شازده حمام جلد: 6
گلهای ماه پرویز

کتاب «شازده حمام» جلد ششم اثر محمدحسین پاپلی یزدی
ششمین جلد از کتاب «شازده حمام» نوشته دکتر محمدحسین پاپلی یزدی با زیر عنوان «گلهای ماه پرویز» به بخشی دیگر از خاطرات او در سال‌های آغازین دوره جوانی در دهه چهل مربوط است.
هریک از کتاب‌های «شازده حمام» به بخش‌هایی از خاطرات دکتر پاپلی یزدی مربوط است. خاطراتی که عمدتا به دهه‌های سی و چهل مربوط‌اند و البته خاطرات و یادهای نویسنده مدام میان گذشته و امروز در رفت‌وآمد است. جلد ششم کتاب «شازده حمام» با قبول شدن در کنکور در سال 1346 آغاز می‌شود.
در کتاب «شازده حمام» جلد 6، نویسنده با نگاهی به گذشته هم به شرح خاطراتش از سال‌های ابتدایی جوانی پرداخته و هم توصیفی از زندگی بخش‌هایی از جامعه در دهه‌های سی و چهل به دست داده است.
دکتر پاپلی یزدی بخش عمده‌ای از زندگی‌اش را در شهرهای یزد و مشهد گذرانده است. یزد شهر زادگاهش است و مشهد شهری است که در آن وارد دانشگاه شده و سربازی رفته و پس از پایان تحصیلاتش در مقطع دکترا در پاریس باز به این شهر آمده و در دانشگاه فردوسی مشغول به تدریس شده است. در نتیجه بخش عمده‌ای از کتاب‌های مختلف «شازده حمام» در دو شهر یزد و مشهد می‌گذرند. در جلد ششم «شازده حمام» با تصویری جزئی‌نگرانه از مشهد و زندگی در آن در دهه چهل آشنا می‌شویم.

مروری بر کتاب «شازده حمام» جلد ششم
نوشتن و انتشار خاطرات شخصی در جامعه‌ای که همواره و به دلایل مختلف میل به پنهان شدن و در خود فرو رفتن داشته کاری است نه چندان ساده و در مواردی می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز هم باشد. دکتر پاپلی یزدی نیز در نوشتن خاطراتش با همین مسئله روبرو بوده و از این‌روست که در همان ابتدای جلد ششم کتاب «شازده حمام» می‌گوید که همیشه نمی‌شود تمام واقعیت را نوشت.
جلد ششم کتاب «شازده حمام» با قبولی در رشته جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1346 آغاز می‌شود. نویسنده شرح می‌دهد که کمی پیش از آنکه برای تحصیل از یزد به مشهد برود یک روز اتفاقی مردی یزدی را می‌بیند که در مشهد گرمابه داشته است. پسرعموی راوی با این مرد دوست است و سفارش راوی را می‌کند که در مشهد پذیرایش باشد. نویسنده برای نامیدن این مرد از نام مستعار استفاده کرده و او را حاجی مرادی می‌نامد و می‌گوید برای مصلحت مجبور است از واقعیت دور شود نامی دیگر برای او انتخاب کند.
به هرحال نویسنده کتاب «شازده حمام» جلد ششم خاطراتش را با سفر از یزد به مشهد برای تحصیل در دانشگاه فردوسی آغاز می‌کند. او جوان است اما بی‌تجربه نیست. در سال‌های نوجوانی برای کار کردن چندباری به کردستان مسافرت کرده بود. در سال 1337 نیز به مدت سه ماه در مشهد بوده است. او حالا برای تحصیل در رشته جغرافی دوباره به مشهد می‌رود و سفری را آغاز می‌کند که نقش مهمی در سرنوشتش داشته است.
جلد ششم کتاب «شازده حمام»، مثل دیگر جلدهای کتاب، روایتی خواندنی دارد به شکلی که با شروع خواندن کتاب می‌توان ساعت‌ها به خواندن ادامه داد و سرگذشت نویسنده را در میان وقایع مختلف دوران جوانی‌اش دنبال کرد. نویسنده در این جلد ضمن آنکه شرحی از آغاز سکونت‌اش در مشهد می‌دهد، از شور و اشتیاق و عشق‌های دوره نوجوانی و جوانی هم حرف می‌زند. از دختری یزدی می‌گوید به نام گل‌پری که دست سرنوشت او را به مشهد کشانده تا کار کند: «گل‌پری آهی کشید و گفت که او را سال 1335 از یزد به مشهد آورده‌اند و از آن سال به بعد، هرگز به یزد یا هیچ جای دیگری نرفته است. آه بلندی کشید. فهمیدم بدون رضایت خودش او را به مشهد آورده‌اند. گاه آه کشیدن عالمی معنا در خودش نهفته دارد. گفت یازده سال است بیشتر خواهر و برادرهایم را ندیده‌ام! کار می‌کرد و حرف می‌زد.»
گل‌پری یکی از بیشمار آدم‌های فرودستی است که در دهه 30 برای کار کردن و دشواری معیشت مجبور به ترک شهر زادگاهش شده است. او در مشهد در حمام حاجی مرادی کار می‌کند و در خانه او نیز ساکن است. به هرحال حضور این دختر یزدی در مشهد برای راوی موهبتی است که هم شور و شوق جوانی را به همراه دارد و هم هم‌صحبتی است از شهر زادگاه: «...در عنفوان جوانی بودم و در غلیان هیجان و احساس. آن چشمان آبی به زلالی آب چشمه‌های غربال‌بیز مهریز یا ده‌بالا و طرزجان یزد، در عمق جانم نفوذ کرد. آن زمان هنوز جغرافیای من فقط حول چشمه‌های یزد دور می‌زد.» کتاب «شازده حمام» جلد 6 با سفر از یزد به مشهد آغاز می‌شود و در ادامه به خاطراتی دیگر از آن دوران می‌رسد.
کتاب «شازده حمام» جلد ششم در انتشارات گوتنبرگ به چاپ رسیده است.

درباره محمدحسین پاپلی یزدی نویسنده کتاب «شازده حمام» جلد ششم
محمدحسین پاپلی یزدی، جغرافی‌دان و پژوهشگر و نویسنده، در سال 1327 متولد شد. در سال 1346 در رشته جغرافیای دانشگاه مشهد قبول می‌شود. در سال 1350 مدرک لیسانس می‌گیرد و در سال 1356 برای ادامه تحصیل در کارشناسی ارشد و دکترا به دانشگاه سوربن پاریس می‌رود. در سال 1362 از رساله دکترایش با عنوان «کوچ‌نشینی در شمال خراسان» دفاع می‌کند. این اولین رساله دکترای دولتی بود که توسط یک ایرانی در فرانسه در رشته جغرافیا گذرانده می‌شد.
او از سال 1350 تا 1380 به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس مشغول بود. در این میان البته ده سال را در پاریس گذراند. در سال 1380 به دانشگاه تربیت مدرس تهران منتقل شد و در سال 1385 از این دانشگاه بازنشسته شد.
پاپلی یزدی در سال 1981 به عنوان عضو مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه درآمد. همچنین از مهرماه تا اسفند 1368 بنا به دعوت ممرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه برای همکاری در پروژه اطلس ایران به فرانسه دعوت شد.
عضویت در کمیسیون جغرافیای فرهنگی انجمن جغرافی‌دانان جهان، عضویت در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، تدریس در دانشگاه سوربن به‌عنوان استاد مدعو، تدریس در دانشگاه‌های فردوسی مشهد و تربیت مدرس تهران، معاونت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، عضویت در کمیته برنامه‌ریزی جغرافیا در ستاد انقلاب فرهنگی، عضویت در هیأت تحریریۀ مجلۀ رشد جغرافیا، ریاست پژوهشکده امیرکبیر و ریاست انجمن ژئوپلیتیک تهران از جمله سوابق علمی و اجرایی دکتر پاپلی یزدی است. او تالیفات زیادی هم دارد که از میان آنها می‌توان به این آثار اشاره کرد: «فرهنگ آبادی‌ها و مکان‌های مذهبی کشور»، «کوچ‌نشینی در شمال خراسان»، «مذهب عشق» و «پینه‌دوز و شاه عباس».