اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی

کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» به‌کوشش بهمن احمدی امویی
ویراست تازه‌ای از کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» همراه با دو گفت‌وگوی جدید که در چاپ‌های قبلی این کتاب نبوده‌اند.
آن‌ها که چاپ‌های قبلی کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی»، منتشرشده در انتشارات گام نو، را خوانده‌اند می‌دانند که این کتاب شامل روایت‌هایی از اقتصاد سیاسی ایران در سال‌های بعد از انقلاب و نقل وقایعی است که در مقطعی از تاریخ ایران پس از انقلاب در حوزه برنامه‌ریزی و سیاست‌‌های اقتصادی روی داده‌اند.
راویان کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» گروهی از کارشناسان اقتصادی و افرادی هستند که هر یک به‌نوعی نقشی در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دوره‌هایی از تاریخ جمهوری اسلامی داشته‌اند.
بهمن احمدی امویی در کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» به سراغ تعدادی از افرادی رفته است که در دوران بعد از انقلاب در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی حضور داشته‌اند و بسیاری از آن‌ها دوره‌هایی در پُست‌های اقتصادی کلیدی فعالیت کرده‌اند و در کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» روایت و تحلیل و انتقادات خود را از برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دوره‌های مختلف بعد از انقلاب، در قالب گفت‌وگوهایی که بهمن احمدی امویی با آن‌ها انجام داده است، ارائه کرده‌اند.
بعضی از کسانی که احمدی امویی در کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» پای صحبتشان نشسته است، مشاوران و معاونان اقتصادی سازمان برنامه و بودجه در دوره یا دوره‌هایی از تاریخ ایران بعد از انقلاب بوده‌اند و بعضی نیز در مقام وزیر اقتصاد و دارایی، رییس بانک مرکزی و یا مشاور اقتصادی دولت در عرصۀ اقتصاد سیاسی ایرانِ بعد از انقلاب حضور داشته‌اند.
کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» را می‌توان تاریخی شفاهی با محوریت موضوع شکل‌گیری و تکوین تفکر و برنامه‌ریزی اقتصادی در ایرانِ بعد از انقلاب دانست؛ کتابی که در آن سیر اقتصاد سیاسی ایران و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دولت‌های جمهوری اسلامی، از ابتدای روی کار آمدن جمهوری اسلامی تا سال‌های بعد، از منظر افراد مختلفِ حاضر در صحنۀ اقتصاد ایران در این سال‌ها روایت و تحلیل شده و زیر ذره‌بین نقد قرار گرفته است.
چنانکه بهمن احمدی امویی در مقدمۀ کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» می‌گوید، این کتاب «داستان چگونگی تکنوکرات‌شدن افرادی است که بدون کوچک‌ترین تجربۀ اجرایی و مدیریتی، اداره امور کشور را پس از یک انقلاب پرتلاطم در دست گرفتند.»

مروری بر کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی»
ویراست جدید کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» از یادداشتی کوتاه بر این ویراست جدید، مقدمه و هشت بخش تشکیل شده که هر بخش شامل گفت‌وگویی با یکی از کارشناسان و مشاوران و مدیران و مقامات اقتصادی در ایران بعد از انقلاب است.
افرادی که در کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» با آن‌ها مصاحبه شده است عبارتند از: عزت‌الله سحابی، محسن نوربخش، سید محمد طبیبیان، مسعود روغنی زنجانی، مسعود نیلی، محمدعلی نجفی، حسین عادلی و بایزید مردوخی.
از بین این افراد، سید محمد طبیبیان و بایزید مردوخی کسانی‌اند که گفت‌وگو با آن‌ها در ویراست جدید کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» به این کتاب اضافه شده است.
در هر یک از گفت‌وگوهای کتاب «اقتصاد سیاسی جموری اسلامی» تاریخ برنامه‌ریزی اقتصادی در ایران بعد از انقلاب و سمت‌وسوهای اقتصادی و نگاه دولتمردان بعد از انقلاب به مقولۀ اقتصاد و آنچه در بخشی از سال‌های پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی در میدان تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی گذشته است، از منظری روایت و تحلیل و در مواردی نقد می‌شود و همچنین تجربۀ عملی هر یک از افرادِ طرف گفت‌وگو در حوزه برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی بیان می‌شود تا از مجموع این روایت‌ها تصویر و چشم‌اندازی از تاریخ اقتصاد سیاسی ایرانِ پس از انقلاب و الگوها و رویکردهای برنامه‌ریزی در این حوزه به دست آید و همچنین دوره مورد نظر، از نظر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، با نگرشی نقادانه مورد بررسی قرار گیرد.
به‌عنوان مثال، عزت‌الله سحابی، که اولین بخش کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» به گفت‌وگو با او اختصاص دارد، در این کتاب جوّ اقتصادی حاکم بر تفکر نیروهای مختلف انقلابی در اوایل انقلاب را این‌گونه ترسیم می‌کند: «در اوایل انقلاب، جوّ مبارزه و انقلاب و به‌اصطلاح امروز، جوّ ایدئولوژیک حاکم بود. حداقل در بین مبارزان کمتر کسی به جنبه‌های کارشناسی واقعیت‌های اقتصادی – اجتماعی و عدد و رقم توجه داشت. در حوزه اقتصادی بیشتر دغدغه‌ها بر این متمرکز بود که کدام خط اقتصادی انتخاب شود. آیا خط سرمایه‌داری انتخاب شود یا خط ضدسرمایه‌داری و سوسیالیستی؟ تمام انقلابیون قبل از انقلاب به‌جز نهضت آزادی نظرشان گرایش اقتصادی به تفکرات چپ بود. گروه‌های مارکسیستی و چپ‌های سنتی هم که جای خود داشتند. نیروهای مذهبی هم که طی ده سال قبل از انقلاب به صحنه آمده بودند، خواه مجاهدین خلق و خواه هفت گروهی که بعدها جمع شدند و مجاهدین انقلاب اسلامی نام گرفتند، از نظر اقتصادی چپ و حتی چپ رادیکال بودند. در میان روحانیون هم آن دسته از روحانیونی که در سطح رهبری انقلاب بودند و در سال 57 و قبل از پیروزی انقلاب از طرف امام به‌عنوان اعضای شورای انقلاب منصوب شده بودند، تفکر اقتصادی چپ داشتند.»
ویراست تازه کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی» در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.

درباره بهمن احمدی امویی
بهمن احمدی امویی، متولد 1346 در اندیمشک، روزنامه‌نگار اقتصادی و اجتماعی و پژوهشگر اقتصاد ایران و مترجم ایرانی و دانش‌آموختۀ رشتۀ اقتصاد در دانشگاه مازندران است. او به‌عنوان روزنامه‌نگار با روزنامه‌های «جامعه»، «توس»، «صبح امروز»، «نوروز»، «وقایع اتفاقیه»، «سرمایه» و «شرق» همکاری داشته است.
بهمن احمدی امویی، به‌جز گردآوری کتاب «اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی»، دو کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری» و «مردان جمهوری اسلامی چگونه تکنوکرات شدند؟» را نیز در زمینۀ اقتصاد ایران در سال‌های بعد از انقلاب تألیف کرده است. از او در حوزه ترجمه نیز کتاب «مسیر آشتی؛ از استبداد به دموکراسی» منتشر شده است.
احمدی امویی همسر ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار اجتماعی، است.