شازده حمام جلد 5: درمیان کردهای سلیمانیه

کتاب «شازده حمام» جلد پنجم اثر محمدحسین پاپلی یزدی
جلد پنجم کتاب «شازده حمام» به خاطرات دکتر محمدحسین پاپلی یزدی در میان کردهای سلیمانیه عراق مربوط است. کسانی که کتاب‌های دیگر «شازده حمام»را خوانده‌اند، می‌دانند که مردم کرد حضور پررنگی در یادها و خاطرات دکتر پاپلی یزدی دارند. در کتاب «شازده حمام» جلد پنجم، او به روایت حضورش در سلیمانیه عراق پرداخته است.
اولین آشنایی پاپلی یزدی با کردها به دوران کودکی او مربوط است. سپس او در نوجوانی نیز چندباری به همراه بخشی از مردم فرودست یزد برای کتیراگیری به مناطق مرزی کردستان ایران رفته بود. پس از قبولی در دانشگاه فردوسی مشهد باز هم حضور کردها را در بخش‌هایی از خراسان می‌بیند و با آنها در اتباط است و به این ترتیب می‌توان گفت پاپلی یزدی در تمام عمرش ارتباطی مستمر با کردها داشته است. او چند سال پیش سفری به کردستان عراق می‌کند و مدتی را هم در میان کردهای سلیمانیه می‌گذراند. جلد پنجم کتاب «شازده حمام» به این سفر و خاطراتش مربوط است.
کتاب «شازده حمام» جلد پنجم نیز مثل دیگر کتاب‌های خاطرات پاپلی یزدی، با نثری دلنشین و به شیوه‌ای که به روایت داستانی پهلو می‌زند نوشته شده و از این حیث می‌توان این کتاب را مثل کتابی داستانی هم خواند.
پاپلی یزدی در جلد پنجم کتاب «شازده حمام»، هم به توصیف مردم ساکن در کردستان عراق پرداخته و هم شرحی خواندنی از طبیعت آنجا به دست داده است. او همچنین مقایسه‌ای هم میان گذشته و اکنون کردستان عراق و به خصوص سلیمانیه کرده و تلاش کرده نشان دهد که کردستان عراق چرا و چگونه به مسیر پیشرفت وارد شده است.

مروری بر کتاب «شازده حمام» جلد پنجم
جلد پنجم کتاب «شازده حمام» به خاطرات حضور محمدحسین پاپلی یزدی در کردستان عراق و حضورش در میان کردهای سلیمانیه در جریان سفری نوروزی مربوط است. نویسنده کردستان عراق را «سرزمین زرخیز قهرمان‌پرور» نامیده است.
کتاب «شازده حمام» جلد پنجم، شرحی خواندنی از طبیعت کردستان عراق به دست می‌دهد به شکلی که خواننده می‌تواند روستاهایی که در میان کوه‌ها و دره‌ها بنا شده‌اند پیش روی خود مجسم کند. برای مثال این شرحی است که از روستای سیکانیان و طبیعت‌اش به دست داده شده: «سیکانیان، قلعه‌ای طبیعی است. کوه‌ها گرداگرد آن را فراگرفته‌اند. در پس روستا، دیوارهای عظیم کوهستان، سر به فلک کشیده است. دیواره‌های کوهستانی صاف و بلندند. بعد از سیکانیان، روستایی نیست. بالاتر از آن دیواره‌ها، آسمان است. زیر پای روستا، دره‌ای بس ژرف است. آن طرف دره، دیواره کوهستان، شیب تندی دارد. شیبی پوشیده از درختان تاک. روی شیب تند دامنه تا ته دره، تاکستان است. انگور این میوه بهشتی، در این دره‌های کوهستانی زندگی‌بخش است. این تاکستان‌ها بیانگر تلاش و تیزهوشی کردهای سلحشور است. سلحشورانی که از دل سنگ، این میوه بهشتی را تولید می‌کنند. بالای سر این مردم، آسمانی آبی رنگ، صاف و زلال است.»
نویسنده کتاب «شازده حمام» جلد پنجم، در خاطرات و روایتش از کردستان عراق، بارها این مردم را با عناوینی چون سلحشور و مبارز توصیف می‌کند. او سنت مبارزه و مقاومت در تاریخ کردستان را ستایش می‌کند اما با این حال نوشته که در کتابش به تاریخ کهن مبارزاتی روستاهای کردستان عراق کاری ندارد.
پاپلی یزدی در جلد پنجم کتاب «شازده حمام» با روایت آدم‌هایی از این روستاها که چند روزی میهمان آنها بوده پرداخته است و خودش می‌گوید در کتاب با روایت این افراد کار دارد: «این کتاب، شهادت افراد زنده‌ای است که از سرزمین و مردمان خود می‌گویند. مردمانی که ستم‌های حکومت صدام حسین را دیده و چشیده‌اند. مردمانی که هنوز از تبعات جسمی و روحی-روانی ستم‌‌های حکومت بعث در عذاب‌اند. مقاومت مردمی از بهشت که گرفتارحکومتی جهنمی شده‌اند.»
در کتاب «شازده حمام» جلد پنجم با داستان زندگی مردمی روبرو می‌شویم که سنتی از مبارزه و مقاومت در برابر حکومت صدام حسین داشته‌اند و از ستم‌های متعددی که به آنها تحمیل شده می‌خوانیم. مردمی که در عین‌حال بسیار سخت‌کوش هستند و برای زندگی بهتر تلاش می‌کنند. در بخشی از روایت کتاب درباره سنت‌های فکری در کردستان عراق به این نکته اشاره شده که هیچ تفکری به زور نتوانسته در این سرزمین مسلط شود: «از هخامنشیان تا امروز، هیچ حکومتی با زور به کردستان مسلط نشده است. آن‌چه این مردم را تسلیم کرده است اندیشه است. اندیشه اسلام، اندیشه نقش بندیه و قادریه، اندیشه کمونیسم و سوسیالیسم؛ اما برترین اندیشه در نزد همه این کوه‌نشینان و دره‌نشینان، آزادی، استقلال و عالت‌خواهی است.»
کتاب «شازده حمام» جلد پنجم در انتشارات گوتنبرگ به چاپ رسیده است.

درباره محمدحسین پاپلی یزدی نویسنده کتاب «شازده حمام» جلد پنجم
محمدحسین پاپلی یزدی، جغرافی‌دان و پژوهشگر و نویسنده، در سال 1327 متولد شد. در سال 1346 در رشته جغرافیای دانشگاه مشهد قبول می‌شود. در سال 1350 مدرک لیسانس می‌گیرد و در سال 1356 برای ادامه تحصیل در کارشناسی ارشد و دکترا به دانشگاه سوربن پاریس می‌رود. در سال 1362 از رساله دکترایش با عنوان «کوچ‌نشینی در شمال خراسان» دفاع می‌کند. این اولین رساله دکترای دولتی بود که توسط یک ایرانی در فرانسه در رشته جغرافیا گذرانده می‌شد.
او از سال 1350 تا 1380 به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس مشغول بود. در این میان البته ده سال را در پاریس گذراند. در سال 1380 به دانشگاه تربیت مدرس تهران منتقل شد و در سال 1385 از این دانشگاه بازنشسته شد.
پاپلی یزدی در سال 1981 به عنوان عضو مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه درآمد. همچنین از مهرماه تا اسفند 1368 بنا به دعوت ممرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه برای همکاری در پروژه اطلس ایران به فرانسه دعوت شد.
عضویت در کمیسیون جغرافیای فرهنگی انجمن جغرافی‌دانان جهان، عضویت در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، تدریس در دانشگاه سوربن به‌عنوان استاد مدعو، تدریس در دانشگاه‌های فردوسی مشهد و تربیت مدرس تهران، معاونت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، عضویت در کمیته برنامه‌ریزی جغرافیا در ستاد انقلاب فرهنگی، عضویت در هیأت تحریریۀ مجلۀ رشد جغرافیا، ریاست پژوهشکده امیرکبیر و ریاست انجمن ژئوپلیتیک تهران از جمله سوابق علمی و اجرایی دکتر پاپلی یزدی است. او تالیفات زیادی هم دارد که از میان آنها می‌توان به این آثار اشاره کرد: «فرهنگ آبادی‌ها و مکان‌های مذهبی کشور»، «کوچ‌نشینی در شمال خراسان»، «مذهب عشق» و «پینه‌دوز و شاه عباس».