قرن دیوانه من

کتاب «قرن دیوانه من» اثر ایوان کلیما، ترجمه‌ی فروغ پوریاوری، نشر ثالث
زندگینامه خودنوشت ایوان کلیما که در آن از خلال شرح زندگی‌اش به این پرسش پاسخ داده که چرا در جوانی به کمونیسم گرایش داشته است. «قرن دیوانه» روایت کلیما از زندگی پرتلاطمش در قرنی پرآشوب است و به عبارتی تاریخ شخصی ایوان کلیما است.
در کتاب «قرن دیوانه من» ایوان کلیما با نگاهی به گذشته‌اش شرحی از زندگی‌اش به دست داده اما این فقط زندگینامه یک فرد نیست بلکه پاسخ‌های او به پرسش‌های زمانه‌اش هم هست. زمانه‌ای پرآشوب که با جنگ و کشتار و سلطه قدرت و کوشش برای آزادی همراه بوده است.
ایوان کلیما با نوشتن کتاب «قرن دیوانه من» نگاهی به شش دهه بحرانی در سده بیستم داشته است.
«قرن دیوانه من» من اگرچه کتاب زندگینامه است اما می‌توان آن را مثل یک داستان هم خواند. از این‌رو علاقه‌مندان به ادبیات داستانی و علاقه‌مندان به تاریخ و به خصوص تاریخ قرن بیستم از مخاطبان اصلی این کتاب به شمار می‌روند.
کتاب «قرن دیوانه من» پس از انتشار به زبان‌های متعددی ترجمه شد و در کشورهای زیادی به چاپ رسید.

مروری بر کتاب «قرن دیوانه من»
کتاب «قرن دیوانه من» از حدود دهه 1930 آغاز می‌شود یعنی دوره‌ای که ایوان کلیما کودکی بود که در خانواده‌ای یهودی متولد شده بود و کودکی‌اش را پشت سر می‌گذاشت. کودکی‌ کلیما در میان حوادث متعددی سپری شد که خانواده او نیز از تبعات آن حوادث برکنار نبودند.
کتاب «قرن دیوانه من» شامل یک پیشگفتار و دو بخش و مقالات است که ایوان کلیما در آن حکایت زندگی پر افت‌وخیزش را به دست داده است. او در پیشگفتار کتابش نوشته که تمام ایدئولوژی‌های گذشته که سرانجام به کشتار منتهی شدند، فقط زمانی توانستند بسط و توسعه یابند که همه چیزهایی را که به نظرشان نادرست و ناشایست می‌آمد، از وجود مردم پاک کردند و آن‌ها را به وفاداری متعصبانه از ایده‌های خودشان مجبور کردند، ایده‌هایی که مدعی درستی و شایستگی‌شان بودند.
کلیما در «قرن دیوانه من» به واسطه روایت زندگی‌اش تصویری از بحران‌های جمعی کشورش در قرن بیستم هم به دست داد است. از نزاع و دیکتاتوری و سانسور گرفته تا خواست آزادی جمعی. او در پیشگفتار کتاب توضیح داده که تلاشش برای شرح و تحلیل اتفاق‌هایی که در زندگی‌اش افتاده شاید بتواند حتی برای کسانی که کمونیسم را ایده‌ای می‌دانند که دیرگاهی است از میان رفته، بامعنا باشد. او می‌گوید در این گزارش عمدتا روی اوضاع و احوالی تمرکز کرده که در این قرن دیوانه غالبا نوع بشر را از راه به در برده و پیامدهای ویرانگری به همراه داشته است.
کلیما کتاب «قرن دیوان من» را از دوران کودکی‌اش و اولین خاطراتی که به یاد می‌آورد آغاز کرده: «اولین خاطره‌ام اهمیت چندانی ندارد: یک روز مادرم مرا برای خرید به منطقه ویسوچانی پراگ برد و از من خواست یادش بیندازم که برای پدر روزنامه بخرد. آن درخواست برایم چنان تعهد مهمی بود که تا امروز به یادم مانده. اما به هرحال، دیگر نام آن روزنامه را به یاد نمی‌آورم. پدر و مادرم در خانه‌ای دو اتاق و آشپزخانه اجاره کرده بودند؛ در آن خانه غیر از صاحبخانه، یک سگ شکاری با اسم شیک و پیک لرد هم زندگی می‌کرد. پرنده‌ها و اغلب توکاهای سیاه و طرقه‌ها در باغ آشیانه ساخته بودند. آدم وقتی چهار پنج سالش است، زمان به نظرش بی‌انتها می‌آید و من ساعت‌ها و ساعت‌ها به نظاره توکایی می‌نشستم که آن‌قدر روی چمن‌ها این طرف و آن‌طرف می‌پرید تا بالاخره پیروزمندانه کرم را از زمین بیرون می‌کشید، به دهان می‌گرفت و دوباره به سوی آشیانه‌اش در بیشه سرو کوهی پرواز می‌کرد یا به تماشای برف‌دانه‌ای می‌نشستم که روی بام انبار هیزم همسایه‌مان می‌افتاد که به نظرم به هیولای سرسیاه و گرسنه‌ای می‌مانست که دانه‌های برف را آن‌قدر لف‌و‌لف می‌خورد تا سیر می‌شد و تازه آن‌وقت می‌گذاشت برف آرام آرام روی آن سطح سیاه جمع شود.»

درباره ایوان کلیما نویسنده کتاب «قرن دیوانه من»
ایوان کلیما، نویسنده، نمایشنامه‌نویس، روزنامه‌نگار و مقاله‌نویس معاصر چک، در سال 1938 در شهر پراگ و در خانواده‌ای یهودی متولد شد. او کودکی دشواری را سپری کرد که بخشی از تجربه‌های آن دورانِ زندگیِ او در کتاب مشهورش با نام «روح پراگ» بازتاب یافته است. کلیما خود درباره آن دوره گفته است: «آنچه بیش از همه دوران کودکی مرا متمایز می‌کرد حضور دایمی مرگ بود. آدم‌هایی در همان اتاق که من زندگی می‌کردم می‌مردند. آن‌ها نه یک‌یک بلکه دسته‌دسته می‌مردند.» کودکی کلیما با حضور ارتش آلمان و تبعید دسته دسته آدم‌ها به اروگاه کار اجباری یا مرگ جمعی آنها همراه بود. درواقع در دوره کودکی کلیما، پراگ توسط آلمانی‌ها اشغال شد و این دوره‌ای سخت برای کلیما، خانواده‌اش و به طور کلی مردم شهر بود. کشور کلیما یعنی چک، کشوری است با موقعیتی عجیب که در مدت زمانی کوتاه دموکراسی، فاشیسم، انقلاب و ترس ناشی از استالینیسم را تجربه کرد. از این رو کلیما در بسیاری آثارش بدبینی و ترسِ هولناکی را به تصویر کشیده که شاید ریشه در تاریخ معاصر این کشور دارد. آثار زیادی از کلیما به فارسی ترجمه شده که از میان آنها به جز کتاب «قرن دیوانه من» می‌توان به «روح پراگ»، «در انتظار تاریکی، در انتظار روشنایی»، «نه فرشته، نه قدیس»، «اسکلت زیر فرش» و «عاشقان یک شبه» اشاره کرد. ایوان کلیما برای برخی آثارش جوایزی از جمله جایزه فرانتس کافکا را دریافت کرده است.

درباره ترجمه کتاب «قرن دیوانه من»
کتاب «قرن دیوانه من» با ترجمه فروغ پوریاوری در نشر ثالث منتشر شده است.
فروغ پوریاوری، متولد 1334، مترجم باسابقه ایرانی است. او در رشته زبان و ادبیات انگلیسی تحصیل کرده و به طور خاص به ترجمه از نویسندگان اروپای شرقی پرداحته است. او آثار متعددی از نویسندگانی چون میلان کوندرا، ایوان کلیما، نادین گوردیمر، واتسلاو هاول و... به فارسی برگردانده است. «قاضی»، «قرب جوار»، «جار و جنجال در باغ گواوا»، «سرزمین‌های شبح‌زده»، «فریدا»، «وصیت خیانت‌شده»، «کتاب خنده و فراموشی»، «نه فرشته، نه قدیس»، «مواجهه»، «روح پراگ»، «سرزمین‌های شبح‌زده» و «ژاک و اربابش» تعدادی از ترجمه‌های پوریاوری هستند.