سه گانه ی خواب گردها

کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» اثر هرمان بروخ
رمانی اجتماعی – فلسفی که یکی از مهمترین آثار کلاسیک رمانِ مدرن است. کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها»، با عنوان اصلی Die Schlafwandler: Eine Romantrilogie، معروف‌ترین و مهمترین اثر هرمان بروخ است. این رمان، در کنار رمان‌هایی چون «در جستجوی زمان از دست رفته» مارسل پروست و «اولیس» جیمز جویس، از نمونه‌های مثالی و کلاسیک رمان مدرن به‌ حساب می‌آید.
هرمان بروخ در کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» از روزگاری سپری‌شده در تاریخ اروپا و برآمدن عصری تازه سخن می‌گوید.
کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» هم تصویری از جامعه و فرهنگ آلمان، از سال‌های پایانی قرن بیستم تا سالِ پایانِ جنگ جهانی اول، ارائه می‌دهد و هم اضمحلال اخلاقی – فرهنگی اروپا را در چشم‌اندازی تاریخی – فلسفی مورد تأمل قرار می‌دهد.
کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» رمانی‌ست که در آن تاریخ و تخیل و فلسفه به هم آمیخته‌اند. بروخ در کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» مقطعی از تاریخ اروپا را، با تمرکز بر آدم‌هایی عادی که تحولات تاریخی و اجتماعی و فرهنگی و فکری بر احساسات و طرز فکر و شیوه زندگی و رفتارها و تصمیم‌گیری‌هایشان تأثیر گذاشته است، به تصویر می‌کشد.
کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» یکی از رمان‌های مورد ستایش میلان کوندرا است. هرمان بروخ در این رمان، هم شیوه روایتگری رمان کلاسیک را وام می‌گیرد و هم از قواعد رمان کلاسیک عدول می‌کند و فُرمی از رمان‌نویسی را تجربه می‌کند که آمیزه‌ای از رمان و مقاله است؛ یعنی همان فُرم مورد علاقۀ میلان کوندرا در رمان‌هایش.
کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» رمانی‌ست در سه دفتر. متن اصلی این رمان اولین بار بین سال‌های 1930 تا 1932 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «سه‌‌گانه‌ی خواب‌گردها»
کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها»، چنانکه اشاره شد، از سه دفتر تشکیل شده است. وقایع این رمان در دوران پادشاهی ویلهلم دوم و بین سال‌های 1888 تا 1918 اتفاق می‌افتد.
بروخ در کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها»، از خلال دنبال کردن سرگذشت و سرنوشت سه شخصیت و البته شخصیت چهارمی به نام برتراند که حضوری برجسته در رمان دارد، فروپاشی ارزش‌های اخلاقی کهن در اروپا را روایت می‌کند و دنیایی را به تصویر می‌کشد که انسجام و یکپارچگی و وحدت خود را از دست داده و تکه‌تکه و متلاشی شده است.
بروخ در نامگذاری هر یک از دفترهای کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» سال آغاز رویدادهای آن دفتر، نام شخصیت اصلی آن و نیز مَشی و مرام و رویکرد فکری - اخلاقی‌ای را که هر یک از شخصیت‌های اصلی رمان نماینده‌اش هستند، در نظر داشته است.
نام هر یک از دفترهای کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» عبارت است از: «1888 – پاسِنوف یا رمانتیک»، «1903 – اِش یا آنارشی» و «1918 – اُگِنو یا واقع‌نگری».
کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» با ساختاری نزدیک به رمان کلاسیک آغاز می‌شود اما هرچه پیش‌تر می‌رویم این ساختار جای خود را به نوعی ساختار تکه‌تکه می‌دهد و تحلیل‌های اجتماعی و تاریخی و فرهنگی و فلسفیِ بروخ وارد رمان می‌شود و جزئی از ساختار رمان را برمی‌سازد، شاید به این دلیل که بروخ، چنانکه در سخنرانی‌ای که متن آن در ترجمۀ فارسی کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» هم آمده، معتقد بود که در زمانۀ او، یعنی در دوران مدرن، «وظیفه‌ی فلسفه به عهده‌ی ادبیات، به‌ویژه ادبیات روایی، گذاشته شده است.»
از دیگر ویژگی‌های کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» باید به قدرت طنز در این رمان اشاره کرد. البته کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» را نمی‌توان در معنای متعارف آن رمانی طنزآمیز به حساب آورد. طنز در این رمان نه چاشنی‌ای برای خنداندن مخاطب و چیزی از جنس لودگی و مسخرگی، بلکه بخشی اساسی از فلسفه و نگاه پشت این رمان است و از عمق آن برمی‌آید. طنز بروخ در کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» طنزی رندانه است که در ژرفای رمان رخنه کرده و از جنس همان طنز و طنزاندیشی‌ای است که هر رمان بزرگی به‌نحوی و تا حدی از آن برخوردار است.

درباره هرمان بروخ، نویسنده کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها»
هرمان بروخ (Hermann Broch)، متولد 1886 و درگذشته به‌سال 1951، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، شاعر، جُستارنویس و منتقد ادبی اهل اتریش است.
بروخ تحصیلکرده ریاضی، فلسفه و روان‌شناسی بود. او یکی از نویسندگانی‌ست که در زمان قدرت‌گرفتن نازی‌ها و اشغال اتریش به دست آن‌ها، توسط گشتاپو برای مدتی کوتاه بازداشت شد. سپس به‌کمک جیمز جویس، نویسنده‌ای که بروخ هنرش را می‌ستود، ویزای انگلستان گرفت و به آنجا و بعد به امریکا رفت و در امریکا توماس مان از او حمایت کرد و بروخ تا زمان مرگش در همان‌جا ماندگار شد و در نیویورک درگذشت. او مدتی هم در دانشگاه ییل مدرس افتخاری ادبیات آلمانی‌زبان بود.
از آثار داستانی هرمان بروخ می‌توان به رمان‌های «بزرگیِ نامعلوم» و «مرگِ ویرژیل» اشاره کرد. از بروخ نوشته‌هایی فلسفی – سیاسی و تعداد زیادی نامه نیز به جا مانده که بخشی از این نامه‌ها شامل نامه‌نگاری‌هایش با هانا آرنت است.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها»
کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» با ترجمه و پیش‌گفتار علی‌اصغر حداد و ترجمۀ او از بخشی از مقالۀ هانا آرنت درباره هرمان بروخ، با عنوان «هرمان بروخ و رمان مدرن» و سخنرانی هرمان بروخ در دوم ژوئن 1931 در مدرسه‌ی عالی وین، با عنوان «درباره‌ی مبانی رمان خواب‌گردها»، در نشر لاهیتا منتشر شده است.
علی‌اصغر حداد، مترجم کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها»، متولد 1323 در قزوین است. حداد از مترجمان مطرح ادبیات آلمانی‌زبان است و آثار مهمی را از ادبیات کلاسیک آلمانی‌زبان و نویسندگانی که از کلاسیک‌های مدرن این حوزه به حساب می‌آیند به فارسی ترجمه کرده است.
حداد تحصیلات دانشگاهی‌اش را در آلمان گذرانده و بعد از گرفتن فوق لیسانس جامعه‌شناسی، با گرایش کشورهای در حال توسعه، به ایران بازگشته است. او، علاوه بر ترجمه، به تدریس زبان آلمانی هم می‌پردازد.
در سال 1397 بالاترین نشان افتخار فرهنگی کشور اتریش به علی‌اصغر حداد اهدا شد. از ترجمه‌های او می‌توان به «بودنبروک‌ها»، «داستان‌های کوتاه کافکا»، «قصر»، «محاکمه»، «امریکا»، «برلین الکساندر پلاتس» و «دستیار» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «سه‌گانه‌ی خواب‌گردها» در گودریدز: 4.07 از 5.