کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» اثر مايکل سندل
نقدي فلسفي و اخلاقي به سياستهاي نئوليبراليستي که منجر به کالايي شدن و پولي شدن همهچيز و از جمله روابط اجتماعي شده است. مايکل سندل در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» نشان داده که نابرابريهاي اجتماعي چگونه همبستگي اجتماعي را از بين ميبرد.
کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» با عنوان فرعي «مرزهاي اخلاقي بازار» از آثار مهم مايکل سندل به شمار ميرود که اولينبار در سال 2012 منتشر شد. اين کتابي است درباره دستدرازي پول و بازار به ساحتي از زندگي که زماني هنجارهاي غيربازاري بر آن حاکم بودند.
مباحثي که در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» طرح شده، نشان ميدهد که بازار اثرش را در تمام وجوه زندگي انساني ميگذارد و ارزشهاي بازار گاهي ارزشهاي ديگر را، ارزشهايي را که بايد حفظ کنيم، از ميدان به در ميکنند.
سندل در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» بر روي اثرات مخرب سياستهاي نئوليبرال دست گذاشته و ميگويد با سلطه سرمايه تمام وجوه زندگي ما وجه اجتماعي خود را از دست ميدهد.
مروري بر کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد»
سندل در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» ميگويد ما در دوراني زندگي ميکنيم که تقريبا هر چيزي خريد و فروش ميشود. به گفته او در چند دهه اخير بازارها و ارزشهاي بازاري به طور بيسابقهاي بر زندگي ما حاکم شدهاند و در اين در حالي است که ما با انتخاب خودمان به اين نقطه نرسيدهايم و اين وضعيتي است که بر سر ما آوار شده است.
در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» استدلال شده که در وضعيتي که همهچيز به کالايي براي فروش تبديل شده است، نابرابري و فساد در ابعادي بيسابقه گسترش خواهند يافت. در جامعهاي که همهچيزش قابل فروش باشد زندگي براي افراد بيبضاعت سخت ميشود. با گسترش نابرابري دسترسي بخشهاي وسيعي از جامعه به خدمات پزشکي، آموزش و هر آنچيزي که بايد در اختيار عموم جامعه باشد محدود يا ناممکن ميشود. سندل ميگويد در چند دهه اخير به خانوادههاي کمدرآمد يا ميانهحال واقعا سخت گذشته و نه فقط فاصله ميان فقير و غني بيشتر شده، بلکه کالايي شدن همه چيز به پول اهميت بيشتري داده و نيش نابرابري را گزندهتر کرده است.
سندل با ذکر مثالهايي در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» ميگويد بعضي چيزهاي خوب زندگي ما اگر صورت کالا پيدا کند فاسد ميشوند و ارزششان را از دست ميدهند. او ميگويد براي اينکه ببينيم جايگاه بازار کجاست و کجا نبايد به بازار اجازه دخالت داد، بايد ببينيم چيزهايي از قبيل بهداشت، آموزش، زندگي خانوادگي، هنر، يا تکاليف مدني را چگونه ارزشيابي کنيم. اينها مسايل اخلاقي و سياسي است نه صرفا اقتصادي. براي حل آنها ما بايد مورد به مورد درباره معني اخلاقي اين چيزها و راه درست ارزشگذاري آنها بحث کنيم.
از سوي ديگر سندل در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» بر روي مسئله فساد تاکيد کرده است. او به مخرب بودن بازارها اشاره ميکند و ميگويد قيمت گذاشتن روي چيزهاي خوب زندگي ممکن است مايه فساد آنها شود.
سندل ميگويد بحث مهم مفقود در سياست معاصر بحث نقش و نفوذ بازار است. او اين پرسشها را مطرح کرده که: ما اقتصاد بازار ميخواهيم يا جامعه بازاري؟ بازار بايد چه نقشي در حيات اجتماعي و روابط شخصي داشته باشد؟ ما چگونه ميتوانيم تعيين کنيم که چه چيزهايي قابل خريد و فروش است و چه چيزهايي نبايد متاثر از ارزشهاي بازار باشد؟ پول کجا نبايد حکمراني کند؟ سندل در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» به اين پرسشها پاسخ داده است.
کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» شامل پيشگفتاري با عنوان «بازار و اخلاق» و پنج بخش با اين عناوين است: «نوبتشکني»، «مشوقها»، «بازار چگونه اخلاق را به حاشيه ميراند»، «بازار در زندگي و مرگ» و «حقوق نامگذاري».
سندل در بخشي از کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» درباره تهي شدن جامعه از اخلاق نوشته: «موضع داوري نکردن در مورد ارزشها در بطن تفکر بازاري نهفته و علت بيشتر جذابيت آن است. اما اکراه ما از ورود به بحثهاي اخلاقي و معنوي، توام با اقبال ما به بازار، گران تمام شده: گفتمان عمومي ما را از نيروي اخلاقي و مدني خالي کرده و، در مقابل، به سياست فنسالارانه و مديرمآبانه که امروزه جوامع بسياري گرفتارش شدهاند کمک کرده است. بحث درباره مرزهاي اخلاقي بازار به ما، يعني مردم، اجازه ميدهد ببينيم کجا بازار به نفع ما کار ميکند و کجا جاي يکهتازي بازار نيست. همچنين اگر نظريات مختلف در مورد زندگي خوب در عرصه عمومي مطرح شود، روح تازهاي در کالبد سياست ما ميدمد. چون در غير اين صورت، چنين بحثهايي امکان طرح پيدا نميکنند. اگر شما بپذيريد که خريد و فروش بعضي چيزها آنها را حقير يا فاسد ميکند، بايد اين را هم بپذيريد که برخي شيوههاي ارزشگذاري آن چيزها مناسبتر از روشهاي ديگر است. تا باور نداشته باشيم که بعضي صورتهاي چيزي مثل فرزندپروري يا شهروندي از صورتهاي ديگر بهتر است، صحبت از فساد آن چيز بيمعني است.»
سندل در کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» معتقد است که اقتصاد بازار يک ابزار براي ساماندهي فعاليتهاي توليدي است و ابزار باارزش و کارآمدي هم هست. جامعه بازاري يک شيوه زندگي است که در آن ارزشهاي بازار در هر جنيهاي از زندگي انسان رخنه کردهاند. در اين جامعه، روابط اجتماعي به شکل بازاري از نو ساخته ميشوند.
درباره مايکل سندل نويسنده کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد»
مايکل سندل، نويسنده، فيلسوف سياسي و از چهرههاي مطرح نظريه اجتماعي و علوم سياسي در سال 1953 در امريکا متولد شد و استاد دانشگاه هاروارد است. او در آثارش به نقد بازار آزاد و ليبراليسم پرداخته است. سندل به نحله جامعهگرايان يا جماعتگرايان تعلق دارد و از منتقدان نظريه عدالت جان رالز به شمار ميرود. سندل به خصوص به خاطر دوره عدالت که سالها در هاروارد تدريس کرده شناخته ميشود. همچنين آثار او نيز شهرتي زياد دارند و به زبانهاي متعددي ترجمه شدهاند. «استبداد شايستگي»، «ليبراليسم و محدوديتهاي آن»، «عدالت»، «انسان بينقص» و «اخلاق در سياست» برخي ديگر از آثار سندل است که به فارسي ترجمه شدهاند.
درباره ترجمه کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد»
کتاب «آنچه با پول نميتوان خريد» با ترجمه حسن افشار در نشر مرکز منتشر شده است.
حسن افشار، متولد 1332 در مياندوآب، مترجم ايراني است. افشار به دليل شغل پدرش که در مياندوآب ماموريت داشت در اين شهر به دنيا آمد اما تمام دوران تحصيلاش را در تهران گذراند. او در سال 1353 در حالي که ايام پاياني خدمت سربازي را ميگذراند به دانشگاه رفت. او در سال سوم رشته معماري و شهرسازي بود که قيد اتمام تحصيل در اين رشته را زد و براي تحصيل در رشته سينما به امريکا رفت. حسن افشار از ابتداي ورود به دانشگاه به شکل تفنني ترجمه ميکرد اما در امريکا به شکل جديتري به ترجمه پرداخت و اولين اثري که ترجمه کرد کتاب «تاريخ سينما» بود. او تاکنون آثار متعددي در زمينههاي مختلف به خصصوص در زمينههاي مختلف ترجمه کرده است. «ليبراليسم و محدوديتهاي عدالت»، «آنچه با پول نميتوان خريد»، «تاريخ مختصر جمهوري وايمار»، «سه رساله پيشا نقدي» و «نيمهشب در کتابفروشي افکار نوراني» برخي از ترجمههاي حسن افشار هستند.
