اندیشه و سیاست در ایران باستان جلد 3 (مطالعات فرهنگی و اجتماعی)
فروغ و فرسایی سیاست جهان شهری هخامنشیان

کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان – جلد سوم: فروغ و فرسایی سیاست جهان‌شهری هخامنشیان» به‌قلم جمعی از نویسندگان
سیاست شهریاری در ایران باستان بر شالودۀ چه تفکر و فرهنگی بنا شده و خاستگاه آن کجاست؟ مجموعۀ چهارجلدی «اندیشه و سیاست در ایران باستان» حول این پرسش شکل گرفته است.
این مجموعه، ماحصل کار جمعیِ گروهی از محققین است و هدف از تألیف آن، واکاوی ریشه‌های سیاست شهریاری در ایران باستان و خاستگاه فکری و فرهنگی این سیاست و بررسی نقادانۀ جنبه‌های گوناگون آن است.
در دیباچۀ رضا ماحوزی، معاون پژوهشی مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، بر مجموعۀ «اندیشه و سیاست در ایران باستان» دربارۀ این مجموعه آمده است: «آن‌چه در این مجموعۀ چهارجلدی در اختیار خوانندگان تیزبین و محققان فهیم قرار گرفته است، تلاش دارد تا براساس آن‌چه در روایت‌های اساطیری و حماسی در سرمشق شاهان پیشدادی و کیانی آمده است، و براساس آن‌چه در دوران تاریخی حکومت‌های بومی پیشاآریایی و سپس پادشاهی‌های باستانی چهارگانۀ ایران از ماد تا ساسانیان را دربرمی‌گیرد، "تصویری از اندیشه و سیاست در ایران باستان" به دست دهد.»
مجموعۀ «اندیشه و سیاست در ایران باستان» از مقالاتی از پژوهشگران مختلف تشکیل شده است. این مجموعه، منبعی کارآمد برای دانشجویان تاریخ و همۀ کسانی است که به پژوهش و مطالعه در زمینۀ تاریخ ایران و به‌ویژه تاریخ ایران باستان گرایش و علاقه دارند.
مجموعۀ چهارجلدی «اندیشه و سیاست در ایران باستان»، علاوه بر دیباچۀ رضا ماحوزی، با مقدمه‌ای به‌قلم رضا غلامی، رییس مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، که این مجموعه در آن منتشر شده، همراه است.

مروری بر جلد سوم کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان»
سومین جلد از مجموعۀ چهارجلدی «اندیشه و سیاست در ایران باستان»، با عنوان «فروغ و فرسایی سیاست جهان‌شهری هخامنشیان»، از سی‌وسه مقاله تشکیل شده که در دو بهره یا بخش تنظیم شده‌اند.
این مجلد از کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان» به دوران پادشاهی هخامنشیان و بررسی وجوه گوناگون این دورۀ مهم از تاریخ ایران باستان اختصاص دارد.
در بخش اول کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان – جلد سوم: فروغ و فرسایی سیاست جهان‌شهری هخامنشیان»، با عنوان «بنیان‌های برپایی و بالندگی دولت شاهی ایرانی در سیاست جهان‌شهری هخامنشیان»، به ارکان متنوع دولت و نظام سیاسی و اجتماعی هخامنشیان و ساخت‌ها، نهادها، سیاست‌ها و روابط و روندهای سیاست شهریاری در دوران حکومت آن‌ها و سیاست‌ها و استراتژی‌های نظامی و فرهنگی هخامنشیان در مواجهه با جهان پرداخته شده و مناسبات هخامنشیان با دنیا مورد بررسی قرار گرفته است.
در نگارش مقالات این بخش از جلد سوم کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان»، چنانکه در دیباچۀ رضا ماحوزی بر این مجموعه توضیح داده شده، علاوه بر متون و کتاب‌های معتبر، از پژوهش‌های تاریخی و باستان‌شناختی متأخر و مدرن نیز استفاده شده است.
بخش دوم از جلد سوم کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان»، با عنوان «اندیشه و سیاست شهریاری ایران باستان در مواجهه با رویکرد یونانی‌گری»، به بررسی رابطۀ ایرانیان و یونانیان در دوران هخامنشی، هم از وجه فرهنگی و فکری و هم از نظر مواجهه‌های سیاسی و نظامی، اختصاص دارد. در مقالات این بخش، از تأثیر اندیشه و فرهنگ اساطیری و فلسفی و دینی و خرد مزدایی بر اندیشه و فرهنگ و فلسفۀ یونانی و نفوذ اندیشه و انگاره‌های الهیات دینی و آیینی مزدایی و چارچوب فکری سیاست شهریاری شاهان بزرگ هخامنشی (مادی) در فرهنگ و اندیشۀ یونانی و بازتاب آن در متون فلسفی و ادبی و اخلاقی اندیشمندان بزرگ یونانی سخن رفته است.
حملۀ اسکندر مقدونی به ایران و سقوط هخامنشیان و تحلیل چراییِ این رویداد، موضوع دیگری است که در بخش دوم از جلد سوم کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان» به آن پرداخته شده است.
مقالاتی که در کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان – جلد سوم: فروغ و فرسایی سیاست جهان‌شهری هخامنشیان» می‌خوانید عبارتند از: «فروپاشی پادشاهی ماد و گذر به شاهنشاهی هخامنشی» نوشتۀ شروین وکیلی، «هویت ایرانی در روایت شهریاری هخامنشیان» نوشتۀ حاتم قادری، «سیاست شهریاری شاهان هخامنشی در روایت‌های توراتی» نوشتۀ مهرداد قدرت دیزجی، «روایت جهان‌داری و جهان‌گیری شهریاران هخامنشی» نوشتۀ علی‌اصغر میرزایی، «بایسته‌های شهریاری ایرانی به‌روایت سنگ‌نوشته‌های شاهان هخامنشی» نوشتۀ علی‌اکبر امینی، «ساخت مناسبات قدرت سیاسی و اجتماعی حکومت هخامنشیان» نوشتۀ ابراهیم مشفقی‌فر، «جایگاه و کارکرد نظام دیوانی در حکومت هخامنشیان» نوشتۀ ابراهیم مشفقی‌فر، «نیروها و نهادهای اجتماعی و سیاسی متنفذ در جامعه و حکومت هخامنشیان» نوشتۀ باقرعلی عادل‌فر، «ساختار اجتماعی و سیاسی مناسبات طوایفی و طبقاتی در ایران باستان» نوشتۀ محمد رضایی‌راد، «ملل و اقوام در جغرافیای حاکمیت شاهنشاهی هخامنشی» نوشتۀ سید علی محمودی، «دلالت‌های حقوق سیاسی – اجتماعی در دولت هخامنشیان» نوشتۀ سعید حیاتی، «حقوق و آزادی‌های مردم در حکومت هخامنشیان» نوشتۀ سید علی محمودی، «گفتار آزادی و حقوق بشر در منشور کورش بزرگ» نوشتۀ سید علی محمودی، «مردم و شهریاری در دورۀ فرمان‌روایی داریوش» نوشتۀ محمد همایون‌سپهر، «اقتصاد سیاسی هخامنشیان به گواهی گل‌نبشته‌های تخت‌جمشید» نوشتۀ سعید حیاتی، «تحول گفتمان بصری شهریاری در کتیبه‌های شاهان هخامنشی» نوشتۀ رضا افهمی، «مشروعیت شهریاری به‌روایت سنگ‌نوشته‌های هخامنشی در غرب ایران» نوشتۀ محمدسالار کسرایی، «رویکردها و جهت‌گیری‌های روابط خارجی دولت هخامنشیان» نوشتۀ رضا جلالی و امیرحسین حاتمی، «ارتش و نظام سپاهی‌گری و جنگاوری در سیاست کشورداری هخامنشیان» نوشتۀ اصغر قائدان، «استراتژی‌های نظامی شاهان هخامنشی و پاگیری و زوال دولت شاهنشاهی» نوشتۀ مهرداد قدرت دیزجی، «گفتمان حاکم و پادگفتمان‌های مخالف در سامان سیاسی هخامنشیان» نوشتۀ احمد نقیب‌زاده، «جنبش‌های سیاسی و اجتماعی دوران حکومت هخامنشی» نوشتۀ ابراهیم مشفقی‌فر، «چالش‌های سیاسی و اجتماعی در شاهنشاهی هخامنشی» نوشتۀ فریدون الهیاری، «سویه‌های مواجهۀ ایرانیان و یونانیان» نوشتۀ حاتم قادری، «دین مزدایی و گذر تفکر اسطوره‌ای به فلسفی در یونان باستان» نوشتۀ آوات عباسی، «شهریاری ایرانی در خوانش کسنوفون از سیمای شاه پارسی» نوشتۀ مصطفی یونسی، «نسبت لوگوس و اَشه در اندیشۀ هراکلیتوس و زرتشت» نوشتۀ مصطفی یونسی، «نسبت "فرونیموس" ارسطویی با "خشَثرُه‌وُئیریۀ" مزدایی» نوشتۀ آوات عباسی، «استراتژی جنگی شاهان هخامنشی در رویکرد روایت‌گری یونانی‌ها از پارسیان» نوشتۀ رؤیا محمدی پرفکر، «بازنمودی از تهاجم نظامی اسکندر مقدونی به ایران» نوشتۀ سید اصغر محمودآبادی، «سیاست مقدونی‌سازی ایران در نیمۀ اول حکومت سلوکیان» نوشتۀ سید اصغر محمودآبادی، «سلطۀ سلوکی‌ها و گسست در الگوی شهریاری ایرانی» نوشتۀ سید اصغر محمودآبادی و «فروپاشی حکومت سلوکیان و برآمدن شاهنشاهی اشکانی» نوشتۀ شروین وکیلی.
کتاب «اندیشه و سیاست در ایران باستان – جلد سوم: فروغ و فرسایی سیاست جهان‌شهری هخامنشیان» در مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده است.