نقد عقل عملی

معرفي نقد عقل عملي اثر ايمانوئل کانت

جست‌وجوي قانون اخلاقي بنيادين: نقد دوم ايمانوئل کانت که به بخش اخلاقي نظام فکري او اختصاص دارد. رساله نقد عقل عملي هفت سال پس از سنجش خرد ناب منتشر شد و کوتاه‌تر از اين رساله، که به نقد اول مشهور است، مي‌باشد. 
رساله نقد عقل عملي از نظر شيوه تدوين مباحث و فصل‌بندي به نقد عقل محض يا سنجش خرد ناب شبيه است. اين کتاب نيز به دو بخش عناصر و روش‌شناسي تقسيم شده است.
کانت در کتاب نقد عقل عملي در جست‌وجوي زمينه‌اي متافيزيکي براي ادراک ما و در جست‌جوي چنين زمينه‌اي براي اخلاق انسان است.

درباره کتاب نقد عقل عملي

نقد عقل عملي در سال 1787 منتشر شد. اين رساله در کنار «بنياد مابعدالطبيعه اخلاق» در سال 1785 و «مابعدالطبيعه اخلاق» در سال 1797 اهميتي اساسي براي فهم فلسفه اخلاق کانت دارند.
کانت در نقد عقل عملي در جست‌وجوي مباني اخلاق است و نه محتواي آن و به عبارتي خير و شر مورد توجه‌اش نيست. او مي‌گويد که در مورد خرد عملي هم، همچون خرد محض، به اصولي پيشيني مانند مقولات نياز بود.
کانت در نقد عقل عملي مي‌گويد که عمل اخلاقي راستين، عملي است که از قيد هرگونه امر تجربي و محسوس آزاد باشد و صرفا از عقل محض نشات گرفته باشد. 
کانت در رساله نقد عقل عملي، همچون نقد اول، نشان داده که عقل محض با تعارض‌هايي مواجه است اما آن‌گونه که مترجم کتاب توضيح داده، اگرچه نتيجه تعارض‌هاي عقل نظري عمدتا سلبي است و اين تعارض‌ها حکايت از آن دارند که راه عالم معقول به روي ما بسته است، ولي در جدل عقل عملي، به نتايجي ايجابي دست پيدا مي‌کنيم.
کانت در کتاب نقد عقل عملي معتقد است که مفاهيمي همچون اختيار، جاودانگي نفس و خدا، مفاهيمي تهي و عاري از مفاد و مصداق نيستند و حقيقتي در ازاي آنها وجود دارد.
مترجم کتاب نقد عقل عملي تاکيد دارد که ميان نقد اول و نقد دوم کانت تعارضي وجود ندارد زيرا آنچه در نقد نخست آمده به شناخت نظري اين مفاهيم مربوط است و آنچه در نقد دوم يعني در نقد عقل عملي مورد بحث است به شناخت عملي (شناخت آنها براي مقاصد عملي) مربوط است. بنابراين کانت نشان مي‌دهد که اين دو عقل در حقيقت دو ساحت عقل واحدند و نه تنها تعارضي ميان آنها نيست، بلکه چنانچه هريک از آنها در مسير صحيح خويش به کار گرفته شود، مکمل يکديگرند.
کانت به طور کلي نويسنده‌اي سخت‌نويس بود و اين ويژگي در نقد عقل عملي نيز وجود دارد. مترجم فارسي اثر در توضيحات ابتدايي‌اش نوشته که در اين ترجمه سعي کرده که زبان ترجمه، زباني مانوس باشد و اگر نتواند سنگيني بار هم عبارات کانت را بر خواننده سبک سازد، دست‌کم کار فهم آن را سنگين‌تر نکند. او همچنين کوشيده تا متن ترجمه متناسب با نثر فلسفي معمول در دوران کنوني باشد و از اصطلاحاتي که در ميان اهل فلسفه و اساتيد و دانشجويان اين رشته متداول است استفاده کند.
ترجمه فارسي نقد عقل عملي بر پايه سه ترجمه انگليسي و يک ترجمه عربي اثر صورت گرفته است. 

خلاصه کتاب نقد عقل عملي

در بخشي از رساله نقد عقل عملي درباره ايده محوري کتاب مي‌خوانيم: «کاربرد نظري عقل فقط به موضوعات قوه شناختاري اهتمام داشت و بررسي انتقادي درباره عقل به لحاظ اين نحوه کاربرد آن، حقيقتا فقط به همان قوه محض شناخت مي‌پرداخت. زيرا اين بررسي انتقادي، ترديدي را که بعدا هم به تاييد رسيد، پيش آورد مبني بر اينکه ممکن است اين عقل به راحتي پا را از حدود خويش فراتر بگذارد و در ميان موضوعات دست‌نايافتني يا حتي مفاهيم متناقض، سردرگم بماند. در مورد کاربرد عملي عقل، وضع کاملا متفاوت است. در اين مورد، عقل به مبادي ايجاب اراده اهتمام دارد که اين اراده، قوه‌اي است يا براي ايجاد موضوعاتي منطبق با تصورات يا براي موجب ساختن خويش در جهت ايجاد اين قبيل موضوعات (خواه نيروي فيزيکي وافي به اين کار باشد و خواه نباشد) يعني قوه‌اي است براي موجب ساختن عليت ما.»

درباره ايمانوئل کانت نويسنده کتاب نقد عقل عملي

ايمانوئل کانت، فيلسوف بزرگ آلماني که او را به عنوان پدر فلسفه مدرن هم مي‌شناسند، در آوريل 1724 در کونيگسبرگ، يکي از شهرهاي پروس شرقي، متولد شد. در هجده سالگي به عنوان دانشجوي الهيات در دانشگاه کونيگسبرگ پذيرفته شد اما کمي بعد از الهيات دلزده شد و به رياضيات و فيريک توجه کرد. با مطالعه آثار نيوتن نسبت به پيشرفت‌هاي علم آگاهي بيشتري پيدا کرد. گرايش اصلي کانت اما به انديشه‌ورزي و فلسفه بود و در اين عرصه بخشي از مهم‌ترين متون تاريخ فلسفه را منتشر کرد. کانت از برجسته‌ترين چهر‌ه‌هاي تاريخ فلسفه و به طور خاص از مهم‌ترين فيلسوفان عصر روشنگري محسوب مي‌شود. آثار او در زمينه اخلاق و زيبايي‌شناسي نيز جريان‌ساز و بسيار تاثيرگذار بوه‌اند. کانت در سال 1804 از دنيا رفت. از ديگر آثار مشهور کانت مي‌توان به «نقد قوه حکم» و «سنجش خرد ناب» اشاره کرد که هر دو به فارسي هم ترجمه شده‌اند.

کتاب نقد عقل عملي براي چه کساني مناسب است؟

دانشجويان، پژوهشگران و مدرسان فلسفه و همچنين علاقه‌مندان به مباحث فلسفه اخلاق مخاطبان اصلي کتاب نقد عقل عملي به شمار مي‌روند.