کتاب «ادبيات و انقلاب» اثر يورگن روله
اثري که به بررسي تاريخ نويسنده و کمونيسم و سرنوشت نويسندگان و شاعران چپگرا در سالهاي پس از انقلاب اکتبر 1917 پرداخته است. يورگن روله در کتاب «ادبيات و انقلاب» در سه بخش به سرگذشت نويسندگان و شاعران قرن بيستمي توجه کرده که هريک به شکلي با کمونيسم مرتبط بودند.
کتاب «ادبيات و انقلاب» به سرگذشت نويسندگان روسيه، نويسندگان آلماني و نويسندگان ساير کشورهاي جهان توجه کرده که به کمونيسم گرايش داشتند يا دستکم تحت تاثير کمونيسم بودند.
يورگن روله در کتاب «ادبيات و انقلاب» به آثار ادبي مشهوري که اغلب به فارسي هم ترجمه شدهاند ارجاع ميدهد و حکايتهايي بسيار خواندني درباره بخشي از مهمترين نويسندگان و شاعران سده بيستم به دست ميدهد.
کتاب «ادبيات و انقلاب» براي علاقهمندان به ادبيات، تاريخ و به خصوص تاريخ قرن بيستم و جامعهشناسي ادبيات بسيار کاربردي و مفيد است و البته همه کتابخوانان ميتوانند مخاطب اين کتاب باشند چرا که زباني روان و شيوا دارد و سرگذشت برخي از مهمترين چهرههاي ادبيات قرن بيستم را بررسي کرده است.
مروري بر کتاب «ادبيات و انقلاب»
کتاب «ادبيات و انقلاب» را ميتوان اثري سه بخشي دانست: نويسندگان روس، نويسندگان آلماني، ديگر نويسندگان از آسيا تا امريکا. روله در اين بررسي مفصلاش نشان داده که در طول قرن بيستم به جز چند نويسنده شاخص کمتر نويسندهاي ميتوان يافت که با کمونيسم ارتباط نداشته باشد. به نوعي ميتوان گفت کمونيسم همواره به ادبيات اهميت داده و نويسندگان نيز کمونيسم را جدي گرفته و به آن توجه کردهاند. مارکس اگرچه فرصت نکرد که اثري مستقل درباره ادبيات بنويسد اما هميشه آرزو داشت که نظراتش را درباره نويسنده محبوبش بالزاک در قالب کتابي مستقل منتشر کند. او در برخي از مهمترين آثارش که مربوط به اقتصاد سياسي است ارجاعات بسياري به بالزاک، گوته و شکسپير ميدهد و اينها نشان ميدهد که او به ادبيات بسيار توجه داشته است. اين موضوع پس از مارکس در سنت چپ تداوم مييابد تا اينکه پس از انقلاب اکتبر 1917 روسيه تعداد زيادي از نويسندگان و شاعران در سراسر جهان به کمونيسم توجه ميکنند.
در ابتداي کتاب «ادبيات و انقلاب» مقدمهاي از جورج استاينر با ترجمه عزتالله فولادوند آمده است. در پايان هر بخش کتاب نيز سالشمار رويدادها و تصاويري از نويسندگان و شاعران مورد بحث آمده است.
بخش اول کتاب «ادبيات و انقلاب» به ادبيات روسيه بعد از انقلاب اکتبر 1917 مربوط است. در اين بخش به سرگذشت نويسندگان و شاعراني نظير بلوک، يسنين، ماياکوفسکي، ماکسيم گورکي، آيساک بابل، ميخائيل شولوخوف، آنتون ماکارنکو، الکساندر فاديف، اوسيپ ماندلشتام و آنا آخماتووا پرداخته شده است. يکي از خواندنيترين قسمتهاي اين بخش کتاب به گورکي و رمان نيمهتمام او با عنوان «زندگي کليم سامگين» مربوط است. «زندگي کليم سامگين» عنوان رمان چهارجلدي گورکي است که به چهل سال از زندگي جامعه روسيه از 1880 تا 1918 مربوط است. گورکي در اين رمان مواجههاي خاص با تاريخ دارد چرا که نشان ميدهد که هم تاريخ است که آدمها را ميسازد و هم آدمها هستند که تاريخ را شکل ميدهند. شخصيت اصلي اين رمان، کليم سامگين، نه يک انقلابي تمامعيار است و نه يک ضدانقلاب. در تمام رمان بلند گورکي دوپارگي شخصيت کليم سامگين ديده ميشود. به اعتقاد يورگن روله در کتاب «ادبيات و انقلاب»، گورکي در اين رمان به قشري خاص از اجتماع روسيه نظر ندارد، بلکه روايتي از کل مردم روسيه در دوراني خاص به دست ميدهد.
بخش دوم کتاب «ادبيات و انقلاب» به ادبيات چپگراي آلمان مربوط است. روله ميگويد اين ادبيات شورشگري است که در ميان تلاطمهاي جنگ و انقلاب متولد شد و از همان آغاز در مقايسه با ادبيات شوروي از اين مزيت برخوردار بود که فارغ از خط مشي حزبي و کنترل دولتي رشد کند و شکوفا شود. به خصوص در زمان قدرت گرفتن هيتلر ادبيات انقلابي آلمان در سايه تشکيل جبهه فراگير نيروهاي چپ هر روز شکوفاتر ميشد. هاينريش مان، آنا زگرس، لوديگ رن، آرنولد تسوايگ، ارنست بلوخ و يوهانس بِشر برخي از چهرههايي هستند که در اين بخش از کتاب «ادبيات و انقلاب» مورد توجه بودهاند. روله در اين بخش از کتاب اکسپرسيونيسم را «نخستين بيان هنري موج انقلابي» قرن بيستم مينامد که به عنوان يک «شورشي هنري» شکل گرفت؛ شورشي که ميخواست چيزي بيش از «ويرانسازي فرمها» باشد و به شورشي عليه وضع موجود بدل شود.
بخش سوم کتاب «ادبيات و انقلاب» نيز به نويسندگان و شاعراني چون رومن رولان، سارتر، اينياتسيو سيلونه، لورکا، جان اشتاينبک، تاگور، آندره ژيد، مالرو، الوار و آراگون پرداخته است. او همچين به دو اثري که سازي ديگر ميزدند يعني «ظلمت در نيمروز» کوستلر و «1984» نيز اورول توجه کرده است.
درباره يورگن روله نويسنده کتاب «ادبيات و انقلاب»
يورگن روله، نويسنده، روزنامهنگار و سردبير تلويزيوني اهل آلمان است که در سال 1924 در برلين متولد شد و در 1968 در بن درگذشت. روله نويسنده و روشنفکري است که در ابتدا گرايشهايي به چپ داشت اما در دوره حکومت استالين در عقايدش تجديدنظر کرد و به آلمان غربي پناهنده شد. روله به خصوص به خاطر پژوهشها و نوشتههايش درباره ادبيات و تئاتر کمونيستي شهرت دارد. از يورگن روله کتاب «ادبيات و انقلاب» به فارسي ترجمه شده است.
درباره ترجمه کتاب «ادبيات و انقلاب»
کتاب «ادبيات و انقلاب» با ترجمه علياصغر حداد در نشر نيلوفر منتشر شده است.
علياصغر حداد، متولد 1329 در قزوين، از مطرحترين مترجمان ايراني ادبيات آلمانيزبان در دهههاي اخير است. حداد دوران کودکي و نوجوانياش را در شهر قزوين سپري کرد و در دوران دبيرستان به همراه خانوادهاش به تهران آمد. حداد پس از پايان تحصيلات متوسطه براي ادامه تحصيل به آلمان ميرود و در مقطع کارشناسي ارشد رشته جامعهشناسي فارغالتحصيل ميشود. پس از اين به ايران بازميگردد و به تدريس زبان آلماني و البته ترجمه ادبيات آلمانيزبان ميپردازد. حداد نه تنها مترجم مطرح ادبيات آلمانيزبان بلکه به طور کلي از مهمترين مترجمان سالهاي اخير ايران به شمار ميرود. او به طور خاص بر ادبيات آلمانيزبان دهههاي ابتدايي قرن بيستم متمرکز بوده اگرچه گاهي کتابهايي از نويسندگان امروز آلمانيزبان هم به فارسي برگردانده است. او آثار متعددي از نويسندگان مهمي چون فرانتس کافکا، آنا زگرس، آرتور شنيتسلر، هرمان بروخ، پتر هاندکه، توماس مان، روبرت والزر، آلفرد دوبلين و هرمان هسه به فارسي برگردانده است. برخي از نويسندگان آلمانيزبان اولينبار با ترجمه حداد به فارسيزبانان معرفي شدهاند. «قصر»، «محاکمه»، «مردهها جوان ميمانند»، «خوابگردها»، «خانم بئاته و پسرش»، «بودنبروکها» و «برلين، الکساندر پلاتس» عناوين برخي از مهمترين ترجمههاي علياصغر حداد است.
