جنگ

کتاب «جنگ» نوشتۀ ژُوزه ژُرژی لِتریا و به‌تصویرگریِ آندره لِتریا
جنگ و بدی‌های آن به‌روایت تصویر و کلمات. کتاب «جنگ» کتابی است که در آن، به زبان تصویر و با جملاتی کوتاه، با کودکان از سیاهی‌های جنگ سخن گفته شده است.
جنگ مقوله‌ای تلخ و تیره و وحشتناک است و توضیح و توصیف ابعاد فاجعه‌بار آن برای کودکان و نشان دادن منشاء و پیامدهایش به آن‌ها چه‌بسا دشوار باشد. ژُوزه ژرژی لتریا و پسرش، آندره لتریا، در کتاب «جنگ» دست به دست هم داده‌اند تا به‌کمک کلمات و تصاویر بر این دشواری فائق آیند.
کتاب «جنگ»، با استفاده از تصویر و نیز با زبانی ساده و قابل فهم برای کودکان، زمینۀ گفت‌وگو با کودکان درباب جنگ را فراهم کرده است. این کتاب به کودکان می‌گوید که جنگ از کجا می‌آید و چطور گسترش پیدا می‌کند و چه تأثیرات ویرانگر و مخربی بر زندگی انسان‌ها می‌گذارد.
متن اصلی کتاب «جنگ» اولین بار در سال 2018 منتشر شده است. این کتاب، بابت ارزش والای هنری و نیز تأثیرِ نیرومند پیامی که در آن هست، جایزه مسابقۀ نامی را از آن خود کرده است.

مروری بر کتاب «جنگ»
کتاب «جنگ»، چنانکه پیش‌تر اشاره شد، ماحصل همنشینی کلمات و تصاویر است؛ همنشینی‌ای که دهشت و هولناکیِ جنگ و سیاهی و ویرانگری آن را به کودکان نشان می‌دهد.
کتاب «جنگ» به‌صورتی موجز و فشرده به کودکان می‌گوید که سروکلۀ جنگ چطور در جهان و زندگی آدم‌ها پیدا می‌شود و این هیولای ترسناک چطور سایۀ سیاه خود را روی سر دنیا و آدم‌ها پهن و پهن‌تر می‌کند و مثل ویروس همه‌جا را فرامی‌گیرد.
کتاب «جنگ» همچنین با کودکان از عواقب و نتایج و تأثیرات زیانبار و ویرانگر جنگ می‌گوید و به آن‌ها نشان می‌دهد که جنگ جز تیرگی و تباهی چیزی با خود نمی‌آورد.
تصویرهای کتاب «جنگ»، در کنار جملات کوتاه، هولناکی و سیاهی جنگ را تجسم می‌بخشند و تصویری تیره و ترسناک از جنگ ارائه می‌دهند.
کتاب «جنگ»، چنانکه در توضیح پایان ترجمۀ فارسی این کتاب آمده است، «با کلماتی بسیار اندک و تصویرهایی قدرتمند و تقریباً سوررئال به ما نشان می‌دهد که جنگ از کجا سرچشمه می‌گیرد، چگونه در زندگی‌مان پیش می‌خزد و چه‌طور نابودمان می‌کند.» و باز چنانکه در همین توضیح آمده است، «کتاب جنگ دستمایه‌ای عالی در اختیار بچه‌ها، والدین، معلمان و مراقبان کودک می‌گذارد تا درباره‌ی علت‌ها و پیامدهای جنگ گفت‌وگو کنند.»
جملاتی از کتاب «جنگ» را می‌خوانید، اگرچه شاید نقلِ این جملات به‌تنهایی و بدون تصاویری که این جملات کوتاه در دل آن‌ها درج شده، حق مطلب را درباره حال‌وهوای چنین کتابی به‌تمامی ادا نکند:
«جنگ در طول روز مثل یک بیماری مرموز و برق‌آسا پخش می‌شود.
جنگ چیزی نمی‌شنود، چیزی نمی‌بیند و چیزی احساس نمی‌کند.
جنگ می‌داند چه جاهایی از او می‌ترسند و کجا چشم به راهش هستند.
جنگ خود را به شکل موجودات درنده و وحشتناکی درمی‌آورد که از آن‌ها می‌ترسیم.
خوراک جنگ حرص و کینه و نفرت است.
جنگ به خوابِ آرامِ بی‌گناهان حمله می‌کند.»

درباره ژوزه ژرژی لتریا و آندره لتریا، پدیدآورندگان کتاب «جنگ»
ژُوزه ژُرژی لِتریا (José Jorge Letria)، متولد 1951، روزنامه‌نگار، شاعر، نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویس پرتغالی است. لتریا تحصیلکرده حقوق و تاریخ در دانشگاه لیسبون و نیز دارای فوق لیسانس روزنامه‌نگاری بین‌المللی، فوق لیسانس مطالعات صلح و جنگ در روابط بین‌الملل جدید و دکترای علوم ارتباطات است. او روزنامه‌های زیادی را سردبیری کرده و علاوه بر تدریس روزنامه‌نگاری، سه کتاب نیز در این زمینه منتشر کرده است. او همچنین نویسندگی برای رادیو و تلویزیون را در کارنامۀ کاری خود دارد.
لتریا از نویسندگان مطرح و برجستۀ ادبیات کودکان است و چندین بار، به‌خاطر آثاری که برای کودکان نوشته، جایزه گرفته است. همچنین کتابی از او در زمینۀ ادبیات کودکان، با عنوان «مردی که در سرش درخت بود»، در سال 2002 در فهرست «کتاب‌ها و خواندن برای آموزش بین فرهنگی» اتحادیۀ اروپا قرار گرفت.

آندره لِتریا (Andre Letria)، متولد 1973، تصویرگر و ناشر پرتغالی و پسر ژوزه ژرژی لتریا است. او جوایزی را برای تصویرسازی‌هایش گرفته و علاوه بر کار تصویرگری، کارگردانی فیلم‌های انیمیشن و طراحی صحنه و ساخت دکورِ تئاتر را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «جنگ»
کتاب «جنگ» با ترجمۀ رضی هیرمندی در بخش کتاب‌های کودک و نوجوان نشر چشمه (کتاب چ) منتشر شده است. رضی خدادادی (هیرمندی)، متولد 1326 در روستای واصلان در نزدیکی زابل، نویسنده، مترجم، محقق، مقاله‌نویس، منتقد و طنزپژوهِ ایرانی است. هیرمندی دانش‌آموختۀ زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه فردوسی مشهد و دارای فوق لیسانس زبان‌شناسی همگانی از دانشگاه تهران است. او در سال 1353 در آموزش و پرورش استخدام شد و به تدریس در دبیرستان خوارزمی تهران پرداخت. هشت سال تدریس زبان انگلیسی در دانشگاه تهران و تدریس اصول ترجمه در دانشگاه آزاد، دیگر فعالیت‌های او در حوزه آموزش و تدریس است.
هیرمندی کار ترجمه برای کودکان و نوجوانان را با ترجمۀ کتاب «درخت بخشنده» شل سیلوراستاین و کار ترجمه برای بزرگسالان را با ترجمۀ کتاب «این منم، واکین»، که کتاب شعری مصور برای بزرگسالان است، آغاز کرد.
از دیگر ترجمه‌های رضی هیرمندی در حوزه کودک و نوجوان و بزرگسال می‌توان به کتاب‌های «خوابت نمی‌برد، خرس کوچولو؟»، «چراغی زیر شیروانی»، «آنجا که پیاده‌رو پایان می‌یابد...»، «اختراع هوگو کابره»، «مرگ ایوان ایلیچ» و «فرهنگ شیطان» اشاره کرد.
او همچنین آثاری داستانی برای کودکان نوشته که کتاب‌های «از شکوفه تا درخت» و «اگر من نباشم...» از آن جمله‌اند. از رضی هیرمندی کتابی پژوهشی نیز با عنوان «توصیف مقابله‌ای زمانها در انگلیسی و فارسی» و همچنین مقالات و نقدهایی در نشریاتی چون مجلۀ «آدینه»، روزنامۀ «بهار» و فصلنامۀ «مترجم» منتشر شده است. از او کتاب خاطراتی هم با عنوان «خاطرات یک پسر به قلمِ پدر» به چاپ رسیده است.
رضی هیرمندی به خاطر فعالیت‌های فرهنگی‌اش جوایز مختلفی گرفته که بعضی از آن‌ها عبارتند از: تندیس ماه زرین به عنوان مترجم برگزیده در جشنواره بزرگ ادبیات کودک و نوجوان برای ترجمه‌هایش از سال 1357 تا 1377، دیپلم افتخار از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، لوح سپاس از مجلۀ «بچه‌ها گل‌‌آقا»، لوح تقدیر در بیست و سومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و نشان طلایی لاک‌پشت پرنده.

رتبۀ کتاب «جنگ» در گودریدز: 4.36 از 5.