نوشتن با قیچی

کتاب «نوشتن با قیچی» نوشته ناتالینا ایوانووا و هرمز ریاحی
Scissor

گاهی به اشیاء دور و برتان نگاه انداخته‌اید؟ چقدر دوست دارید درباره اشیاء بدانید؟ آیا فکر کرده‌اید که هر یک از اشیایی که هر روز در خانه و محل کار استفاده می‌کنیم از کدام فرهنگ و کدام سرزمین آمده‌اند؟ کتاب «نوشتن با قیچی» نوشته ناتالینا ایوانووا و هرمز ریاحی به قیچی و جنبه‌های سمبولیک آن می‌پردازد.
نویسندگان با نگاهی به زندگی همۀ افراد و استفاده‌های کاربردی قیچی، انواع گوناگون قیچی و چگونگی شکل‌گیری آن در زبان و فرهنگ را به صورت چکیده در هر صفحه از کتاب بیان کرده‌اند.
کتاب در بخش کوتاهی معنای قیچی را اینگونه توصیف می‌کند: «در زبان سنسکریت واژۀ Kartari به معنای «قیچی» به همان ریشۀ هندواروپایی باز می‌گردد که واژۀ «کارد» در فارسی نوین (از Kartari فارسی میانه و Kartari ـ در اوستایی). ریشۀ هندواروپاییKrt را به معنای «بریدن، جداکردن یا عمل عکس آن ـ جمع کردن، چیدن، به دست گرفتن» تفسیر و تعبیر کرد.
درباره کتاب «نوشتن با قیچی»
کتاب «نوشتن با قیچی» با نگاهی به قیچی حکایت‌ها و تصویرهایی را برای خواننده می‌سازد. نویسندگان در کتاب و در راستای توصیف‌هایشان از قیچی، شعر و حکایتی از مثنوی را مثال می‌زنند و به ساز و کار تمثیلی آن در ادبیات کلاسیک فارسی اشاره می‌کنند. همچنین به یوهان سباستیان باخ در دوره‌ای از زندگی‌اش که در لایپزیک بود می‌پردازند و نکات جالبی در ارتباط با قیچی و موسیقی باخ را توضیح می‌دهند.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
گر دو پا گر چار پا یک را برد / همچون مقراض دوتا یکتا برد (مثنوی معنوی، دفتر اول)
بدیع‌الزمان فروزانفر این بیت مولوی را در روشن گرداندن معنای توحید در «فیه مافیه» آورده، آنجا که مولانا می‌گوید «سخن‌های بزرگان اگر به صد صورت مختلف باشد، چون حق یکی است و راه یکی است، سخن دو چون باشد، اما به صورت مخالف می‌نماید، به معنی یکی است و تفرقه در صورت است و در معنی همه جمعیت است...» (فیه مافیه ص 73) به زبان غیرشاعرانه، انسان با دوپا و جاندارانی که چهار پا دارند یک تن را می‌برند و در راه رفتن تعداد پا مؤثر نیست. درست مثل دولبۀ قیچی که دو تیغه است، اما یک کار می‌کند و برش یگانه‌ای را انجام می‌دهد.
در مثنوی معنوی مثال قیچی در حکایت آن شخص آمده که در را به روی یاری باز نکرد چون وقتی از درون پرسید کیست یارش گفت منم. گفت چون تو تویی در نمی‌گشایم. هیچ‌کس را از یاران نمی‌شناسم که او من باشد.
با تعبیری ژرف از قیچی و ساز و کارش رویارو می‌شویم. قیچی در ادبیات کلاسیک فارسی حامل تمثیلی ملموس و عینی از مستحیل شدن تو در در من و من در تو و محو مرز میان من و تو است که با فلسفۀ مارتین بوبر در سدۀ 20 همخوانی دارد.
کاربرد تمثیلی دیگری از قیچی در مثنوی‌معنوی به چشم می‌خورد:
نیست سوزن را سر رشتۀ دوتا / چون که یکتایی در این سوزن درآ
رشته را باشد به سوزن ارتباط/ نیست درخور با جمل سم‌الخیاط
کی شود باریک هستی جمل/ جز به مقراض ریاضیات و عمل
نویسنده کتاب «نوشتن با قیچی»
ناتالینا ایوانووا (Natalina Ivaniva) نویسنده و پیانیست اوکراینی که سال 1971به دنیا آمد.
هرمز ریاحی نویسنده و مترجم ایرانی
درباره چاپ و نشر کتاب «نوشتن با قیچی»
کتاب «نوشتن با قیچی» را نشر نظر چاپ و راهی بازار کتاب ایران کرده است.