یادداشت های کتابفروش

کتاب «یادداشت‌های کتابفروش» نوشته جلال برجس
دفاتر الوراق
ناکامی و شکست، فقر، خشم، زوال و دگرگونی انسان‌ها در حال و هوایی تاریخی از جمله مواردی هستند که در داستان کتاب «یادداشت‌های کتابفروش» نوشته جلال برجس به تصویر کشیده شده‌اند. «یادداشت‌های کتابفروش» از درون و ذهن شخصی برخاسته است که خودش هم کتابخوان است و هم فروشنده‌ی کتاب. در سرتاسر دنیا، داستان‌های بسیاری براساس خاطرات کتابفروشان و اهالی مطالعه تاکنون نوشته شده است. داستان‌هایی که از لذت کتابخوانی عاشقان کتاب سخن می‌گویند، تعداد این نوع داستان‌ها هم در ادبیات دنیا کم نیستند. داستان «یادداشت‌های کتابفروش» هم با جهانی گسترده از شخصیت‌ها و قهرمانانی در ادبیات عرب حرف می‌زند که برای خواننده جذابیت دارد. برجس در داستانش پیوندی میان قصه‌های کتاب برقرار کرده است و وضعیت جامعه و جهل و ناآگاهی افراد را گوشزد می‌کند. همچنین داستان با بیان شاهکارهای دنیا، از دلِ شخصیت‌های دیگر رمان‌ها می‌کوشد؛ تا دیدگاهی دربارۀ فقر و بیکاری، نژادپرستی و فقدان فرهنگ و دیگر معضلات امروزی را به مخاطب نشان دهد. شخصیت رمان با وضعیتی بغرنج، نمونه‌ای از زوال اخلاقی و انسانیت رو به افول را در جهانی واپس‌گرا به مخاطبش ارائه می‌کند.
ناگفته نماند: کتاب «یادداشت‌های کتابفروش» سال 2021 جایزۀ بوکر عربی که مهم‌ترین جایزه ادبی در ادبیات عرب است را دریافت کرده است.
درباره کتاب «یادداشت‌های کتابفروش»
داستان درباره ابراهیم الوراق است که بین سال‌های 1947 تا 2019 در اردن و مسکو روایت می‌شود. او کتابفروشی است که مدام شاهکارهای ادبی دنیا را می‌خواند و گاهی هم آنها را می‌فروشد. او یک کتابخوان حرفه‌ای است که دکۀ کتابفروشی‌اش را از دست می‌دهد و به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا می‌شود. ابراهیم از ندای درونش ترس خورده است و دارای دو شخصیت می‌شود. در همان دوران مادرش فوت می‌کند و برادرش هم به‌دنبال آرزوهایش به اروپا مهاجرت می‌کند. ابراهیم با دو شخصیت در مسیر داستان پیش می‌رود تا ما را متوجه رنج و سختی‌اش کند. کشمکش بین این دو شخصیت همراه با فقر و خشونت و دیگر مسائل زندگی از او آدم دیگری می‌سازد و...
در بخشی از داستان «یادداشت‌های کتابفروش» می‌خوانیم:
وقتی که به‌رغم خستگی چند روزه‌ام، پای پیاده از بیمارستان به کوه الجوفه برمی‌گشتم، حرفی که دکتر به من زده بود، بی‌وقفه توی گوشم تکرار می‌شد: «باید به روانپزشک مراجعه کنی.» دیگر شکمم متورم نبود و صدا هم قطع شده بود، اما نگرانی مثل شمشیری برنده هر آنچه را که ممکن بود متوقفش کند از بین می‌برد.
آن‌ روز بیش‌تر از هر وقت دیگری احساس کردم به پدرم نیاز دارم. ترسیده بودم و دوست‌ داشتم به آغوشش پناه ببرم و گریه کنم. گرچه قبلا هیچ‌وقت حتی یک‌بار هم این کار را نکرده بودم. هیچ‌وقت پیش نیامده بود که پدرم مرا بغل کند یا مانند دیگر پدرها دستی به سرم بکشد. با این‌که آدم با ‌محبتی هم بود. من این مهر و محبت را مثل کسی که از گوشه‌ای تاریک او را زیر نظر گرفته باشد در او حس کرده بودم. آنچه در وجود او بود بی‌رحمی و سنگدلی نبود، بلکه چیزی بود که تا همین الان هم برایم مبهم مانده. حسی که بعد از رفتنمان به آنان وقتی که به رغم میلم و به اجبار روستایمان را ترک کردیم بیش‌تر شد. هنوز هم آن شب را خوب به یاد دارم. شبی که به خانه برگشت. یکی از شب‌های تابستان 1980 اوضاع خانه‌مان به هم ریخت. شبی بود که از روستایمان فقط سوسوی پریده‌رنگ فانوس‌ها به چشم می‌خورد و پارس سگ‌های ترسیده به گوش می‌رسید. من و برادرم عاهد در رختخواب‌هایمان بودیم و مادرم برای بار هزارم داستان «ننه‌غوله و کوتوله» را برایمان تعریف می‌کرد. صدای در را به همراه صدای کسی که داد می‌زد: «جادالله برگشته» شنیدیم. مادرم از جا پرید و صورت پدرم نمایان شد. ریشش بلند شده بود و لبخند صورتش را ترک کرده بود. نوری که عادت داشتیم توی پیشانی‌اش ببینیم خاموش شده بود. من و عاهد به مادرم که غرق در گریه، پدرم را در آغوش کشیده بود نگاه می‌کردیم. جزئیات چهرۀ پدرم از یادم نمی‌رود. از بالای شانۀ مادرم با چشمانی بی‌فروغ به ما نگاه می‌کرد. با صورتی خسته ما را بغل کرد و در وجودش چیز تازه‌ای احساس کردم. چیزی شبیه ترکی نشسته بر دل آینه. لجوجانه در برابر گریه مقاومت می‌کرد...
درباره نویسنده کتاب «یادداشت‌های کتابفروش»
جلال برجس یا جلال بارگاس شاعر، نویسنده و روزنامه‌نگار اردنی است که در سال 1970 به دنیا آمد.
جلال برجس تاکنون دو مجموعه شعر با عناوین «مانند هر شاخه درختی» و «ماه بدون منزل» را منتشر کرده است. همچنین یک مجموعه داستان کوتاه با عنوان «الزالزل» و نیز چهار رمان که عبارتند از: «گیوتین خواب‌دیده»، «مارهای آتش»، «زن‌های حواس پنج‌گانه.» رمان‌های او به ترتیب در سال‌های 2013، 2015 و 2017 منتشر شده‌اند.
درباره ترجمه فارسی کتاب «یادداشت‌های کتابفروش»
عنوان اصلی کتاب «دفاتر الوراق» نام دارد.
کتاب «یادداشت‌های کتابفروش» توسط معانی شعبانی به فارسی برگردانده شده است. نشر ثالث چاپ و نشر کتاب را برای دوستداران مطالعه به عهده داشته است.
رتبه کتاب «یادداشت‌های کتابفروش» در گودریدز: 4 از 5