شورشیان آرمانخواه
ناکامی چپ در ایران

معرفی کتاب «شورشیان آرمانخواه» اثر مازیار بهروز
پژوهشی درباره تاریخ و عملکرد جنبش چپ در ایران قرن بیستم. کتاب «شورشیان آرمانخواه» مطالعه‌ای است در راستای ترسیم بخشی از تاریخ ایران در قرن پرتلاطم بیستم با نگاهی دقیق‌تر به نقش احزاب و سازمان‌های چپ در این دوران.
دغدغه و هدف اصلی نویسنده در عنوان فرعی کتاب یعنی «ناکامی چپ در ایران» آشکار است. مازیار بهروز در کتاب «شورشیان آرمانخواه» به واکاوی علل و عواملی پرداخته که مانع از آن شدند که جنش چپ در ایران به قدرت سیاسی دست یاید.

درباره کتاب «شورشیان آرمانخواه»
کتاب «شورشیان آرمانخواه» روایتی است مستند و فشرده از تاریخ گروه‌ها و سازمان‌های مارکسیستی در ایران در فاصله میان سال‌های 1320 تا 1362. البته اولین گروه‌های چپ در ایران پیش از 1320 شکل گرفتند اما بررسی تاریخی این اثر از دهه بیست و تشکیل حزب توده آغاز شده و تا زمانی که آخرین سازمان‌های مارکسیستی در ایران فروپاشیدند پیش آمده است.
مازیار بهروز در بررسی تاریخی‌اش در پی پاسخ به این پرسش است که چرا جنبش چپ در ایران در تشکیل قدرت سیاسی ناکام ماند. بر این اساس او کتاب «شورشیان آرمانخواه» را در چهار فصل به این ترتیب تدوین کرده است: «شکست و احیا: شکست بزرگ چپ (49-1332)، «تهاجم و بن‌بست: قهر و سرکوب (57-1349)»، «انقلاب: رقص مرگ (62-1357)» و «چرا ناکامی؟». کتاب همچنین یک پیوست هم دارد که شامل گاهشمار رویدادها، یادداشت‌های متن و کتاب‌شناسی است.
یکی از ویژگی‌هایی که کتاب «شورشیان آرمانخواه» را از کتاب‌های مشابه متمایز می‌کند این است که در این پژوهش، تاریخ چپ در ایران تا سرانجام نهایی‌اش دنبال شده است. همچنین در این اثر نه تنها به بازیگران اصلی صحنه بلکه به بازیگران فرعی و حاشیه‌ای یعنی گروه‌ها و هسته‌های کوچک مارکسیستی نیز توجه شده است.
نکته قابل توجه دیگر در مورد کتاب «شورشیان آرمانخواه» این است که مازیار بهروز در این اثر ضمن واکاوی تاریخ جنبش چپ در ایران به بررسی علل ناکامی آن و به ویژه فروپاشی‌اش در دهه 1360 توجه کرده است.

خلاصه کتاب «شورشیان آرمانخواه»
مازیار بهروز در تحلیل چگونگى و چرایى ناکامى و فروپاشى جنبش چپ در ایران، عوامل مؤثر را به سه دسته تقسیم کرده و در فصول مختلف کتاب «شورشیان آرمانخواه» به این سه عامل پرداخته است: عوامل عمومى که در ناکامى همه سازمان‏ها و گروه‏هاى چپ مؤثر بود، عوامل خاص که ویژه برخى احزاب و سازمان‏هاى مارکسیستى بود و در نهایت عوامل ساختاری. یکی از نتایج اصلی این کتاب این است که: «پس از شکست خردکننده دهه 1980 و فروپاشی نظام شوروی به عنوان یک الگو، معنای چپ...، به سرعت در حال تغییر است و بیش‌تر به سوی چیزی شبیه سوسیال دموکراسی گرایش دارد.»

درباره مازیار بهروز نویسنده کتاب «شورشیان آرمانخواه»
مازیار بهروز، پژوهش‌گر تاریخ و مدرس دانشگاه، در سال 1337 در تهران متولد شد. او پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه به انگلستان رفت و در آنجا دیپلم گرفت و پس از آن تحصیلات دانشگاهی‌اش را در امریکا ادامه داد. او دارای مدرک لیسانس تاریخ و علوم سیاسی از کالج سنت‌مری، مدرک فوق‌لیسانس در رشته تاریخ جدید اروپا از دانشگاه ایالتی کالیفرنیا و مدرک دکتری در رشته تاریخ دوران جدید خاورمیانه از دانشگاه یو سی ال ای است. بهروز پس از اتمام تحصیلاتش، به عنوان مدرس تاریخ در دانشگاه‌های امریکا مشغول به کار شد. بخش مهمی از آثار و پژوهش‌های او مربوط به جریان چپ در ایران است. او همچنین آثاری هم درباره دوره‌های مختلف تاریخ ایران، اتحاد جماهیر شوروی و رابطه ایران و امریکا منتشر کرده است. مازیار بهروز فرزند جهانگیز بهروز است که در سال‌های پیش از کودتای 28 مرداد 32 از اعضای حزب توده بود و با نشریات مختلف همکاری داشت. بهروز در ایران با کتاب «شورشیان آرمانخواه» شناخته می‌شود که انتشار این کتاب با واکنش‌های زیادی همراه بود. از او کتاب «تاملاتی پیرامون تاریخ شورشیان آرمانخواه» نیز به فارسی ترجمه شده است.

کتاب «شورشیان آرمانخواه» برای چه کسانی مناسب است؟
کتاب «شورشیان آرمانخواه» برای علاقه‌مندان و پژوهشگران به تاریخ معاصر ایران به طور عام و تاریخ احزاب و گروه‌های چپ به طور خاص خواندنی است. همچنین این کتاب برای خوانندگانی که به بستر و عوامل شکل‌گیری جنبش‌های سیاسی و اجتماعی و همچنین جنبش‌ مسلحانه در ایران پیش از انقلاب علاقه‌ دارند اثری قابل توجه است.