شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده

کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» نوشتۀ داریوش بایندر
روایتی از تاریخ انقلاب اسلامی ایران و سال‌های پایانی حکومت پهلوی. کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده»، با عنوان اصلی The Shah, the Islamic Revolution and the United States، کتابی است که در آن تصویری از ایرانِ دهۀ 50 و شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی‌ای به دست می‌دهد که منجر به وقوع انقلاب در ایران شد. داریوش بایندر در کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده»، ضمن شرح و بررسی عوامل داخلی مؤثر در وقوع انقلاب اسلامی ایران، نقش عوامل خارجی و تحولات بین‌المللی را نیز در این زمینه مورد بررسی قرار داده است. یکی از موضوعات اصلی که در کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» در رابطه با نقش عوامل خارجی در فروپاشی حکومت پهلوی مورد توجه قرار گرفته است همزمانی تحولات ایران در دهۀ 50 با روی کار آمدن دولت کارتر در آمریکاست. بایندر، چنانکه خود در مقدمۀ کتاب تأکید می‌کند، در بررسی این موضوعِ اخیر به یافته‌های تازه در برخی منابع آمریکایی نظر داشته که قبلاً از آن‌ها استفاده نشده بوده است.
کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» منبعی نسبتاً تازه درباره انقلاب اسلامی ایران و سال‌های پایانی حکومت پهلوی و کتابی مناسب برای علاقمندان تاریخ و به‌ویژه تاریخ معاصر ایران است.
متن اصلی کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» نخستین بار در سال 2018 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده»
داریوش بایندر در کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» انقلاب اسلامی ایران و عوامل مؤثر در وقوع آن را از جنبه‌های گوناگون داخلی و خارجی مورد بررسی قرار داده است. از جمله عواملی که بایندر در این کتاب به‌عنوان عاملی مهم در فروپاشی حکومت پهلوی به آن پرداخته است دوگانگی فرهنگی در ایران عصر پهلوی و تقابل سنت و تجدد در این دوره است. بایندر در کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» نشان می‌دهد که چگونه تقابل مدرن‌سازی آمرانه و از بالا با سنت‌های فرهنگی جامعۀ ایران نقشی مهم در وقوع انقلاب اسلامی در ایران ایفا کرد. او همچنین در بخشی از این کتاب رویدادهای بعد از جنگ جهانی دوم در ایران را، به‌عنوان پس‌زمینۀ کلی‌تر وقایعی که موضوع اصلی کتاب‌اند، مورد بررسی قرار داده است. نیروها و گروه‌های اجتماعی – سیاسی مؤثر در فروپاشی سلطنت پهلوی و نوع تعامل این نیروها و گروه‌ها با یکدیگر و مشارکت‌شان علیه سلطنت از دیگر موضوعاتی است که در کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» به آن پرداخته شده است. در کنار این مباحث و موضوعات دیگری که بیشتر حول محور عوامل داخلی تأثیرگذار در وقوع انقلاب در ایران می‌گردند، در کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» به عوامل خارجی و سیاست‌های دولت کارتر و نقشی که این عوامل در فروپاشی سلطنت پهلوی ایفا کردند نیز توجهی ویژه شده است.
موضوع محوری کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» اگرچه تاریخ ایرانِ دهۀ 50 خورشیدی و انقلاب اسلامی است، اما نویسنده به اقتضای موضوع بحث به گذشتۀ دورتر تاریخ معاصر ایران و عصر مشروطه و آغاز عصر پهلوی و نیز سال‌های آغازین سلطنت محمدرضا پهلوی نیز گریز زده است تا پس‌‌زمینه‌ای از رویدادهایی که موضوع اصلی کتاب‌اند به دست دهد.
به اعتقاد داریوش بایندر، چنانکه در آغاز فصل اول کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» می‌خوانیم، «عوامل پرشماری که انقلاب اسلامی ایران را پدید آوردند، در اساس حاصل جامعۀ ایرانی و پویایی‌های آن در دوران متأخر هستند که برخورد نیروهای سنت‌گرا و نوگرا آن‌ها را به راه انداخت تا وضعیتی را شکل دهند که رویدادی تاریخی بود. از همین رو است که شناخت این جامعه و پویایی‌های آن الزامی می‌گردد. در تحلیلی نهایی، انقلاب اسلامی نتیجۀ این پویایی‌ها بود.»
کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» از مقدمۀ نویسنده و نوزده فصل تشکیل شده که این نوزده فصل در سه بخش با عنوان‌های «محیط پیش از انقلاب»، «در آستانۀ انقلاب» و «انقلاب» تنظیم شده‌اند. عنوان‌های فصل‌های نوزده‌گانۀ کتاب عبارتند از: «نگاهی به گذشته»، «نظام شاهنشاهی»، «در سراشیب سقوط»، «مخالفان»، «تغییر شگرد (1354 تا 1356)»، «1356؛ سال پرخطر»، «اخگر انقلاب (بهار 1356)»، «بازیگران، راهبردها و ساختارها»، «پرونده آبان»، «آشتی‌جویی و امتناع»، «شمارش معکوس در ماه اکتبر»، «واپسین‌دم در آبان»، «افسون نظامی؛ نخست‌وزیر غلامرضا ازهاری»، «سرگشتگی کارتر»، «اتحاد جماهیر شوروی و انقلاب ایران»، «آغاز عصری نوین»، «کوشش ایالات متحده برای گفتگو با آیت‌الله خمینی»، «غزل خداحافظی» و «فروپاشی».

درباره داریوش بایندر، نویسنده کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده»
داریوش بایندر، متولد 1318، دیپلمات و کارگزار سیاسی ایران در دوره محمدرضا پهلوی و تاریخ‌نگار ایرانی است. عضویت در دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل، مدیر دفتر منطقه‌ای آمریکا در وزارت امور خارجه، مشاور سیاست خارجی نخست‌وزیری در سال‌های پایانی سلطنت پهلوی، هماهنگ‌کننده منطقه‌ای کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در بنگلادش و کنگو و عضویت در دفتر هماهنگی اقدامات بشردوستانه از جمله سوابق شغلی داریوش بایندر هستند.
بایندر، به جز کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده»، کتاب دیگری نیز با عنوان «ایران و سازمان سیا: بازنگری در سقوط دولت مصدق» در زمینۀ تاریخ سیاسی ایران معاصر نوشته و منتشر کرده است.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده»
کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» با ترجمۀ محمد آقاجری در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است. محمد آقاجری مترجم حوزه تاریخ است. از ترجمه‌های دیگر او می‌توان به «مذاکرات ایران و آمریکا: اسناد سیاسی سفارت آمریکا در تهران (از دی 1331 تا دی 1332)»، «روس‌ها در ایران: دیپلماسی و قدرت در ایران، از آغاز دوره قاجار تا پایان جنگ جهانی دوم» و «تاریخ خلیج فارس: از قدیم‌ترین دوران تاکنون» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» در گودریدز: 3 از 5.