دو قرن سکوت - سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام

کتاب «دو قرن سکوت: سرگذشت حوادث و اوضاع تاريخي ايران در دو قرن اول اسلام»، اثر دکتر عبدالحسين زرين‌کوب
کتاب «دو قرن سکوت: سرگذشت حوادث و اوضاع تاريخي ايران در دو قرن اول اسلام» از آثار معروف و پرمخاطب دکتر عبدالحسين زرين‌کوب و از کتاب‌هاي دوران جواني اوست. «دو قرن سکوت» نخستين بار به صورت پاورقي در نشري? «مهرگان» منتشر شد و بعد از آن در سال 1330 از طرف همان نشريه در قالب کتاب به چاپ رسيد. در زمان چاپ اول اين کتاب زرين‌کوب بيست و نُه سال داشت. در سال 1336 «دو قرن سکوت» براي بار دوم و اين بار از طرف انتشارات اميرکبير به چاپ رسيد. اين چاپ دوم اما با چاپ نخست تفاوت‌هايي داشت، چون زرين‌کوب چاپ اول را مورد بازبيني قرار داده و چيزهايي را در آن تغيير داده و چيزهايي به آن افزوده بود. بنابراين آنچه به عنوان چاپ دوم «دو قرن سکوت» در انتشارات اميرکبير منتشر شد نسخه‌اي بازبيني‌شده و مفصل‌تر نسبت به چاپ اول بود و همراه با مقدمه‌اي تازه. بعد از آن «دو قرن سکوت» بارها تجديد چاپ شد و چاپ‌هاي بعدي نسبت به چاپ دوم تغييري نکردند. اين کتاب را بعد از انقلاب انتشارات سخن تجديد چاپ کرده است. چاپ‌ فعلي «دو قرن سکوت» با نقد استاد مرتضي مطهّري بر اين کتاب همراه است. اين نقد برگرفته از بخشي از کتاب «خدمات متقابل ايران و اسلام» استاد مطهّري است.
زرين‌کوب در کتاب «دو قرن سکوت» تاريخ دو قرنِ اول ايرانِ بعد از اسلام را روايت کرده و به پژوهش در اين دورة تاريخي و ارائ? تصويري از نوع روابط ايرانيان و اعراب، در دوره‌اي که اعراب تازه به ايران حمله کرده و اين کشور را به تصرف خود درآورده بودند، پرداخته است.
«دو قرن سکوت» دو بار به زبان انگليسي ترجمه شده است.
مروري بر کتاب «دو قرن سکوت»
کتاب «دو قرن سکوت» از مقدمه و ده فصل تشکيل شده است. زرين‌کوب در «دو قرن سکوت» از تعطيلي زبان فارسي در دو قرن مورد بحث در اين کتاب سخن گفته و از روابط ايرانيان و اعراب در اين دوره و مواجهات و کشمکش‌هاي ميان آن‌ها و از هرآنچه که به رابط? ايرانيان و اعراب در دو قرن اول تاريخ ايران پس از اسلام مربوط مي‌شود. زرين‌کوب در اين کتاب به دوره‌اي از تاريخ ايران پرداخته که هنوز حکومت‌هاي مستقل ايراني پديد نيامده بودند و اعراب در ايران دست بالا را داشتند و آنچه ايرانيان مي‌نوشتند به زبان عربي بوده است. چنانکه در اين کتاب اشاره شده، تلاش‌هاي نخست ايرانيان براي احياء هويت ملي خود و دست يافتن به استقلال در دورة مورد بحث بيشتر به صورت مبارزة مسلحانه بوده است. به همين مناسبت زرين‌کوب در بخشي از کتاب «دو قرن سکوت» به شورش‌هاي ايرانياني چون ابومسلم خراساني و سنباد و ... عليه حاکمان عرب پرداخته است. در اين کتاب همچنين به مناظره‌ها و مشاجرات فلسفي و عقيدتي دو قرنِ مورد نظر پرداخته شده است. «دو قرن سکوت» روايتي است از آغاز حمل? اعراب به ايران و تلاش‌هاي گوناگون ايرانيان براي اينکه بار ديگر زمام امور سرزمين خود را به دست گيرند و به زبان فارسي بنويسند و به استقلال دست يابند.
فصل‌هاي دهگان? اين کتاب عبارتند از: «فرمانروايان صحرا»، «طوفان و ريگ»، «آتش خاموش»، «زبان گمشده»، «درفش سياه»، «در آن سوي جيحون»، «شهر هزارويک‌شب»، «بانگ رستاخيز»، «جنگ عقايد» و «پايان يک شب».
کتاب «دو قرن سکوت» از مشهورترين آثار دکتر زرين‌کوب و از جمله کتاب‌هاي اوست که علاوه بر مخاطب خاص، مورد استقبال مخاطبان عادي و غيرمتخصص در زمين? مباحث تاريخي نيز قرار گرفته است. البته برخي تاريخ‌پژوهشان نيز نقدهايي را دربارة اين کتاب مطرح کرده‌اند.
دربارة دکتر عبدالحسين زرين‌کوب، نويسندة کتاب «دو قرن سکوت»
عبدالحسين زرين‌کوب، متولد 1301 در بروجرد و درگذشته به سال 1378، اديب، تاريخ‌نگار، منتقد ادبي و پژوهشگري برجسته و مقاله‌نويس و مترجم و شاعر ايراني بود. زرين‌کوب تحصيلات ابتدايي را در بروجرد و تحصيلات دبيرستاني را در تهران گذراند و پس از گرفتن ديپلم ادبي در تهران، به عنوان معلم در دبيرستان‌هاي خرم‌آباد و بروجرد مشغول به کار شد. اولين کتابش در همين دوره در بروجرد به چاپ رسيد. در سال 1324 وارد دانشگاه تهران شد و در رشت? ادبيات فارسي به تحصيل پرداخت. دوران تحصيل زرين‌کوب در دانشگاه تهران از دوره‌هاي طلايي اين دانشگاه بود. زرين‌کوب دکتري ادبيات فارسي را هم در همين دانشگاه گرفت و پايان‌نامه‌اش را زير نظر استاد بديع‌الزمان فروزانفر، که از استادان برجست? دانشگاه تهران و از محققان بزرگ ادبيات کلاسيک فارسي بود، نوشت. در سال 1332 با دکتر قمر آريان، پژوهشگر ايراني، که از هم‌دوره‌هاي او در دوران تحصيل در دانشگاه بود ازدواج کرد. تدريس در دانشگاه تهران و دانشسراي عالي و دانشکدة هنرهاي دراماتيک و نيز تدريس در دانشگاه‌هاي آکسفورد، سوربن، هند و پاکستان و همچنين تدريس به عنوان استاد مهمان در دانشگاه‌هاي کاليفرنيا و پرينستون از جمله فعاليت‌هاي علمي دکتر زرين‌کوب است.
از زرين‌کوب آثار فراوان و متنوعي در حوزة تاريخ و ادبيات منتشر شده است. «از کوچ? رندان»، «کارنام? اسلام»، « روزگاران»، ««پله پله تا ملاقات خدا»، «شعر بي‌دروغ، شعر بي‌نقاب»، «ارزش ميراث صوفيه»، «سرّ ني» و «فرار از مدرسه» از جمله آثار تأليفي او و «فنّ شعر» ارسطو و «ادبيات فرانسه در قرون وسطي و رنسانس» از ترجمه‌هاي او هستند.
رتب? کتاب «دو قرن سکوت» در گودريدز: 99/3 از 5.