بائودولینو

کتاب «بائودولينو» اثر اومبرتو اکو
رماني که مرزهاي ميان داستان و تاريخ را عامدانه مخدوش مي‌کند و مي‌توان آن را يک پيکارسک خواند. اومبرتو اکو در رمان «بائودولينو» روايتي ديگر از فراز و نشيب‌هاي قرون وسطي به دست داده است.
کتاب «بائودولينو» چهارمين رمان اومبرتو اکو است و بستر رويدادهاي آن مثل اغلب رمان‌هاي اکو اتفاقات واقعي قرون وسطي است و از اين‌رو سراسر اين رمان پر است از اشارات تاريخي و افسانه‌هاي آن دوره تاريخي.
رمان «بائودولينو» ‌اولين‌بار در سال 2000 به چاپ رسيد و تاکنون به زبان‌هاي متعددي ترجمه شده و از آثار مهم اومبرتو اکو به شمار مي‌رود.

مروري بر کتاب «بائودولينو»
اومبرتو اکو در يکي از کتاب‌هايش که درباره سلايق و شيوه‌هاي رمان‌نويسي خود او است، به طعنه و طنز خود را رمان‌نويسي جوان مي‌نامد. او در کتاب «اعترافات يک رمان‌نويس جوان» به برخي از خصيصه‌هاي رمان‌هايش اشاره کرده از جمله به طنز، هزل، چند ژانري بودن و ارجاعات متعدد. اين ويژگي‌ها در رمان‌هاي «آنک نام گل»، «بائودولينو» و ديگر رمان‌هاي اکو ديده ميشود.
قهرمان رمان «بائودولينو»، پسرکي با همين نام است. بائودولينو پسرکي روستايي است که انگار دنيا آمده که دروغ بگويد و روياها و خيالاتي بسازد و آنها را به ديگران بقبولاند. تمام عمر او و آدم‌هاي اطرافش صرف يافتن کشيشي به نام يوحنا مي‌شود.
خود اومبرتو اکو در مصاحبه‌اي درباره قهرمان رمان «بائودولينو» گفته بود که او يک رذل است. رمان «بائودولينو» روايت ماجراهاي اين شخصيت در مکان‌هاي گوناگون است.
ماجراهاي داستاني که در کتاب «بائودولينو» روايت شده، به زمان جنگ‌هاي صليبي از يک‌سو و تاخت و تاز ترکان قراختايي در شرق ايران و رو به ضعف گذاشتن سلجوقيان و خوارزمشاهيان از سوي ديگر مربوط است.
اومبرتو اکو در کتاب «بائودولينو» از شخصيت‌هاي واقعي و تاريخي به کرات استفاده کرده و آنها را به روايت رمانش احضار کرده است. از اين‌رو پرسشي که خواننده در اين رمان با آن روبرو است اين است که مرز ميان تاريخ و داستان در اينجا کجا است؟
در رمان «بائودولينو» به نوعي با يک بازي اکويي روبروييم يعني در حالي که با وقايعي تاريخي و شخصيت‌هاي واقعي سروکار داريم اما در عين‌حال مي‌دانيم که راوي کتاب راوي غيرقابل اعتمادي است که مدام دروغ مي‌گويد اما روشن کردن مرز ميان تاريخ و داستان چندان ساده نيست.
داستان کتاب «بائودولينو» به آوريل سال 1204 ميلادي برمي‌گردد و اين زماني است که قسطنطنيه که پايتخت امپراتوري بيزانس است توسط شهسواران جنگ چهارم صليبي غارت و سوزانده مي‌شود. در اين ميان، بائودولينو موفق مي‌شود يکي از مقالامات بلندمرتبه ديواني را از مرگ نجات دهد و ماجراهاي غريب خود را براي او که مورخ هم هست شرح دهد.
در بخشي از رمان «بائودولينو» مي‌خوانيم: «زندگى در دربار - و به خصوص آن دربار - به نيکتاس آموخته بود که مردم را با سوءظنى توأم با آرامش سبک و سنگين کند. چيزى که در مورد بائودولينو او را سردرگم مى‏کرد، اين بود که هميشه موقع حرف زدن هم‏صحبت‏اش را زيرچشمى نگاه مى‏کرد، و انگار به او هشدار مى‏داد که مرا جدى نگير. يک جور حرکت غيرارادى که آن را در هر کسى مى‏شد توجيه کرد، جز کسى که از او انتظار روايت واقعى داريد، روايتى که قرار است تبديل به تاريخ شود. اما نيکتاس خلق و خويى عجيب داشت. عاشق اين بود که به داستان‏هاى ديگران گوش کند، و اين امر فقط به چيزهاى ناشناخته منحصر نمى‏شد. حتى چيزهايى که به چشم خود ديده بود، وقتى کسى آنها را از نو برايش روايت مى‏کرد، انگار وقايع از منظر ديگرى گشوده مى‏شد، و تو گويى که روى يکى از آن کوه‏هاى داخل شمايل مى‏ايستاد و مى‏توانست سنگ‏ها را چنان ببيند که رسولان داخل شمايل مى‏ديدند و نه مثل ناظران مؤمن از زير. به علاوه به پرس و جو از لاتين‏ها علاقه داشت، لاتين‏هايى که اين قدر با يونانى‏ها فرق داشتند، و در درجه اول به خاطر زبان‏هاى کاملا جديدشان، که هر کدام متفاوت از ديگرى بود.»

درباره اومبرتو اکو نويسنده کتاب «بائودولينو»
اومبرتو اکو، نشانه‌شناس، زبان‌شناس، فيلسوف، منتقد ادبي، رمان‌نويس و متخصص قرون وسطي است که در ژانويه سال 1932 در ايتاليا متولد شد. با پايان جنگ جهاني دوم براي تحصيل فلسفه قرون وسطي به دانشگاه بولونيا رفت. او بعدتر از دانشگاه تورينو مدرک دکتري خود را دريافت کرد و در سال‌هاي متمادي در دانشگاه‌هاي مختلفي به تدريس پرداخت. اکو در دوره پاياني عمرش بيشتر به عنوان داستان‌نويس شناخته شد و در ايران نيز شهرت عمومي او به واسطه ترجمه آثار داستاني‌اش به وجود آمد اما واقعيت اين است که اکو در وهله اول نشانه‌شناس و فيلسوف است و او را يکي از مهم ترين زبان‌شناسان و نشانه‌شناسان ساختارگرا مي‌دانند. او از نظريه‌پردازان و به عبارت بهتر از پايه‌گذاران نشانه‌شناسي معاصر است و چند رساله و کتاب مهم و جريان‌ساز در اين عرصه نوشته است. اکو دير شروع به رمان‌نويسي کرد اما با رمان‌هايي که نوشت نشان داد تا چه حد داستان‌نويسي چيره‌دست است. او در رمان‌هايش به تلفيقي از ژانرهاي مختلف پرداخته است: از داستان پليسي گرفته تا رمان‌هاي علمي-تخيلي و داستان‌هاي پارتيزاني ايتالياي دوران جنگ. در رمان‌هاي او آشکارا مي‌توان رد دانش نظري‌اش در زمينه‌هاي زبان‌شناسي و نشانه‌شناسي و همچنين تخصص‌اش در تاريخ قرون وسطي را ديد. اولين رمان اکو «آنک نام گل» در سال 1980 منتشر شد و با اين اثر بود که او به عنوان رمان‌نويس به شهرت رسيد. اکو در 19 فوريه 2016 به علت سرطان درگذشت. «بائودولينو»، «آونگ فوکو»، «سرگذشت جامعه سيال»، «گورستان پراگ»، «نشانه: تاريخ و تحليل يک مفهوم»، «تاريخ زيبايي»، «تاريخ زشتي» «نشانه‌شناسي» از جمله آثار اکو است که به فارسي ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «بائودولينو»
کتاب «بائودولينو» با ترجمه رضا عليزاده در نشر روزنه منتشر شده است.
رضا عليزاده، متولد 1343، مترجم ايراني است. عليزاده در سا‌ل‌هاي اخير آثاري فلسفي و ادبي ترجمه کرده و به خصوص انتخاب‌هاي او در زمينه ترجمه ادبي قابل توجه است. او تحصيل در رشته صنابع خودرو را رها کرد و به عرصه ترجمه وارد شد و کار ترجمه را به شکل جدي از سال 1370 شروع کرد. اولين کتابي که از عليزاده منتشر شد «ماه‌گرفتگي» اثر ناتانيل هاثورن بود. «ارباب حلقه‌ها»، «قصه‌هاي ناتمام»، «هابيت»، «بائودولينو»، «مرگ»، «فهم فلسفه»، «آونگ فوکو»، «آنک نام گل» و «سفر به انتهاي شب» برخي از ترجمه‌هاي رضا عليزاده هستند.