آموزش کامل خط نستعلیق (سید مهدی محمودی)

کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» نوشتۀ سید مهدی محمودی
کتابی برای آن‌ها که می‌خواهند خط نستعلیق بیاموزند. کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» در واقع چکیده‌ای‌ست از کتابی دیگر از سید مهدی محمودی، با عنوان «رُموز خوشنویسی یا اسرار نستعلیق».
نستعلیق یکی از شیوه‌های مهم خوشنویسی فارسی و از خطوط ویژه ایرانیان است. این خط در تاریخ خوشنویسی فارسی جایگاهی ویژه دارد و دومین خط ویژه ایرانیان محسوب می‌شود. در تذکره‌ها آمده است که نام این خط از ترکیب دو واژه «نسخ» و «تعلیق»، که هرکدام خود نامِ خطّی هستند، ابداع شده است.
نستعلیق در دوران ایلخانی پدید آمد و ابداع آن همزمان با تحولات چشمگیر نگارگری ایرانی بود. این خط در روزگاری به وجود آمده است که از آن به‌عنوان دوران طلایی هنر ایران یاد می‌شود و یکی از نمودهای هنر ایرانی را به نمایش می‌گذارد.
هنر خطاطی در ایران سابقه‌ای دیرین دارد و هنری محبوب و پرطرفدار با پیشینه‌ای قدیمی است. هستند کسانی که فرصت ندارند یا به هر دلیلِ دیگر نمی‌توانند برای یادگیری خط نستعلیق به کلاس‌های آموزشی بروند اما دوست دارند از طریق کتابهایی که حکم خودآموز را برایشان داشته باشد، طرز نوشتن این خط را بیاموزند. کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» می‌تواند به این دسته از علاقمندان یادگیری خط نستعلیق کمک کند و برایشان مفید باشد چون به‌صورتی ساده و کاربردی و جاهایی با کمک‌گرفتن از نقاشی و اَشکال، رموز و چم‌وخم نوشتن خط نستعلیق را آموزش می‌دهد و می‌تواند در مدارس نیز، به‌عنوان کتاب درسی آموزش خوشنویسی به دانش‌آموزان، مورد استفاده قرار گیرد.
سید مهدی محمودی در کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» به زبانی ساده و به‌شیوه‌ای قابل فهم برای مبتدیانی که تازه می‌خواهند شیوه نوشتن این خط را بیاموزند، چم‌وخم نستعلیق‌نویسی را آموزش می‌دهد و آن‌ها را با اصول نگارش این خط آشنا می‌کند.
کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» همچنین امکان تمرین عملی خوشنویسی به شیوه نستعلیق را در بخشی از خودِ کتاب فراهم کرده است.

مروری بر کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق»
کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» از مقدمه‌ای کوتاه و مختصر و این بخش‌ها تشکیل شده است: «لوازم خوشنویسی»، «شیوه قلم‌تراشی»، «حالات کاربُرد قلم»، «روش قلم بدست گرفتن»، «طریقه نشستن»، «فاصله چشم تا صفحه»، «کرسی حروف و کلمات»، «فاصله بین حروف و کلمات»، «چند تجربه»، «آموزش مفردات نستعلیق»، «نقطه و نقطه‌گذاری»، «فاصله نقطه تا حروف و کلمات»، «چگونگی تحریر دندانه‌ها» و «سرمشقهای نستعلیق».
سید مهدی محمودی در کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق»، بعد از مقدمه‌ای در ذکر دلیل فراهم‌آوردن این کتاب، آموزش نوشتن خط نستعلیق را از نخستین ابزار لازم برای این کار، یعنی قلم نی، آغاز می‌کند و به معرفی قلم مناسب برای مبتدیان این حوزه می‌پردازد و آن‌گاه ملزومات دیگر کار و بهترین نوع این ملزومات و نیز نوع مناسب کاغذ برای مبتدیان و تازه‌کاران را معرفی می‌کند.
در کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق»، بعد از معرفی ملزومات اولیۀ کار خوشنویسی، شیوه قلم‌تراشی، مرحله‌به‌مرحله و با رسم شکل، آموزش داده می‌شود و سپس حالات کاربرد قلم و روش قلم به دست گرفتن و طریقۀ نشستن. بعد از تعلیم این مقدمات، درباره فاصلۀ چشم تا صفحۀ کاغذ توضیحی کوتاه می‌آید و بعد از آن از کرسی حروف و کلمات، یعنی جایگاه حروف و کلمات نسبت به خط زمینه، سخن می‌رود و سپس از فاصلۀ حروف و کلمات و توضیح چند تجربه. پس از این بخشهای مقدماتی، کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» وارد بحث آموزش قواعد نوشتن مفردات نستعلیق می‌شود و کتاب این‌گونه، مرحله‌به‌مرحله، اصول نوشتن نستعلیق را توضیح می‌دهد و در مواردی هم از نقاشی‌ها و شکل‌هایی متناسب و منطبق با شکل حروف در خط نستعلیق، کمک می‌گیرد.
کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» به‌صورتی مختصر و مفید از اصول و قواعد نوشتن خط نستعلیق سخن می‌گوید.
در کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» صفحاتی هم برای سرمشق و تمرین در نظر گرفته شده است تا آن‌ها که از این کتاب برای یادگیری خط نستعلیق استفاده می‌کنند بتوانند از همین کتاب برای تمرین آنچه از آن آموخته‌اند نیز استفاده کنند.
کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق»، چنانکه پیش‌تر اشاره شد و روی جلد کتاب هم درج شده است، چکیده‌ای از کتاب «رُموز خوشنویسی یا اسرار نستعلیق» سید مهدی محمودی است. نویسنده در مقدمۀ کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» درباره دلیل فراهم‌آوردن این چکیده می‌نویسد: «اما حکایت تدوین این دفتر چنین است که چون کتاب اسرار نستعلیق مورد استقبال چشمگیر هنرجویان خوشنویسی قرار گرفته و بسیاری از دوستان هنرمند مرا مورد الطاف و مراحم خود قرار دادند، لهذا برخی از علاقمندان پیشنهاد ارائه مختصری از آن مجموعهِ مطول را دادند تا هم ابتیاع آن بر همگان بخصوص دانش‌آموزان میسّر گردد و هم اهمّ مطالب مطروحه در حجم کمتری با حذف زواید عرضه گردد.»
کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» توسط مؤلف این کتاب منتشر شده است.

درباره سید مهدی محمودی، نویسنده کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق»
حجه‌الاسلام حاج سید مهدی محمودی، خوشنویس ایرانی و فارغ‌التحصیل انجمن خوشنویسان ایران است. از او، به‌جز کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق»، کتاب‌های دیگری هم در حوزه خوشنویسی و آموزش آن منتشر شده که یکی از آن‌ها کتاب «رُموز خوشنویسی یا اسرار نستعلیق»، یعنی همان کتابی‌ست که کتاب «آموزش کامل خط نستعلیق» چکیده آن است. از دیگر کتاب‌های سید مهدی محمودی می‌توان به «دانشنامه و آموزش خط تحریری» و «خودآموز حرف‌به‌حرف خط تحریری با روشی کارشناسانه و ابداعی» اشاره کرد.