرکائیک که واجد آهنگ و طنین نظم و نثر کهن فارسی است.
بیضایی نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویسی پُرکار است، اگرچه مجال این را نیافته که همۀ آنچه را که نوشته به فیلم تبدیل کند یا به صحنه ببرد.
از فیلم‌های بهرام بیضایی می‌توان به «رگبار»، «مرگ یزدگرد» و «باشو، غریبه‌ی کوچک»، از نمایشنامه‌هایش می‌توان به «پهلوان اکبر می‌میرد»، «ندبه» و «سلطان مار»، از فیلمنامه‌های فیلم‌نشده‌اش می‌توان به «عیّار تنها» و «اِشغال» و از آثار پژوهشی‌اش می‌توان به «نمایش در ایران» و «هِزاراَفسان کجاست؟» اشاره کرد.
از بیضایی، داستان کودک و شعر و ترجمه نیز منتشر شده است. از او همچنین مقالات فراوانی در نشریات گوناگون به چاپ رسیده است.

نوشابه امیری، متولد 1331 در کرج، گوینده، روزنامه‌نگار، مترجم و فیلمنامه‌نویس ایرانی است. امیری دارای لیسانس روزنامه‌نگاری و فوق لیسانس جامعه‌شناسی است. او عضو شورای سردبیری مجلۀ «گزارش فیلم» و به‌همراه همسرش، هوشنگ اسدی، روزنامه‌نگار و منتقد فیلم، از گردانندگان اصلی این نشریه بوده و جلسات اکران ماه مجلۀ «گزارش فیلم» را نیز، به‌همراه بهروز رضوی، گوینده و بازیگر ایرانی، برگزار می‌کرده است.
نوشابه امیری از ده‌سالگی، یعنی سال 1341، به‌عنوان گوینده، به رادیو رفت و گویندۀ برنامۀ کودک رادیو شد. او از هجده‌سالگی، یعنی سال 1349، کار دوبله را به‌طور حرفه‌ای آغاز کرد. از جمله کارهای معروفش در دوبله، می‌توان به دوبلۀ لوسین در کارتون «بچه‌های آلپ»، دوبلۀ استرلینگ در کارتون «رامکال» و دوبلۀ جک در کارتون «خانوادۀ دکتر ارنست» اشاره کرد. امیری در تولید برنامۀ محبوب و پرطرفدار «مسابقۀ هفته» نیز همکاری داشته است. او همچنین کتاب‌های زیادی را در حوزۀ کودکان به فارسی ترجمه کرده که از جملۀ آن‌ها می‌توان به کتاب‌های «غذا حاضره!»، «شاهزاده‌خانم مدرسه را دوست ندارد»، «قرار ملاقات موش کوچولو» و «کلودومیر بداخلاق و گروه بچه‌های شاعر» اشاره کرد.
امیری در نوشتن فیلمنامۀ فیلم «درۀ شاپرک‌ها» نیز مشارکت داشته است.